Uitspraak
RECHTBANK AMSTERDAM
INTERNATIONALE RECHTSHULPKAMER
Parketnummer: 13-222288-25 (EAB II)
Datum uitspraak: 25 september 2025
TUSSEN-UITSPRAAK
op de vordering van 14 augustus 2025 van de officier van justitie bij deze rechtbank tot het in behandeling nemen van een Europees aanhoudingsbevel (EAB). [1]
Dit EAB is uitgevaardigd op 7 augustus 2025 door
the Prosecutor’s General Office of the Republic of Lithuania(hierna: de uitvaardigende justitiële autoriteit) en strekt tot de aanhouding en overlevering van:
the Prosecutor’s General Office of the Republic of Lithuania(hierna: de uitvaardigende justitiële autoriteit) en strekt tot de aanhouding en overlevering van:
[opgeëiste persoon] ,
geboren op [geboortedag] 1981 te [geboorteplaats] (Litouwen),
zonder vaste woon- of verblijfplaats hier te lande,
nu gedetineerd in [Penitentiaire Inrichting] ,
hierna ‘de opgeëiste persoon’.
1.Procesgang
Zitting van 10 september 2025
De behandeling van het EAB is aangevangen op de zitting 10 september 2025, in aanwezigheid van mr. K. van der Schaft, officier van justitie. De opgeëiste persoon is verschenen en is bijgestaan door zijn raadsman, mr. A.M.C.J. Baaijens, advocaat in Utrecht, en een tolk in de Litouwse taal.
De rechtbank heeft de behandeling van de zaak aangehouden vanwege uitloop van de zitting waardoor de tolk niet langer kon blijven.
Zitting 18 september 2025
De behandeling van het EAB is vervolgens opnieuw aangevangen op de zitting van 18 september 2025, in aanwezigheid van mr. K. van der Schaft, officier van justitie. De opgeëiste persoon is verschenen en is bijgestaan door zijn raadsman mr. A.M.C.J. Baaijens, advocaat in Utrecht en door een tolk in de Litouwse taal.
De rechtbank heeft voor sluiting van het onderzoek ter zitting de gevangenneming bevolen.
2.Identiteit van de opgeëiste persoon
Ter zitting heeft de opgeëiste persoon verklaard dat de bovenvermelde persoonsgegevens juist zijn en dat hij de Litouwse nationaliteit heeft.
3.Grondslag en inhoud van het EAB
Het EAB vermeldt een aanhoudingsbevel van
the Vilnius District Courtvan 29 juli 2025 (kenmerk no. 23-1-00696-10).
the Vilnius District Courtvan 29 juli 2025 (kenmerk no. 23-1-00696-10).
De uitvaardigende justitiële autoriteit verzoekt de overlevering vanwege het vermoeden dat de opgeëiste persoon zich schuldig heeft gemaakt aan naar Litouws recht strafbare feiten. Deze feiten zijn omschreven in het EAB. [2]
4.Strafbaarheid
4.1
Feiten vermeld op bijlage 1 bij de OLW
De uitvaardigende justitiële autoriteit wijst een deel van de in onderdeel e) van het EAB omschreven strafbare feiten aan als zogenoemde lijstfeiten, die in Nederland in de lijst van bijlage 1 bij de OLW staan vermeld, te weten:
moord, doodslag en zware mishandeling.
Uit het EAB volgt dat op deze feiten naar het recht van Litouwen een vrijheidsstraf met een maximum van ten minste drie jaren is gesteld.
Dit betekent dat een onderzoek naar de dubbele strafbaarheid van de feiten waarvoor de overlevering wordt verzocht, achterwege moet blijven.
Ten aanzien van het eveneens aangekruiste lijstfeit
illegale handel in verdovende middelen en psychotrope stoffenoverweegt de rechtbank dat sprake is van een kennelijke vergissing. Uit de in het EAB opgenomen feitomschrijving blijkt namelijk in het geheel niet van druggerelateerde feiten waaraan de opgeëiste persoon zich schuldig zou hebben gemaakt. De rechtbank zal geen gevolgen verbinden aan deze kennelijke vergissing.
illegale handel in verdovende middelen en psychotrope stoffenoverweegt de rechtbank dat sprake is van een kennelijke vergissing. Uit de in het EAB opgenomen feitomschrijving blijkt namelijk in het geheel niet van druggerelateerde feiten waaraan de opgeëiste persoon zich schuldig zou hebben gemaakt. De rechtbank zal geen gevolgen verbinden aan deze kennelijke vergissing.
4.2
Feiten waarvoor dubbele strafbaarheid is vereist
De uitvaardigende justitiële autoriteit heeft een ander deel van de in onderdeel e) van het EAB omschreven strafbare feiten niet aangeduid als feiten waarvoor het vereiste van toetsing van dubbele strafbaarheid niet geldt. Overlevering kan in dat geval worden toegestaan, wanneer
– kort gezegd – voldaan is aan het vereiste dat op de feiten naar het recht van de uitvaardigende lidstaat een vrijheidsstraf met een maximum van ten minste twaalf maanden is gesteld en dat de feiten ook naar Nederlands recht strafbaar zijn.
De rechtbank stelt vast dat hieraan is voldaan.
De feiten leveren naar Nederlands recht op:
handelen in strijd met artikel 26 lid 1 van de Wet wapens en munitie en het feit begaan met betrekking tot een vuurwapen van categorie III, meermalen gepleegd.
5.Weigeringsgrond als bedoeld in artikel 13 OLW
Het EAB ziet op feiten die geacht worden geheel of gedeeltelijk op Nederlands grondgebied te zijn gepleegd. In zo’n situatie kan de rechtbank de overlevering weigeren. [3]
De officier van justitie verzoekt de rechtbank af te zien van deze weigeringsgrond en voert daartoe aan dat het onderzoek is Litouwen is aangevangen, de medeverdachten zich in Litouwen bevinden en daar worden vervolgd, het feitencomplex een vergeldingsactie betreft in het criminele circuit van Litouwen, de verdovende middelen vanuit Litouwen zijn ingevoerd en de Litouwse autoriteiten een
conditional releasehadden afgegeven aan de opgeëiste persoon, te weten een borgsom en een verbod om het land te verlaten.
conditional releasehadden afgegeven aan de opgeëiste persoon, te weten een borgsom en een verbod om het land te verlaten.
De rechtbank stelt voorop dat:
- aan de regeling van het EAB ten grondslag ligt dat overlevering de hoofdregel is en weigering de uitzondering moet zijn;
- de gedachte achter deze facultatieve weigeringsgrond is, te voorkomen dat Nederland zou moeten meewerken aan overlevering voor een zogenoemd lijstfeit dat geheel of ten dele in Nederland is gepleegd en dat hier niet strafbaar is of hier niet pleegt te worden vervolgd.
De rechtbank stelt vast dat de in het licht van de door de officier van justitie genoemde omstandigheden het gegeven dat de feiten wordt geacht geheel of gedeeltelijk in Nederland te zijn gepleegd, onvoldoende aanleiding vormt om deze weigeringsgrond toe te passen.
6.Artikel 11 OLW: Litouwse detentieomstandigheden
Inleiding
De rechtbank heeft in een uitspraak van 12 december 2024 vastgesteld dat in alle detentie-instellingen in Litouwen een algemeen reëel gevaar bestaat van een onmenselijke of vernederende behandeling in de zin van artikel 4 Handvest. [4] Het algemeen gevaar ziet met name op de informele hiërarchie onder gedetineerden (het kastenstelsel) met geweld tegen en een vernederende behandeling van gedetineerden in de lagere kasten tot gevolg.
Door de
Lithuanian Prison Serviceis op 3 juli 2025 de volgende detentiegarantie gegeven.
Lithuanian Prison Serviceis op 3 juli 2025 de volgende detentiegarantie gegeven.
“
In response to the questions asked please be advised of the following:.
In response to the questions asked please be advised of the following:.
(…)
1.
In accordance with the procedure of distribution of arrested persons to prisons set by the Prison Service, the convicts surrendered to Lithuania by foreign states shall be delivered to the Vilnius or Kaunas prison. For the duration of hearing of the criminal case XXXX shall be detained at the Vilnius or Kaunas Prison in a locked cell intended for 2-4 persons.
In accordance with the procedure of distribution of arrested persons to prisons set by the Prison Service, the convicts surrendered to Lithuania by foreign states shall be delivered to the Vilnius or Kaunas prison. For the duration of hearing of the criminal case XXXX shall be detained at the Vilnius or Kaunas Prison in a locked cell intended for 2-4 persons.
2. Please be informed that in the said prisons there are approximately 30 prisoners per one officer working with the prisoners.
2.1.
The staff and prisoners ratio of 1:30 applies to all prisons in Lithuania. The said applies to all days of the week, all day long.
3. In all Lithuanian prisons the arrested persons are assessed considering the risk of violence they could face or thee risk of violence posed by them, and, considering the established risks, the arrested persons differentiated and placed in cells in a way guaranteeing their safety. In the event of surrender of XXXX to Lithuania further to the EAW, the risk of violence against him would be assessed before placing him in a cell, and he would be place in a cell in which there would be no violent conflicts between him and other convicts in the same cell. The prison staff constantly monitor the microclimate between the arrested persons and, upon establishment of receipt of information on a likely risk of a violent conflict between the arrested persons, shall apply preventive measures to prevent a violent conflict including separation of the arrested persons who could get into a violent conflict, redistribution of inmates between the cells, or isolation thereof.
3.1.
Upon noticing any sings of violence between the arrested persons or prisoners including oral or psychological violence the detention facility staff shall examine the situation and undertake actions to prevent violent acts. Safety of XXXX in the prison outside the cell, i.e. in the common premises, courtyard, shall be secured by:
3.1.1.
monitoring of the microclimate between the prisoners by the staff in their posts and, thus, having them identify likely presumptions of violent conflicts in due time and undertake measures to prevent the conflict before it occurred;
3.1.2.
monitoring the situation using the video surveillance cameras installed m most of the common premises of the prison;
3.1.3.
having the contact officer communicate directly with XXXX and provide him with required assistance.
3.2.
The microclimate between the convicts is monitored by having the officers communicate with the prisoners, collect relevant information on the events and relationships, analyze it, and exchange significant information with other responsible staff members.
3.3.
Relevant discussions and consulting is held with the prisoners aimed at resolution of the matters important to them. Preventive discussions can be held, prisoners can be included in social activities, other activities of significance to them. The arrested persons are included in various occupations and other meaningful activities by organizing them in accordance with the schedule.
3.4.
Measures applicable before relocation of prisoners to a different cell or isolation thereof have been listed in Paragraphs 3.1-3.3.
(…)
We assure you that in the event of surrender of XXXX further to the European arrest warrant he would be treated in accordance with the requirements of Article 3 of the Convention.”
Op 13 augustus 2025 heeft het Internationale Rechtshulp Centrum (IRC) aanvullende vragen gesteld en zijn de Litouwse autoriteiten gewezen op de uitspraak van de rechtbank van 29 juli 2025. [5]
Door de
Lithuanian Prison Serviceis op 14 augustus 2025 de volgende, voor zover hier relevant, aanvullende informatie verstrekt.
Lithuanian Prison Serviceis op 14 augustus 2025 de volgende, voor zover hier relevant, aanvullende informatie verstrekt.
“
1. Regarding the specific places of detention of [opgeëiste persoon] , we note that persons surrendered to the Republic of Lithuania under the EAW are initially placed in Vilnius or Kaunas prisons. If [opgeëiste persoon] ’ measure of constraint - detention - is extended, he will be transferred to a prison within the jurisdiction of the court that imposed this preventive measure. Persons subject to detention may be held in Vilnius Prison, Kaunas Prison, Siauliai Prison, and Panevézys Prison (women). Detainees are held in small cells designed for 2-4 persons. Detainees are not held in large living quarters. The number of single cells is limited; they are usually used to house prisoners who require enhanced supervision or who, due to their personality, the nature of their crime, and their behavior, cannot be housed together with others in shared living quarters.
1. Regarding the specific places of detention of [opgeëiste persoon] , we note that persons surrendered to the Republic of Lithuania under the EAW are initially placed in Vilnius or Kaunas prisons. If [opgeëiste persoon] ’ measure of constraint - detention - is extended, he will be transferred to a prison within the jurisdiction of the court that imposed this preventive measure. Persons subject to detention may be held in Vilnius Prison, Kaunas Prison, Siauliai Prison, and Panevézys Prison (women). Detainees are held in small cells designed for 2-4 persons. Detainees are not held in large living quarters. The number of single cells is limited; they are usually used to house prisoners who require enhanced supervision or who, due to their personality, the nature of their crime, and their behavior, cannot be housed together with others in shared living quarters.
At this stage, it is not possible to determine at this stage in which prison [opgeëiste persoon] would serve his sentence if convicted. We would like to point out that convicts are sent to specific places of imprisonment depending on the length of the sentence, the danger and nature of the crime committed, the convict's health, psychological characteristics, age, ability to work, profession, and, if possible, the permanent place of residence of the convicted person or his relatives.
2. We would like to inform you that in the aforementioned prisons, there are approximately 30 prisoners per officer working with prisoners.
2.1.
The ratio of staff to prisoners is 1:30 and applies to all prisons in Lithuania. This applies to all days of the week, around the clock.
3. In all Lithuanian prisons, detainees are assessed according to the risk of violence they may pose or the risk of violence they may pose, and, depending on the risk identified, detainees are differentiated and placed in cells in such a way as to ensure their safety. If [opgeëiste persoon] were to be surrendered to Lithuania under the EAW, before being placed in a cell, he would be assessed for the risk of violence he might pose and would be placed in a cell where there would be no risk of violent conflicts between him and other detainees in that cell. Prison staff constantly monitor the microclimate among detainees and, having identified or received information about the risk of violent conflict among detainees, apply preventive measures to avoid violent conflict, including separating detainees who may engage in violent conflict, reassigning detainees to different cells, or isolating them.
3 .1. Prison staff who notice any signs of violence, including verbal and psychological violence, among detainees or convicts must investigate the situation and take action to prevent violent acts. [opgeëiste persoon] ’ safety in prison outside his cell, i.e. in common areas and the courtyard, will be ensured by:
3 .1.1. by officers who work in designated posts monitoring the microclimate among detainees, thereby identifying potential violent conflicts in a timely manner and taking measures to prevent conflicts before they arise;
3 .1.2. by monitoring the situation through video cameras installed in most of the prison's common areas;
3 .1.3. the contact officer communicating directly with [opgeëiste persoon] and providing him with the necessary assistance;
3.2.
The microclimate among detainees is monitored by officers communicating with them, collecting relevant information about events and relationships, analyzing and evaluating it, and exchanging relevant information with other responsible employees.
3 .3. Relevant conversations and consultations are held with detainees to resolve issues that are important to them. Preventive conversations may be held, and detainees may be involved in social activities and occupations that are important to them .
4. The measures applied prior to the transfer of prisoners to another cell or isolation are specified in points 3.1-3.3.
It should be noted that in 2018, in order to reduce the influence of the informal prison hierarchy, strengthen the security and supervision of prisoners, more effectively prevent violations of prison rules, and increase the safety of prison staff, inmates who had a negative influence on other inmates (leaders of informal prison hierarchies and their accomplices, drug dealers) were transferred to separate prison sectors and isolated from other convicts (a total of about 200 people). The requirement to keep prisoners who have a negative influence on other prisoners in separate detention currently is still being observed.
Prison security management department staff regularly conduct scheduled and unscheduled searches for narcotic and psychotropic substances. In order to prevent narcotic and psychotropic substances from entering prisons, the Lithuanian Prison Service works closely with the police and other law enforcement agencies, exchanging information and conducting investigations. Drug dealers are transferred to separate sectors of prisons and isolated from other prisoners. In order to limit the possibility of narcotic and psychotropic substances entering prisons, the "Safe Letter" project is being implemented in prisons. In order to eliminate the distribution of drugs through paper letters, prisoners are only given scanned copies of letters received in their name. Persons suffering from addiction to psychoactive substances may be assigned to serve their sentences in long-term rehabilitation centers, which currently operate in 4 prisons, and post-rehabilitation centers, which currently operate in 3 prisons.
It should be noted that training is provided to all staff members, focusing on promoting the creation and maintenance of a positive culture in prisons. We want to ensure that prison staff do not tolerate any inappropriate behavior among prisoners. If an inmate experiences inappropriate behavior, feels threatened, or feels unsafe, he or she can contact the prison administration directly at any time. We would like to inform you that an internal investigation is launched in all such cases.
We would like to emphasize that Lithuanian institutions are responding to the comments made by the European Committee for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment and are taking urgent measures to improve the situation.
(…)”
De officier van justitie heeft zich op het standpunt gesteld dat de verstrekte detentiegarantie onvoldoende is om het vastgestelde algemene gevaar weg te nemen en heeft de rechtbank verzocht om, in lijn met eerdere uitspraken, de behandeling van de zaak aan te houden en een redelijke termijn te stellen om te bezien of binnen die termijn een wijziging van de omstandigheden is opgetreden.
Oordeel rechtbank
De rechtbank is van oordeel dat het vastgestelde algemene gevaar met de van de Litouwse autoriteiten ontvangen detentiegarantie niet is weggenomen. Niet duidelijk is namelijk welke concrete bescherming van de opgeëiste persoon tegen geweld onder gedetineerden en andere negatieve gevolgen van het kastenstelsel zal worden geboden.
De algemene bewoordingen en het gebrek aan concrete garanties door de Litouwse autoriteiten, leiden tot het oordeel dat voor de opgeëiste persoon in zijn individuele geval een reëel gevaar bestaat dat hij in detentie in Litouwen onmenselijk of vernederend zal worden behandeld als de overlevering zou worden toegestaan.
Nu een individueel gevaar wordt aangenomen, dient de rechtbank de beslissing aan te houden op grond van artikel 11, tweede lid, OLW, tenzij evident is dat het gevaar niet binnen een redelijke termijn zal worden weggenomen als gevolg van een wijziging in de omstandigheden. Alhoewel het in deze fase niet aan de rechtbank is om vragen te formuleren (maar aan de uitvaardigende justitiële autoriteit om informatie te verstrekken waaruit een wijziging van de omstandigheden blijkt), vindt de rechtbank het niet geheel ondenkbaar dat aanvullende informatie met betrekking tot de hierboven genoemde zorgelijke aspecten, mogelijk een dergelijke wijziging zou kunnen opleveren.
Daarom houdt de rechtbank de beslissing over de overlevering op grond van artikel 11, tweede lid, OLW aan en stelt zij daarbij, ingevolge artikel 11, vierde lid, OLW, een redelijke termijn vast van dertig dagen. De voortzetting van de zaak zal uiterlijk 10 dagen na deze termijn (22 oktober 2025) worden ingepland, zodat nagegaan kan worden of binnen die redelijke termijn een wijziging van de omstandigheden is opgetreden. Wanneer dit niet het geval is, zal ingevolge artikel 11, eerste lid, OLW geen gevolg worden gegeven aan het EAB.
De rechtbank komt daarom nog niet toe aan een bespreking van de voorrangsregeling als bedoeld in artikel 26 OLW.
7.Beslissing
HEROPENT en SCHORSThet onderzoek ter zitting voor onbepaalde tijd en bepaalt dat de zaak, tegelijk met de zaak met parketnummer 13-196878-25 (EAB I), opnieuw op zitting wordt gepland uiterlijk tien dagen na 22 oktober 2025;
HOUDT AANde beslissing over de overlevering op grond van artikel 11, tweede lid, OLW;
VERLENGTop grond van artikel 22, derde lid, OLW de termijn waarbinnen zij op grond van het eerste lid van dit artikel uitspraak moet doen met
dertig dagen, omdat zij die verlenging nodig heeft om over de verzochte overlevering te beslissen;
dertig dagen, omdat zij die verlenging nodig heeft om over de verzochte overlevering te beslissen;
VERLENGTop grond van artikel 22, vierde lid, sub c, OLW de termijn waarbinnen zij op grond van het eerste lid van dit artikel uitspraak moet doen met
zestig dagen, omdat zij die verlenging nodig heeft om over de verzochte overlevering te beslissen, onder gelijktijdige verlenging van de gevangenneming op grond van artikel 27, derde lid, OLW;
zestig dagen, omdat zij die verlenging nodig heeft om over de verzochte overlevering te beslissen, onder gelijktijdige verlenging van de gevangenneming op grond van artikel 27, derde lid, OLW;
BEVEELTde oproeping van de opgeëiste persoon en zijn raadsman tegen een nader te bepalen datum en tijdstip;
BEVEELTde oproeping van een tolk in de Litouwse taal tegen een nader te bepalen datum en tijdstip.
Deze uitspraak is gedaan door
mr. M.C.M. Hamer, voorzitter,
mrs. E. de Rooij en D.L.S. Ceulen, rechters,
in tegenwoordigheid van mr. D. Kloos, griffier.
en in het openbaar uitgesproken op de zitting van 25 september 2025.
Ingevolge artikel 29, tweede lid, OLW staat tegen deze uitspraak geen gewoon rechtsmiddel open.