Uitspraak
RECHTBANK DEN HAAG
Zittingsplaats Middelburg
Bestuursrecht
zaaknummers: NL23.30438 en NL23.30439
uitspraak van de enkelvoudige kamer in de zaken tussen
[naam 1] , eiser, V-nummer: [nummer 1] , en
[naam 2], eiseres, V-nummer: [nummer 2]
hierna gezamenlijk te noemen: eisers
(gemachtigde: mr. R. Bom),
en
de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid, verweerder
(gemachtigde: mr. C.W.M. van Breda).
Inleiding
In twee besluiten van 31 augustus 2023 (de bestreden besluiten) heeft verweerder de asielaanvragen van eisers opnieuw afgewezen.
Eisers hebben beroep ingesteld tegen de bestreden besluiten.
Verweerder heeft een verweerschrift ingediend.
De rechtbank heeft de beroepen op 8 februari 2024 op een zitting behandeld in Breda. Eisers zijn verschenen, bijgestaan door hun gemachtigde. Als tolk is verschenen K.E. Sanz. Verweerder heeft zich laten vertegenwoordigen door zijn gemachtigde.
Beoordeling door de rechtbank
Feiten
1. Eisers zijn geboren op respectievelijk [geboortedatum 1] en [geboortedatum 2] en hebben de nationaliteit van El Salvador. Op 4 november 2021 hebben zij asiel aangevraagd in Nederland. Daaraan hebben zij ten grondslag gelegd dat zij in El Salvador zijn afgeperst en bedreigd door de criminele bende [naam bende] .
2. In twee besluiten van 30 mei 2022 heeft verweerder de asielaanvragen van eisers afgewezen als ongegrond op grond van artikel 31, eerste lid, van de Vreemdelingenwet 2000 (Vw). Verweerder heeft de door eisers gestelde identiteit, nationaliteit en herkomst geloofwaardig geacht. Ook heeft verweerder geloofwaardig geacht dat eisers zijn afgeperst en bedreigd door een criminele bende. Daarnaast heeft verweerder geloofwaardig geacht dat eiser in El Salvador werkzaam is geweest voor diverse non-gouvernementele organisaties (NGO’s). Volgens verweerder is het echter niet aannemelijk dat eisers bij terugkeer naar El Salvador zullen worden gedood door de criminele bende. Eisers hebben namelijk na de laatste bedreiging in november 2020 nog geruime tijd in El Salvador kunnen verblijven zonder problemen. Ook hebben eisers of hun familieleden sindsdien niets meer vernomen van de criminele bende. Daarnaast is het volgens verweerder niet aannemelijk dat eiser in de negatieve aandacht van de autoriteiten van El Salvador staat vanwege zijn werkzaamheden voor NGO’s.
3. Eisers hebben beroep ingesteld tegen de besluiten van 30 mei 2022. In de uitspraak van deze rechtbank, zittingsplaats Roermond, van 11 januari 2023 [1] zijn deze beroepen gegrond verklaard, zijn de besluiten van 30 mei 2022 vernietigd, en is verweerder opgedragen om opnieuw op de asielaanvragen van eisers te beslissen. De rechtbank heeft geoordeeld dat het standpunt van verweerder dat eisers bij terugkeer naar El Salvador niet te vrezen hebben voor de criminele bende onvoldoende is gemotiveerd. Daarbij heeft de rechtbank de verklaringen van eisers betrokken dat zij in de periode tussen november 2020 en hun vertrek zijn ondergedoken. Ook heeft de rechtbank geoordeeld dat verweerder onvoldoende is ingegaan op de door eisers verstrekte informatie over de situatie in El Salvador. De rechtbank heeft verweerder opgedragen om binnen acht weken nieuwe besluiten te nemen met inachtneming van deze uitspraak en van de recente ontwikkelingen in El Salvador, en om eisers zo nodig opnieuw te horen. Wel heeft de rechtbank geoordeeld dat verweerder mocht tegenwerpen dat eisers vrees om te worden opgepakt vanwege zijn werkzaamheden voor NGO’s niet aannemelijk is gemaakt.
4. In de uitspraak van 25 mei 2023 [2] heeft deze rechtbank en zittingsplaats vastgesteld dat verweerder niet binnen acht weken nieuwe besluiten heeft genomen. De rechtbank heeft verweerder opgedragen om alsnog binnen acht weken nieuwe besluiten bekend te maken op de asielaanvragen van eisers, op straffe van een dwangsom.
Standpunten
5. In de bestreden besluiten heeft verweerder de asielaanvragen van eisers opnieuw afgewezen als ongegrond op grond van artikel 31, eerste lid, van de Vw. Verweerder acht de identiteit, nationaliteit en herkomst van eisers, de afpersing en bedreiging door de criminele bende en de werkzaamheden van eiser voor diverse NGO’s nog steeds geloofwaardig. Verweerder acht het echter nog steeds niet aannemelijk dat eisers bij terugkeer naar El Salvador te vrezen hebben voor de criminele bende. Volgens verweerder heeft de nieuwe president, Nayib Bukele, sinds ruim een jaar het bendegeweld hard aangepakt waardoor het bendegeweld is gestopt. Verweerder gaat hierbij in op diverse bronnen over de situatie in El Salvador. Daarnaast acht verweerder het nog steeds niet aannemelijk dat eiser in de negatieve aandacht van de autoriteiten van El Salvador staat vanwege zijn werk voor diverse NGO’s. Daarbij verwijst verweerder naar de uitspraak van de rechtbank van 11 januari 2023.
6. Eisers zijn het niet eens met de bestreden besluiten. Zij voeren aan dat verweerder de uitspraak van de rechtbank van 11 januari 2023 heeft geschoffeerd door hen niet te horen en door niet binnen acht weken nieuwe besluiten te nemen. Ook voeren zij aan dat verweerder op selectieve en gebrekkige wijze gebruik maakt van landeninformatie. Volgens eisers blijkt namelijk uit de landeninformatie dat bendeleden inmiddels weer worden vrijgelaten en dat de nieuwe president met zodanig harde hand ingrijpt dat de mensenrechten van niet-bendeleden worden geschonden. Daarbij wijzen zij erop dat eiser bij diverse NGO’s heeft gewerkt en dat eiseres journaliste is geweest bij een kritische televisiezender. Uit de landeninformatie blijkt volgens eisers namelijk dat er door de nieuwe president een offensief wordt gevoerd tegen NGO’s en kritische journalisten. Hierbij verwijzen eisers naar diverse bronnen. Ten slotte voeren eisers aan dat verweerder in strijd met het gelijkheidsbeginsel heeft gehandeld door aan een andere Salvadoraanse asielzoeker genaamd [naam 3] wel een asielvergunning te verlenen.
7. In het verweerschrift heeft verweerder meegedeeld dat de bestreden besluiten volgens hem juist zijn. Er is voldoende gevolg gegeven aan de uitspraak van de rechtbank van 11 januari 2023 door opnieuw onderzoek te doen naar de situatie in El Salvador en door eisers in de gelegenheid te stellen daarover een schriftelijke zienswijze in te dienen. In de bestreden besluiten is voldoende uiteengezet dat de veiligheidssituatie in El Salvador aanzienlijk is verbeterd. Eiseres heeft verklaard dat zij geen problemen heeft ondervonden vanwege haar werk als journaliste, en dat eiser niet te vrezen heeft vanwege zijn werk voor NGO’s staat in rechte vast. Ook zijn eisers legaal uitgereisd. De situatie van [naam 3] is niet vergelijkbaar.
8. Tijdens de zitting hebben eisers en verweerder over en weer op elkaars standpunten gereageerd. De rechtbank zal de bestreden besluiten toetsen aan de hand van de beroepsgronden. De vindplaatsen van de door eisers aangehaalde bronnen zullen worden opgenomen in bijlage bij deze uitspraak.
‘Contempt of court’ en gelijkheidsbeginsel
9. Anders dan eisers met deze Engelse term aanvoeren, heeft verweerder voldoende opvolging gegeven aan de uitspraak van de rechtbank van 11 januari 2023. De rechtbank heeft verweerder immers niet verplicht om eisers opnieuw te horen. Wel heeft verweerder opnieuw onderzoek gedaan naar de veiligheidssituatie in El Salvador met inachtneming van de recente ontwikkelingen en hebben eisers hierop schriftelijk kunnen reageren. Hierbij is verder van belang dat er geen onderdelen van de asielrelazen van eisers ongeloofwaardig zijn geacht. De omstandigheid dat verweerder niet binnen acht weken nieuwe besluiten heeft genomen is al gesanctioneerd in de uitspraak van de rechtbank van 25 mei 2023 en is als zodanig onvoldoende om de bestreden besluiten aan te tasten.
10. Uit de door eisers overgelegde beschikking van [naam 3] volgt dat hij aan zijn asielaanvraag ten grondslag heeft gelegd dat hij problemen heeft gehad met de overheid en dat deze verklaringen geloofwaardig zijn geacht. Dit maakt zijn zaak wezenlijk anders dan die van eisers. Zij hebben namelijk niet aan hun asielaanvragen ten grondslag gelegd dat zij eerder problemen hebben gehad met de autoriteiten van El Salvador. Om die reden kan niet worden geoordeeld dat verweerder in strijd met het gelijkheidsbeginsel heeft gehandeld.
Bendegeweld
11. Uit de door verweerder aangehaalde bronnen blijkt dat president Bukele het bendegeweld in El Salvador hard heeft aangepakt. Er zijn vele extra politieagenten en soldaten ingezet om de wijken uit te kammen. Er zijn meer dan 70.000 (vermoedelijke) bendeleden opgepakt en in een speciale, nieuwe gevangenis geplaatst. Onder andere in Santa Tecla, de voormalige woonplaats van eisers, is het bendegeweld daardoor zeer sterk afgenomen.
12. Uit enkele door eisers overgelegde rapportages en nieuwsberichten blijkt echter dat sommige bendeleden ook weer worden vrijgelaten. Dit betekent naar het oordeel van de rechtbank echter nog niet dat geconcludeerd moet worden dat het bendegeweld inmiddels niet meer onder controle is. Uit de door eisers aangehaalde landeninformatie blijkt namelijk niet dat grote aantallen bendeleden weer worden vrijgelaten of dat het bendegeweld weer significant toeneemt. Dit maakt ook dat eisers niet kunnen worden gevolgd in hun stelling dat verweerder zich heeft gebaseerd op informatie die onterecht een rooskleurig beeld van de situatie schetst.
13. De rechtbank volgt verweerder dan ook in het standpunt dat niet aannemelijk is dat eisers bij terugkeer naar El Salvador te vrezen hebben voor criminele bendes.
Offensief tegen NGO’s en journalisten
14. Het is niet in geschil dat eiser in El Salvador werkzaam is geweest voor diverse NGO’s en dat eiseres daar werkzaam is geweest bij een televisiezender die kritisch was op de autoriteiten (Canal 11).
15. Uit de door eisers aangehaalde bronnen blijkt het volgende. Op 27 maart 2022 is in El Salvador de noodtoestand uitgeroepen en deze is inmiddels verlengd. Dit heeft tot gevolg gehad dat niet alleen het bendegeweld hard is aangepakt, maar dat ook de mensenrechtensituatie is verslechterd. Het aanpakken van de criminele bendes is onder meer gepaard gegaan met willekeurige arrestaties alsook met mishandeling, marteling en enkele overlijdens van mensen in hechtenis. Daarnaast wordt het recht op vrijheid van vergadering en het recht op toegang tot informatie beknot. Kritiek op het beleid sinds de noodtoestand wordt de kop ingedrukt. Kritische uitingen in de media en berichtgeving over bendegeweld zijn zelfs strafbaar gesteld. Maatschappelijke organisaties zoals NGO’s die zich inzetten voor de mensenrechten worden afgeschilderd als tegenstanders van het regime en worden aangevallen.
16. Verweerder heeft er op dit punt op gewezen dat eisers legaal zijn uitgereisd, dat eiseres heeft verklaard dat zij voorheen in El Salvador geen problemen heeft ondervonden van de autoriteiten, en dat in rechte vast staat dat eisers vrees vanwege zijn eerdere werkzaamheden voor NGO’s niet aannemelijk is. Daarbij heeft verweerder miskend dat eisers in november 2021 uit El Salvador zijn vertrokken en dat de hiervoor geschetste ontwikkelingen zich nadien hebben voorgedaan. Verweerder heeft zich daarom onvoldoende gemotiveerd op het standpunt gesteld dat eisers als voormalig NGO-medewerker en voormalig (kritisch) journalist bij terugkeer naar El Salvador niet te vrezen hebben voor de autoriteiten. Enkel de stellingen ter zitting dat de lat voor een schending van artikel 3 van het Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM, het verbod op onmenselijke behandeling) hoog is gelegd, en dat de noodtoestand gericht is op het terugdringen van criminele bendes, zijn daartoe onvoldoende. Aangezien hiermee duidelijk is dat de bestreden besluiten niet in stand kunnen blijven, komt de rechtbank niet meer toe aan beoordeling van de stelling van eisers dat zij ten onrechte niet door verweerder als lid van een risicogroep zijn aangemerkt.
Conclusie en gevolgen
17. Verweerder heeft de asielaanvragen van eisers ten onrechte opnieuw afgewezen als ongegrond. De beroepen zijn gegrond. De bestreden besluiten zijn namelijk in strijd met het motiveringsvereiste van artikel 3:46 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Dit betekent dat eisers (gedeeltelijk) gelijk krijgen.
18. De rechtbank zal de bestreden besluiten vernietigen en verweerder opdragen om opnieuw op de asielaanvragen van eisers te beslissen. De rechtbank ziet geen aanleiding om de rechtsgevolgen van de te vernietigen besluiten in stand te laten of om zelf in de zaak te voorzien. Het ligt nu namelijk op de weg van verweerder om de actuele situatie in El Salvador voor voormalig medewerkers van NGO’s en voor voormalig (kritische) journalisten opnieuw te onderzoeken en om, met inachtneming van deze uitspraak, opnieuw te beoordelen of eisers daardoor in aanmerking komen voor een asielvergunning.
19. Met toepassing van artikel 8:72, vierde lid, aanhef en onder b, van de Awb zal de rechtbank bepalen dat verweerder deze nieuwe besluiten uiterlijk binnen zes weken bekend moet maken. Hierbij neemt de rechtbank in aanmerking dat eerdere besluiten op de asielaanvragen van eisers ook al moesten worden vernietigd en dat verweerder vervolgens de door de rechtbank gestelde beslistermijn heeft overschreden. Eisers wachten dus al erg lang op een definitieve beslissing op hun asielaanvragen en verdienen mede daarom nu snel duidelijkheid.
20. In de gegrondverklaring van de beroepen ziet de rechtbank aanleiding om verweerder te veroordelen in de door eisers gemaakte proceskosten. Deze kosten worden op grond van het Besluit proceskosten bestuursrecht voor de door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand vastgesteld op € 1.750, bestaande uit een punt voor het indienen van twee samenhangende beroepschriften en een punt voor het verschijnen ter zitting met een waarde per punt van € 875 en vermenigvuldigd met wegingsfactor 1 (gemiddeld).
Beslissing
De rechtbank:
verklaart de beroepen gegrond;
vernietigt de bestreden besluiten;
draagt verweerder op om binnen zes weken na de dag van verzending van deze uitspraak nieuwe besluiten te nemen op de asielaanvragen van eisers, met inachtneming van deze uitspraak;
veroordeelt verweerder tot betaling van € 1.750 (zeventienhonderdvijftig euro) aan proceskosten aan eisers.
Deze uitspraak is gedaan door mr. B.F.Th. de Roos, rechter, in aanwezigheid van mr. A.S. Hamans, griffier, en openbaar gemaakt door middel van geanonimiseerde publicatie op www.rechtspraak.nl.
Bijlage: door eisers aangehaalde landeninformatie
Voz de América, ‘Police in El Salvador Denounces Abuses and Irregularities During the Emergency Regime’, 12 april 2022.
Civicus Monitor, ‘El Salvador: Risks are Increasing for Human Rights Defenders During the Exception Regime’, 4 oktober 2022.
Reuters, ‘El Salvador Vows Gang Crackdown Will Go On As Citizens Cheer Safer Streets’, 15 februari 2023.
The Guardian, ‘El Salvador Crackdown Breaks the Gangs – At Huge Cost to Human Rights’, 20 februari 2023.
El Diario de Hoy, ‘Young People Flee Communities for Fear of Abuses by the Regime’, 26 februari 2023.
Cristosal Human Rights, ‘One Year Under the State of Exception, A Permanent Measure of Repression and Human Rights Violations’, 27 maart 2023.
Amnesty International, ‘Report 2022/23 El Salvador’, 27 maart 2023.
ONU, ‘Estado de Emergencia en El Salvador’, 28 maart 2023.
The Guardian, ‘El Salvador News Outlet Relocates to Costa Rica to Avoid Bukele’s Crackdown’, april 2023.
The Guardian, ‘They Found Hell: Innocent Foreigners Caught in El Salvador’s Mass Arrests’, 16 mei 2023.
Ansa Latina, ‘President Bukele Attacks NGOs’, 17 mei 2023.
Swissinfo, ‘NGO has Assisted 441 Salvadorans Displaced by Violence During Emergency Regime’, 29 mei 2023.
BBC, ‘While They Were Kneeling, They Gave Them Electric Shocks and They Even Took Blood From One of Them: the Harsh Testimonies of the Mass Incarceration Decreed by Bukele in El Salvador’, 29 mei 2023.
DW, ‘Apes Denounces Torture of Journalists in Prison in El Salvador’, 11 juli 2023.
Elsalvador.com, ‘Social Defenders Denounce More Than 20 Arbitrary Arrests and Ask not to Criminalize Innocent People’, 15 juli 2023.
Expediente Público, ‘Where are 6.443 Disappeared People in the Four Years of Nayib Bukele’s Government?’, 14 augustus 2023.
VluchtelingenWerk Nederland, ‘El Salvador — Bendegeweld en bescherming’, kenmerk: sal230816mk, 16 augustus 2023.
VluchtelingenWerk Nederland, ‘El Salvador — positie ngo medewerkers’, kenmerk sal230816mk, 16 augustus 2023.
La Prensa Gráfica, ‘PNC Agent Charged Extortion in Exchange for not Capturing the Victim’, 19 augustus 2023.
Infobae, ‘One Person Dies Every Four Days in the Nayib Bukele Prisons in El Salvador’, 24 september 2023.
La Prensa Gráfica, ‘Military and Police Generate 7 out of Every 10 Displacements During the Regime’, 28 september 2023.
Douglas Farah (deskundige), e-mail van 5 oktober 2023.
La Prensa Gráfica, ‘Police workers warn of gang activation in El Salvador’, 1 november 2023.
Diario las Américas, ‘They denounce that gangs are reactivated in El Salvador’, 6 november 2023.
DW, ‘NGOs "are in danger" in El Salvador, according to study’, 29 november 2023.
Human Rights Watch, ‘World Report 2024 - El Salvador’, 11 januari 2024.
El Faro, ‘Bukelism is cruel to female journalists’, 24 januari 2024.
Balance on Freedom of Expression 2023, ‘Violations against journalists 2023’, 1 februari 2024.
Barron’s AFP News, ‘Denounce Increase in Attacks Against Journalists in El Salvador’, 1 februari 2024.
Dario el Mundo, ‘El Salvador: APES (Association of journalists of El Salvador) registers 37 attacks on journalists in elections’, 4 februari 2024.
Deze uitspraak is bekendgemaakt op:
Informatie over hoger beroep
Een partij die het niet eens is met deze uitspraak, kan een hogerberoepschrift sturen naar de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State waarin wordt uitgelegd waarom deze partij het niet eens is met de uitspraak. Het hogerberoepschrift moet worden ingediend binnen 4 weken na de dag waarop deze uitspraak is verzonden. Kan de indiener de behandeling van het hoger beroep niet afwachten, omdat de zaak spoed heeft, dan kan de indiener de voorzieningenrechter van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State vragen om een voorlopige voorziening (een tijdelijke maatregel) te treffen.