ECLI:NL:RBMNE:2023:169

Uitspraak

RECHTBANK MIDDEN-NEDERLAND

Strafrecht

Zittingsplaats Utrecht

Parketnummer: 16/162288-22 (P)

Vonnis van de meervoudige kamer van 23 januari 2023

in de strafzaak tegen

[verdachte],

geboren op [1977] te [geboorteplaats] ,

op dit moment gedetineerd in de [verblijfplaats] ,

hierna: verdachte.

1. Het onderzoek ter terechtzitting

Het onderzoek ter terechtzitting heeft plaatsgevonden op 13 oktober 2022 en 9 januari 2023. De strafzaak is op laatst genoemde datum inhoudelijk behandeld. Daarbij zijn verdachte en zijn raadsman mr. V.P.J. Tuma, advocaat te Amersfoort, verschenen.

De officier van justitie mr. B. Nitrauw en de verdediging hebben hun standpunten kenbaar gemaakt.

2.De tenlastelegging

De tenlastelegging is op de zitting gewijzigd. De gewijzigde tenlastelegging is als bijlage aan dit vonnis gehecht. De verdenking komt er, kort en feitelijk weergegeven, op neer dat verdachte:

feit 1zich schuldig heeft gemaakt aan het medeplegen van handel in dan wel aanwezig hebben van verdovende middelen (MDMA) in de periode van 9 mei tot en met 11 juni 2020 te Amersfoort;

feit 2zich schuldig heeft gemaakt aan het medeplegen van het treffen van voorbereidingshandelingen die zien op de vervaardiging en handel in verdovende middelen (cocaïne, MDMA, (meth)amfetamine) in de periode van 27 maart tot en met 12 juni 2020 te Amersfoort;

feit 3zich schuldig heeft gemaakt aan het witwassen van 2 Rolex horloges en een geldbedrag van ongeveer 29.900,- euro op 29 juni 2022 te Amersfoort.

3.De voorvragen

De dagvaarding is geldig, de rechtbank is bevoegd tot kennisneming van het ten laste gelegde, de officier van justitie is ontvankelijk in de vervolging van verdachte en er zijn geen redenen voor schorsing van de vervolging.

4.Rechtmatigheid EncroChat-bewijs

4.1

Het standpunt van de verdediging

De raadsman heeft primair aangevoerd dat de Nederlandse rechter de rechtmatigheid van de verkrijging van EncroChat-gesprekken had moeten toetsen. Daartoe voert de raadsman aan dat de Nederlandse politie vanaf 1 april 2020 tot en met 24 juni 2020 de EncroChat-communicatie rechtstreeks heeft gekopieerd vanuit de betreffende EncroChat-toestellen, die zich op dat moment op Nederlands grondgebied bevonden en welke toestellen toebehoorden aan Nederlandse staatsburgers. Het interstatelijk vertrouwensbeginsel is gelet hierop niet onverkort van toepassing. Nu de vereiste toetsing niet heeft plaatsgevonden dienen de zich in het dossier bevindende EncroChat-berichten van het bewijs te worden uitgesloten.

Subsidiair dienen de EncroChat-berichten van het bewijs te worden uitgesloten, omdat de rechtmatigheid van het optreden van de Franse opsporingsautoriteiten niet kan worden beoordeeld. De onderschepping van de EncroChat-berichten levert onder deze omstandigheid een ongerechtvaardigde inbreuk op van het recht op privéleven, als bedoeld in artikel 8 van het EVRM. Daarnaast heeft de onrechtmatige bewijsvergaring zodanig invloed op de eerlijkheid van het strafproces, dat er geen sprake meer is van ‘equality of arms’ en geconcludeerd moet worden dat artikel 6 van het EVRM is geschonden. Dat niet kan worden uitgegaan van de rechtmatigheid van het optreden van de Franse opsporingsautoriteiten blijkt wel uit een uitspraak van het Franse Hof van cassatie van 11 oktober 2022 (ECLI:FR:CCASS:2022:CR01226). Op grond daarvan moet er op dit moment van worden uitgegaan dat aan de Franse toetsing voorafgaande aan de onderschepping van de EncroChat-berichten gebreken kleven.

4.2

Het standpunt van de officier van justitie

De officier van justitie heeft zich op het standpunt gesteld dat voor bewijsuitsluiting geen grond bestaat. De EncroChat-berichten in het strafdossier komen voort uit een opsporings-onderzoek dat in Frankrijk heeft plaatsgevonden. Het interstatelijk vertrouwensbeginsel staat aan toetsing van het handelen van de Franse opsporingsautoriteiten in de weg, zoals ook steeds door rechtbanken is geoordeeld. Uitgegaan moet worden van de rechtmatigheid van dat Franse opsporingsonderzoek. De uitspraak van het Franse Hof van cassatie brengt hierin geen wijziging.

4.3

Het oordeel van de rechtbank

Anders dan de verdediging gaat de rechtbank ervan uit dat de interceptie van de EncroChat-berichten die zich in dit strafdossier bevinden in Frankrijk heeft plaatsgevonden in het kader van een Frans opsporingsonderzoek en met machtiging van een Franse rechter.

Ten aanzien van het primair verweer overweegt de rechtbank als volgt. Zoals reeds in diverse uitspraken van rechtbanken, maar ook het Hof Den Haag van 5 januari 2023 (ECLI:NL:GHDHA:2023:6) is overwogen, bevonden de EncroChat-berichten zich op een server in Frankrijk.

Het gaat weliswaar om berichten die direct afkomstig waren van de telefoons van gebruikers van EncroChat, maar niet gezegd kan worden dat de berichten (rechtstreeks) zijn geïntercepteerd uit de telefoons van die gebruikers. Daarom kan ook niet worden geconcludeerd dat opsporingshandelingen zijn verricht ten aanzien van telefoons van Nederlandse gebruikers op Nederlands grondgebied, waarop een Nederlandse rechter had moeten toezien.

Ten aanzien van het subsidiaire verweer heeft te gelden dat Frankrijk een EVRM-lidstaat is. Naar het oordeel van de rechtbank is daarom hier het interstatelijk vertrouwensbeginsel van toepassing. Toepasselijkheid van dit beginsel brengt met zich dat het niet aan de Nederlandse strafrechter is om te beoordelen of in het Franse recht een toereikende wettelijke grondslag bestaat voor de door de Franse autoriteiten verrichte onderzoekshandelingen. Het is in dat verband ook niet de taak van de Nederlandse strafrechter om te controleren het Franse opsporingsonderzoek is uitgevoerd overeenkomstig de daarvoor in Frankrijk gelden wettelijke bepalingen. De rechtbank gaat op grond van het interstatelijk vertrouwensbeginsel uit van de rechtmatigheid van het handelen door de Franse autoriteiten. De uitspraak van het Franse Hof van cassatie van 11 oktober 2022 leidt er naar het oordeel van de rechtbank niet toe dat niet langer van die rechtmatigheid kan worden uitgegaan. Van onrechtmatige inbreuk op de in artikel 8 van het EVRM gewaarborgde rechten of een schending van het recht op een eerlijk strafproces, als bedoeld in artikel 6 van het EVRM, is geen sprake.

De rechtbank komt gelet op het voorgaande niet tot (bewijs)uitsluiting van de zich in dossier bevindende EncroChat-berichten. Het verweer van de verdediging - zowel primair als subsidiair - wordt verworpen.

5.De waardering van het bewijs

5.1

Het standpunt van de officier van justitie

De officier van justitie acht wettig en overtuigend te bewijzen dat verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan de drie tenlastegelegde feiten. Daartoe heeft de officier van justitie het volgende aangevoerd. Uit onderzoek van de politie naar het EncroChat-account [EncroChat-account 1] @EncroChat.com is gebleken dat verdachte in de periode van 26 maart tot en met 12 juni 2020 de gebruiker van dat account is geweest. Daarnaast zijn de EncroChat-berichten in het dossier voldoende concreet om op grond daarvan tot een bewezenverklaring van de onder 1 en 2 ten laste gelegde feiten te komen. Tot slot is in de woning van verdachte, onder meer, aangetroffen: 2 Rolexhorloges en € 29.900 aan contanten. De verklaring van verdachte dat hij dit geld met gokken heeft verdiend, is niet concreet en verifieerbaar. Daar komt bij dat het inkomen van verdachte sinds 2019 nagenoeg nihil is, terwijl uit het dossier blijkt dat verdachte met de handel in drugs daadwerkelijk geld heeft verdiend. Het geld is derhalve uit - eigen - misdrijf verkregen, zodat bewezen kan worden dat verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan het witwassen van dit geldbedrag. Van het witwassen van de Rolex horloges dient verdachte te worden vrijgesproken nu gebleken is dat deze vals zijn.

5.2

Het standpunt van de verdediging

De raadsman heeft verzocht verdachte vrij te spreken van alle feiten. Ten aanzien van feit 1 en feit 2 heeft de raadsman aangevoerd dat het bewijs tegen verdachte enkel bestaat uit EncroChat-berichten, die van het bewijs moeten worden uitgesloten (zie 4.1.). De raadsman heeft subsidiair aangevoerd dat het bewijs tegen verdachte afkomstig is uit één bron, te weten de EncroChat-berichten, zodat het bewijsminimum niet wordt gehaald. Meer subsidiair heeft de raadsman zich op het standpunt gesteld dat niet kan worden vastgesteld dat het EncroChat-account [EncroChat-account 1] @EncroChat.com aan verdachte toebehoorde. De raadsman heeft daarnaast betoogd dat uit het dossier niet met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid kan worden opgemaakt dat de onder feit 1 en feit 2 ten laste gelegde transacties daadwerkelijk hebben plaatsgevonden, althans dat verdachte genoemde verdovende middelen daadwerkelijk in zijn bezit heeft gehad. In dit verband heeft de raadsman erop gewezen dat in de berichten over meerdere producten lijkt te zijn gesproken en uit de berichten lijkt te volgen dat M en MDMA twee verschillende producten zijn.

Ten aanzien van feit 3 heeft raadsman naar voren gebracht dat het geldbedrag dat in de woning van verdachte is aangetroffen, geld is dat verdachte op grond van een vaststellingsovereenkomst met een casino heeft ontvangen. Uit de vaststellingsovereenkomst volgt dat verdachte een contant geldbedrag van 30.000 euro heeft ontvangen, welk bedrag verdachte ook heeft opgegeven aan de Belastingdienst. Hiermee is de rechtmatigheid van het onder feit 3 ten laste gelegde geldbedrag aangetoond.

5.3

Het oordeel van de rechtbank

De bewijsmiddelen^[1]

Feit 1 en feit 2

De politie heeft onderzoek gedaan naar de identiteit van de gebruiker van het EncroChat-account [EncroChat-account 1] @EncroChat.com (hierna te noemen: [EncroChat-account 1] ). Dit is deels gebeurd aan de hand van de inhoud van de chatberichten, die door de gebruiker van het account [EncroChat-account 1] zijn verstuurd. Onder meer zijn de volgende berichten verstuurd:

Op 9 april 2020 heeft een chatconversatie plaatsgevonden tussen de gebruiker van het account [EncroChat-account 2] @EncroChat.com (hierna: [EncroChat-account 2] ) en [EncroChat-account 1] , waarbij [EncroChat-account 2] aan [EncroChat-account 1] heeft gestuurd: ‘stuur me een adresje, dan kom ik daar’, waarop [EncroChat-account 1] heeft gereageerd met ‘ […] ”.^[2]

Op 17 april 2020 heeft een chatconversatie plaatsgevonden tussen de gebruiker van het account [EncroChat-account 3] @EncroChat.com (hierna: [EncroChat-account 3] ) en [EncroChat-account 1] , waarbij [EncroChat-account 1] aan [EncroChat-account 3] heeft gestuurd ‘kom je eraan, [adres] ’, waarop [EncroChat-account 3] heeft gereageerd met ‘ik ga nu zo rijden’.

Op 1 juni 2020 heeft een chatconversatie plaatsgevonden tussen de gebruiker van het account [EncroChat-account 4] @Encrochat.com (hierna: [EncroChat-account 4] ) en [EncroChat-account 1] , waarbij [EncroChat-account 4] aan [EncroChat-account 1] heeft gevraagd ‘heb je adres voor me.’, waarop [EncroChat-account 1] heeft gereageerd met ‘ […] ’ en ‘tex me als bijna ben dan loop ik naar buiten’.

Verdachte staat sinds 20 februari 2020 volgens het GBA ingeschreven op het adres [adres] te [woonplaats] . Uit de politiesystemen en het internet is gebleken dat er niet een andere plaats is gevonden naast [woonplaats] die een straatnaam [straat] heeft.^[3]

Op 25 mei 2020 heeft een chatconversatie plaatsgevonden tussen [EncroChat-account 5] @EncroChat.com ( [EncroChat-account 5] ) en [EncroChat-account 1] waarbij [EncroChat-account 1] aan [EncroChat-account 5] heeft gestuurd ‘kom morgen ff langs ik ben jarig heb barbecue’.

Verdachte is geboren op [1977] .^[4]

Daarnaast was in de chatberichten te zien onder welke naam [EncroChat-account 1] stond opgeslagen in de telefoons van zijn tegencontacten. Uit onderzoek hierna is gebleken dat [EncroChat-account 1] onder de volgende bijnamen stond opgeslagen:

[bijnaam] , [bijnaam] , [bijnaam] , [bijnaam] , [bijnaam] , [bijnaam] ( [EncroChat-account 1] ) en [bijnaam] .

Verdachte heeft een Nederlandse en Turkse nationaliteit en hij woont in [woonplaats] . De voornaam van verdachte is [verdachte] , maar hij wordt ook [bijnaam] genoemd. Uit onderzoek 031 Elstar is bekend geworden dat verdachte regelmatig in casino’s is te vinden.^[5]

Tot slot is aan de hand van telecomgegevens onderzoek gedaan naar de identiteit van de gebruiker van het account [EncroChat-account 1] . Dit is gedaan door de zendmasten waarmee het telefoontoestel van [EncroChat-account 1] verbinding heeft gemaakt te vergelijken met de zendmasten waarmee telefoonnummer [telefoonnummer] (hierna: [telefoonnummer] ) verbinding heeft gemaakt. In het onderzoek 031Elstar is verdachte geïdentificeerd als gebruiker van [telefoonnummer] .^[6]Gekeken is naar de historische verkeersgegevens van het telefoonnummer [telefoonnummer] over de periode van 12 mei 2020 tot en met 12 juni 2020. Over deze periode waren namelijk ook historische verkeersgegevens beschikbaar van het IMEI nummer [IMEI nummer] (hierna: [IMEI nummer] ), behorend bij het account [EncroChat-account 1] .^[7]

Uit de analyse van de thuismasten is gebleken dat [telefoonnummer] twee thuismasten had, waarvan één aan de [straat] te [woonplaats] en één aan de [straat] te [woonplaats] , en dat [IMEI nummer] dezelfde thuismast had, namelijk [straat] te [woonplaats] .^[8]Het is zeer waarschijnlijk dat vanaf het adres [adres] te [woonplaats] beide zendmasten gebruikt konden worden.^[9]

Daarnaast is onderzoek gedaan naar overeenkomsten in grote reisbewegingen tussen de beide nummers [telefoonnummer] en [IMEI nummer] in de periode van 12 mei 2020 tot en met 12 juni 2020. Ook is daarbij gezocht naar grotere reisbewegingen die eenzelfde gebruiker van beide nummers zou uitsluiten. Voor reisbewegingen die eenzelfde gebruiker uitsluiten zijn door de politie geen aanwijzingen gevonden in de historische verkeersgegevens.^[10]Op de volgende vijf dagen zijn wel overeenkomsten in grotere reisbewegingen gevonden:

1. mei 2020 : Amersfoort – Amsterdam – Amersfoort;^[11]

2. 27 mei 2020 : Amersfoort – Castricum – Amersfoort;

3. 4 juni 2020 : Amersfoort – Almere – Amersfoort;

4. 6 juni 2020 : Amersfoort – Castricum – Amersfoort – Amsterdam;^[12]

5. 11 juni 2020 : Amersfoort – Wijchen – Amersfoort.^[13]

Tussen 27 maart en 12 juni 2020 vonden chatgesprekken plaats tussen [EncroChat-account 1] en andere gebruikers van Encrochat^[14]. Op 3, 4 en 7 april 2020 hebben tussen [EncroChat-account 1] en [EncroChat-account 6] @EncroChat.com (hierna [EncroChat-account 6] ) gesprekken plaatsgevonden, waarbij zij, onder andere, de volgende berichten hebben verstuurd:

3 april