Uitspraak
RECHTBANK DEN HAAG
Zittingsplaats Utrecht
Bestuursrecht
zaaknummers: AWB 25/7683 en 99 andere zaaknummers (zie bijlage)
uitspraak van de enkelvoudige kamer van 13 augustus 2025 in de zaken tussen
100 eisers
(gemachtigde: mr. W.G. Fischer),
en
de minister van Asiel en Migratie, de minister,
(gemachtigde: mr. A. Hadfy-Kovács).
Samenvatting
Deze uitspraak gaat over de beroepen tegen niet tijdig beslissen van eisers. Eisers menen dat de minister niet tijdig heeft beslist op hun bezwaarschriften tegen het beëindigen van de opvang in het kader van de Landelijke Vreemdelingenvoorziening (LVV) te Utrecht.
Procesverloop
De gemeente Utrecht heeft eisers op 21 november 2024 namens de minister schriftelijk laten weten dat de LVV per 1 januari 2025 wordt beëindigd. In de brief heeft de gemeente ook aangegeven dat de minister heeft besloten het mandaat voor en de financiering van de LVV stop te zetten. Ten slotte vermeldt de brief dat lopende bezwaarprocedures over de LVV per 1 januari 2025 worden overgedragen aan de minister.
Eisers hebben in de periode tussen 29 november 2024 en 7 december 2024 bezwaar gemaakt tegen de brief van de gemeente. Bij brief van 4 februari 2025 heeft de minister de wettelijke beslistermijn van zes weken met nog eens zes weken verdaagd. [1]
De minister heeft volgens eisers niet tijdig beslist op hun bezwaarschriften. Eisers hebben de minister daarom op 10 maart 2025 in gebreke gesteld. Vervolgens hebben eisers op 24 maart 2025 beroepen tegen niet tijdig beslissen ingesteld.
De minister heeft een verweerschrift ingediend. De gemachtigde van eisers heeft hierop schriftelijk gereageerd.
De rechtbank heeft de beroepen op 6 augustus 2025 op zitting behandeld. Eisers hebben zich laten vertegenwoordigen door hun gemachtigde. De minister heeft zich laten vertegenwoordigen door zijn gemachtigde.
De rechtbank heeft het onderzoek ter zitting geschorst en de minister de gelegenheid gegeven om uiterlijk op 7 augustus 2025 op een nagekomen brief van eisers te reageren. De minister heeft op deze brief gereageerd en daarbij aangegeven geen behoefte te hebben aan een tweede zitting. De gemachtigde van eisers heeft op de zitting (al) aangegeven een tweede zitting niet nodig te achten. Het onderzoek is vervolgens gesloten.
Overwegingen
1. Eisers hebben verzocht om vrijstelling van de verplichting om griffierecht te betalen. Eisers hebben voldoende aangetoond dat zij aan de voorwaarden voor deze vrijstelling voldoen. De rechtbank verleent eisers daarom vrijstelling van de verplichting om griffierecht te betalen.
2.
Als een bestuursorgaan niet op tijd op een bezwaar beslist, dan kan de betrokkene daartegen in beroep gaan. Voordat hij beroep kan instellen, moet de betrokkene schriftelijk aan het bestuursorgaan laten weten dat binnen twee weken alsnog moet worden beslist op zijn bezwaar (de zogenoemde ingebrekestelling). Als er na twee weken nog steeds geen beslissing op het bezwaar is genomen, dan kan de betrokkene beroep instellen. [2]
Als een bestuursorgaan niet op tijd op een bezwaar beslist, dan kan de betrokkene daartegen in beroep gaan. Voordat hij beroep kan instellen, moet de betrokkene schriftelijk aan het bestuursorgaan laten weten dat binnen twee weken alsnog moet worden beslist op zijn bezwaar (de zogenoemde ingebrekestelling). Als er na twee weken nog steeds geen beslissing op het bezwaar is genomen, dan kan de betrokkene beroep instellen. [2]
Zijn de beroepen van eisers ontvankelijk en gegrond?
3. De minister stelt zich primair op het standpunt dat de beroepen niet-ontvankelijk zijn. Hij betoogt daartoe dat de bezwaarschriften van eisers zijn gericht tegen de feitelijke beëindiging van de opvang op 1 januari 2025 en dat deze datum daarom als startdatum van de bezwaartermijn (en in het verlengde daarvan de beslistermijn) heeft te gelden. Dit betekent volgens de minister dat de verdagingsbrief van 4 februari 2025, die ruim vóór het verstrijken van de beslistermijn is verstuurd, geldig is en dat de beslistermijn is verstreken op 23 april 2025. De ingebrekestellingen van 10 maart 2025 zijn dan ook prematuur.
4. De rechtbank overweegt als volgt. Tussen partijen is niet in geschil dat de minister eisers op 21 november 2024 schriftelijk heeft laten weten dat hun opvang op 1 januari 2025 eindigt. Hoewel de minister terecht aanvoert dat de brief van 21 november 2024 niet zelf de feitelijke handeling is als bedoeld in artikel 72, derde lid, van de Vreemdelingenwet 2000, is het vanuit een oogpunt van rechtsbescherming wel wenselijk dat, met name voor de betrokkene, bezwarende of anderszins nadelige handelingen met betrekking tot de opvang ook schriftelijk worden meegedeeld. Schriftelijke vastlegging van de handeling schept onder andere duidelijkheid over de aanvang van bezwaar- en beroepstermijnen.
5. Bij brief van 21 november 2024 heeft de gemeente Utrecht namens de minister meegedeeld de opvang te beëindigen met ingang van 1 januari 2025. Naar het oordeel van de rechtbank dient, naar analogie van artikel 6:8 van de Awb, het moment waarop de handeling bekend is gemaakt aangemerkt te worden als het moment waarop de bezwaartermijn gaat lopen. In dit geval is dat 21 november 2024.
6. Gelet op het voorgaande oordeelt de rechtbank dat de termijn voor het nemen van besluiten op de bezwaarschriften van eisers is aangevangen op 21 november 2024. De minister heeft de bezwaarschriften in de periode tussen 29 november 2024 en 7 december 2024 ontvangen. De minister diende uiterlijk binnen zes weken na het verstrijken van de bezwaartermijnen, namelijk op 31 januari 2025, op de bezwaarschriften te beslissen. [3] Dat betekent dat de verdagingsbrief van 4 februari 2025 te laat is verstuurd, omdat op dat moment de beslistermijn al was verstreken.
7. Eisers hebben de minister op 10 maart 2025 in gebreke gesteld. Dit is na het verstrijken van de beslistermijn op de bezwaarschriften. Op het moment waarop de rechtbank de beroepen van eisers ontving, was de termijn van twee weken na de ingebrekestelling, waarbinnen de minister moest beslissen, nog niet verstreken. Eisers hebben hun beroepen dus te vroeg ingediend. De hoofdregel is dan dat de beroepen niet-ontvankelijk zijn. In dit geval beslist de rechtbank dat de beroepen tóch ontvankelijk zijn, omdat de genoemde termijn inmiddels wél is verstreken en de minister nog steeds geen besluiten heeft genomen. De rechtbank verklaart de beroepen daarom ontvankelijk en gegrond.
Welke nadere beslistermijn legt de rechtbank de minister op?
8. De rechtbank geeft in beginsel een termijn van twee weken na de dag van verzending van de uitspraak om alsnog besluiten te nemen. Er kunnen omstandigheden zijn die ervoor zorgen dat de rechtbank een andere termijn geeft. [4]
9. De minister heeft de rechtbank verzocht om een langere nadere beslistermijn op te leggen, te weten twaalf weken. Hiertoe heeft hij aangegeven dat het gaat om een groot aantal bezwaarschriften en dat hij, ondanks meerdere verzoeken, nog altijd niet de beschikking heeft over de Utrechtse dossiers. De rechtbank ziet in de uitleg van de minister aanleiding om een langere nadere beslistermijn dan twee weken op te leggen. De rechtbank legt de minister op om binnen twaalf weken op de bezwaarschriften van eisers te beslissen. Dit is naar het oordeel van de rechtbank, mede gelet op het grote aantal bezwaarschriften, passend om tot een zorgvuldige beslissing op de bezwaarschriften te komen. Deze termijn begint na de dag van verzending van deze uitspraak.
Legt de rechtbank de minister een rechterlijke dwangsom op?
10. De rechtbank verbindt aan haar uitspraak een dwangsom overeenkomstig het beleid dat de rechtbanken in dit verband hanteren. [5] De rechtbank bepaalt in deze zaken dat de minister een dwangsom van € 100,- moet betalen voor elke dag waarmee de minister de in de uitspraak bepaalde beslistermijn nu nog overschrijdt. Daarbij geldt een maximum van € 15.000,-.
Heeft de minister een bestuurlijke dwangsom verbeurd?
11. Eisers hebben de rechtbank verzocht om de hoogte van de bestuurlijke dwangsom vast te stellen.
12. Met ingang van 15 april 2025 zijn in vreemdelingenzaken de wettelijke bepalingen met betrekking tot de bestuurlijke dwangsom niet meer van kracht. [6] Dit is slechts anders als de minister vóór 15 april 2025 niet tijdig heeft beslist én de minister eveneens vóór die datum in gebreke is gesteld. Deze omstandigheid doet zich in deze zaken voor. De rechtbank kan de hoogte van de verbeurde dwangsom daarom vaststellen.
13. Als een bestuursorgaan een besluit niet op tijd neemt, moet het bestuursorgaan een dwangsom betalen voor elke dag dat het te laat is, voor maximaal 42 dagen. De dwangsom bedraagt de eerste veertien dagen € 23,- per dag, de daaropvolgende veertien dagen € 35,- per dag en de overige dagen € 45,- per dag. Het bestuursorgaan stelt de dwangsom vast binnen twee weken na de laatste dag waarover de dwangsom betaald moet worden. [7]
14. De minister heeft de hoogte van de dwangsom niet vastgesteld. De rechtbank doet dit nu alsnog. [8] De rechtbank stelt de hoogte van de dwangsom vast op het maximale bedrag van € 1.442,-, omdat er inmiddels al 42 dagen zijn verstreken sinds de minister in gebreke is.
Conclusie en gevolgen
15. De beroepen zijn gegrond. Dat betekent dat eisers gelijk krijgen en dat de minister binnen twaalf weken alsnog besluiten op de bezwaarschriften bekend moet maken. Als de minister dat niet doet, moet hij een dwangsom betalen.
16. Omdat de beroepen gegrond zijn, krijgen eisers ook een vergoeding voor de proceskosten die zij hebben gemaakt. De minister moet dit betalen. Volgens het Besluit proceskosten bestuursrecht (Bpb) is dit een vast bedrag, omdat eisers een professionele (juridische) hulpverlener hebben ingeschakeld om voor hen een beroepschrift in te dienen. Omdat de zaken alleen gaan over de vraag of de beslistermijn is overschreden, geldt een lagere wegingsfactor van 0,5. Tevens geldt de hogere wegingsfactor van 1,5, omdat de gemachtigde van eisers beroepschriften heeft ingediend in meer dan vier samenhangende zaken. De vergoeding bedraagt aldus € 1.360,50 (1,5 punt voor het indienen van de beroepschriften en 1,5 punt voor het verschijnen ter zitting, met een waarde per punt van
€ 907,- en wegingsfactoren 0,5 en 1,5). Verder zijn er geen kosten gemaakt die vergoed kunnen worden.
Beslissing
De rechtbank:
- verklaart de beroepen gegrond;
- vernietigt het met besluiten gelijk te stellen niet tijdig nemen van besluiten op bezwaar;
- stelt de door de minister aan eisers gezamenlijk te betalen bestuurlijke dwangsom vast op
€ 1.442,-;
- draagt de minister op om binnen twaalf weken na de dag van verzending van deze uitspraak alsnog besluiten te nemen op de bezwaarschriften;
- bepaalt dat de minister aan eisers gezamenlijk een dwangsom van € 100,- moet betalen voor elke dag waarmee hij de hiervoor genoemde termijn overschrijdt, met een maximum van
€ 15.000,-;
- veroordeelt de minister in de proceskosten van eisers tot een bedrag van € 1.360,50.
Deze uitspraak is gedaan door mr. G.P. Loman, rechter, in aanwezigheid van
mr. A.W. van Eerden, griffier. De uitspraak is in het openbaar uitgesproken op 13 augustus 2025.
griffier rechter
Een afschrift van deze uitspraak is verzonden aan partijen op:
Bent u het niet eens met deze uitspraak?
Als u het niet eens bent met deze uitspraak, kunt u een brief sturen naar de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State waarin u uitlegt waarom u het er niet mee eens bent. Dit heet een hogerberoepschrift. U moet dit hogerberoepschrift indienen binnen 4 weken na de dag waarop deze uitspraak is verzonden. U ziet deze datum hierboven.
Bijlage
AWB 25/7555
AWB 25/7557
AWB 25/7560
AWB 25/7561
AWB 25/7562
AWB 25/7564
AWB 25/7565
AWB 25/7566
AWB 25/7567
AWB 25/7568
AWB 25/7571
AWB 25/7572
AWB 25/7574
AWB 25/7575
AWB 25/7576
AWB 25/7578
AWB 25/7579
AWB 25/7581
AWB 25/7582
AWB 25/7583
AWB 25/7584
AWB 25/7586
AWB 25/7587
AWB 25/7588
AWB 25/7589
AWB 25/7669
AWB 25/7670
AWB 25/7671
AWB 25/7672
AWB 25/7674
AWB 25/7676
AWB 25/7677
AWB 25/7679
AWB 25/7681
AWB 25/7682
AWB 25/7683
AWB 25/7684
AWB 25/7685
AWB 25/7687
AWB 25/7688
AWB 25/7689
AWB 25/7691
AWB 25/7703
AWB 25/7704
AWB 25/7706
AWB 25/7707
AWB 25/7708
AWB 25/7709
AWB 25/7711
AWB 25/7713
AWB 25/7637
AWB 25/7639
AWB 25/7640
AWB 25/7665
AWB 25/7641
AWB 25/7642
AWB 25/7643
AWB 25/7645
AWB 25/7646
AWB 25/7647
AWB 25/7648
AWB 25/7649
AWB 25/7650
AWB 25/7651
AWB 25/7653
AWB 25/7654
AWB 25/7655
AWB 25/7656
AWB 25/7658
AWB 25/7659
AWB 25/7660
AWB 25/7661
AWB 25/7662
AWB 25/7663
AWB 25/7664
AWB 25/7596
AWB 25/7597
AWB 25/7601
AWB 25/7602
AWB 25/7603
AWB 25/7604
AWB 25/7607
AWB 25/7608
AWB 25/7610
AWB 25/7612
AWB 25/7614
AWB 25/7615
AWB 25/7617
AWB 25/7619
AWB 25/7620
AWB 25/7621
AWB 25/7622
AWB 25/7623
AWB 25/7625
AWB 25/7626
AWB 25/7627
AWB 25/7628
AWB 25/7631
AWB 25/7633
AWB 25/7634