ECLI:NL:RBOVE:2023:733

Uitspraak

vonnis

RECHTBANK OVERIJSSEL

Team kanton en handelsrecht

Zittingsplaats Zwolle

zaaknummer / rolnummer: C/08/291453 / KG ZA 23-19

Vonnis in kort geding van 21 februari 2023

in de zaak van

ESTTRADE B.V.,

te Meteren,

eiseres,

advocaat mr. D.H.J. Hooreman te Utrecht,

tegen

MECHAN DEALER BEHEER B.V.,

te Steenwijk,

gedaagde,

advocaat mr. J. van Borssum Waalkes te Amsterdam.

Partijen zullen hierna Esttrade en Mechan Dealer genoemd worden.

1.De procedure

1.1.

Het verloop van de procedure blijkt uit:

de dagvaarding van 30 januari 2023 met 8 producties;
de akte wijziging van eis tevens akte houdende producties (9 t/m 12);
de akte overlegging (8) producties van de zijde van Mechan Dealer;
de mondelinge behandeling van 7 februari 2023 waarvan de griffier zittingsaantekeningen heeft gemaakt;
de spreekaantekeningen van Esttrade;
de spreekaantekeningen van Mechan Dealer.

1.2.

Ten slotte is vonnis bepaald.

2.Waar gaat deze zaak over?

2.1.

In dit executiegeschil wil Esttrade voorkomen dat Mechan Dealer dwangsommen int. Mechan Dealer meent namelijk dat Esttrade niet heeft voldaan aan de tegen haar bij vonnis van 15 november 2022 uitgesproken veroordeling om medewerking te verlenen aan de bindend adviesprocedure om de marktwaarde van de aandelen in Bonenkamp Mechan Trade B.V. (hierna: BMT) vast te stellen. Esttrade verwijt Mechan Dealer misbruik van (executie)bevoegdheid en onrechtmatig handelen. Zij vordert daarom onder meer schorsing van de executie van het vonnis van 15 november 2022. De vorderingen van Esttrade zullen worden afgewezen. De voorzieningenrechter zal dat hierna toelichten. Daarvoor zijn de volgende feiten relevant.

3.De feiten

3.1.

In 2019 heeft Mechan Dealer een meerderheidsbelang van 51% verworven in het geplaatste aandelenkapitaal van Gebr. Bonenkamp Groep B.V., een groothandel in landbouwmachines, werktuigen en tractoren. De overige 49% van de aandelen wordt gehouden door Esttrade.

3.2.

Eind 2021 is Esttrade als bestuurder van Gebr. Bonenkamp Groep B.V. en de groepsvennootschappen (Gebr. Bonenkamp Rivierenland B.V. en Gebr. Bonenkamp Techniek en Handel B.V.) ontslagen en is Mechan Dealer als enig bestuurder benoemd.

Op grond van de Aandeelhoudersovereenkomst tussen Mechan Dealer, Mechan Holding B.V. (als garant) en Esttrade met betrekking tot BMT van 9 juli 2019 (hierna: de Aandeelhoudersovereenkomst) is Esttrade gehouden om vervolgens haar aandelen aan Mechan Dealer over te dragen tegen de marktwaarde. Artikel 11.4 van de Aandeelhoudersovereenkomst bepaalt over het vaststellen van de marktwaarde het volgende:

“Indien de Aandeelhouders niet in staat zijn gebleken om, binnen dertig (30) dagen nadat zij in overeenstemming met de voorgaande bepalingen van dit Artikel in overleg zijn getreden ofwel (i) de prijs van de Aandelen gezamenlijk vast te stellen, of (ii) gezamenlijk een register valuator aan te wijzen, is ieder van de Aandeelhouders gerechtigd om de voorzitter van het Nederlands Instituut voor Register Valuators (NIRV) te verzoeken om bindend een register valuator aan te wijzen teneinde, met inachtneming van hetgeen in deze Overeenkomst is bepaald, de marktwaarde van de Aandelen te doen bepalen en aldus de prijs voor de aangeboden Aandelen bindend vast te stellen, met inachtneming van de uitgangspunten genoemd in dit Artikel 11.”

Partijen hebben geen overeenstemming bereikt over de prijs van de aandelen.

3.3.

Bij vonnis in kort geding van 15 november 2022, dat inmiddels in kracht van gewijsde is gegaan, heeft de voorzieningenrechter van de rechtbank Midden-Nederland, voor zover hier van belang, als volgt beslist:

“3.1. veroordeelt Esttrade om medewerking te verlenen aan de bindend adviesprocedure als bedoeld in artikel 11.4 Aandeelhoudersovereenkomst, specifiek door uiterlijk vier dagen na schriftelijke aanmaning van Mechan Dealer samen met Mechan Dealer opdracht te geven aan de te benoemen register valuator om, onder gebruikelijke door de register valuator te bepalen voorwaarden, een bindend advies op te stellen over de marktwaarde van de aandelen in BMT als bedoeld in artikel 11.4 Aovk,

3.2.

veroordeelt Esttrade om aan Mechan Dealer een dwangsom te betalen van

€ 5.000,00 voor iedere dag dat zij niet aan de in 3.1 uitgesproken hoofdveroordeling voldoet, tot een maximum van € 500.000,00 is bereikt,”

3.4.

Op 24 november 2022 heeft het Nederlands Instituut voor Register Valuators (NIRV) de heer [A] AA MBA RV FFD (hierna: [A] ) als bindend adviseur aangewezen.

3.5.

Bij e-mail van 9 december 2022 heeft de advocaat van Mechan Dealer het volgende aan de advocaat van Esttrade bericht:

“Kunt u voor de goede orde mij uiterlijk om 14:00 uur vanmiddag bevestigen dat uw cliënte de bijgaande overeenkomst[van bindend advies, toevoeging voorzieningenrechter]
zo spoedig mogelijk zal ondertekenen en retourneren? Indien deze bevestiging uitblijft, zal ik de deurwaarder vanmiddag instructie geven om het kort gedingvonnis te betekenen aan Esttrade, met de sommatie om de overeenkomst te ondertekenen.”

3.6.

Op 12 december 2022 heeft Mechan Dealer het vonnis van 15 november 2022 aan Esttrade laten betekenen.

3.7.

Bij e-mail van 13 december 2022 heeft de advocaat van Esttrade onder meer het volgende aan [A] meegedeeld:

“Naar aanleiding van de toegezonden concept overeenkomst van opdracht tot bindend advies, het volgende.

Cliënte zal niet overgaan tot ondertekening van deze concept overeenkomst. De redenen daarvoor zal ik onderstaand toelichten.

(…).

Nu Esttrade is veroordeeld door de voorzieningenrechter heeft zij geen andere keuze dan uw betrokkenheid voorlopig te accepteren. Esttrade wenst echter niet verder te gaan dan waartoe zij is veroordeeld. Esttrade geeft u hierbij dus opdracht “om, onder gebruikelijke door de register valuator te bepalen voorwaarden, een bindend advies op te stellen over de marktwaarde van de aandelen in BMT als bedoeld in artikel 11.4 Aovk.” Waarmee Esttrade heeft voldaan aan het dictum en u van start kunt met de uitvoering. Voor het overige worden alle rechten en weren namens Esttrade voorbehouden.”

3.8.

Mechan Dealer heeft naar aanleiding van deze reactie van Esttrade een tweede kort geding aanhangig gemaakt. Bij vonnis in kort geding van 18 januari 2023 heeft de voorzieningenrechter van de rechtbank Midden-Nederland, voor zover hier van belang, als volgt beslist:

“3.1. bepaalt dat dit vonnis in de plaats treedt en dezelfde kracht heeft als de ondertekening van de definitieve Overeenkomst namens Esttrade,”

3.9.

Bij deurwaardersexploot van 20 januari 2023 heeft Mechan Dealer aanspraak gemaakt op betaling van een bedrag van € 170.000,00 aan verbeurde dwangsommen.

3.10.

Op 25 januari 2023 heeft Mechan Dealer ten laste van Esttrade executoriaal (derden)beslag laten leggen onder ING Bank N.V., ABN AMRO Bank N.V., Coöperatieve Rabobank U.A. en Gebr. Bonenkamp Beheer B.V., almede op de aandelen van Esttrade in BMT en Gebr. Bonenkamp Beheer B.V. Mechan Dealer heeft deze beslagen op 30 januari 2023 aan Esttrade laten overbetekenen.

4.Het geschil

4.1.

Esttrade vordert – na eiswijziging en kort samengevat – schorsing van de tenuitvoerlegging van het vonnis van 15 november 2022, opheffing van beslagen en terugbetaling van geïncasseerde dwangsommen, met veroordeling van Mechan Dealer in de proceskosten.

4.2.

Aan haar vorderingen legt Esttrade, samengevat, ten grondslag dat zij met haar

e-mailbericht van 13 december 2022 opdracht heeft verstrekt aan [A] en daarmee tijdig en volledig aan haar veroordeling in het vonnis van 15 november 2022 heeft voldaan. Esttrade stelt dat uit dat vonnis niet volgt – en evenmin uit de wet of de Aandeelhoudersovereenkomst – dat zij naast de opdrachtverstrekking ook was gehouden om de door [A] opgestelde “Overeenkomst van bindend advies” te ondertekenen. Dwangsommen zijn daarom niet verbeurd. Volgens Esttrade levert de tenuitvoerlegging van het vonnis van 15 november 2022 misbruik van bevoegdheid op als bedoeld in artikel 3:13 BW.

4.3.

Kort gezegd betwist Mechan Dealer dat zij misbruik maakt van bevoegdheid, omdat Esttrade volgens haar niet aan het vonnis van 15 november 2022 heeft voldaan. Volgens Mechan Dealer heeft Esttrade daarom dwangsommen verbeurd.

4.4.

Op de stellingen van partijen zal de voorzieningenrechter hierna nader ingaan, voor zover dat van belang is voor de beoordeling van het geschil.

5.De beoordeling

Spoedeisend belang

5.1.

Van een spoedeisend belang van Esttrade bij haar vorderingen is de voorzieningenrechter in voldoende mate gebleken. Mechan Dealer heeft dit ook niet betwist.

Toetsingskader

5.2.

In een executiegeschil kan de voorzieningenrechter de tenuitvoerlegging van een vonnis slechts schorsen, indien zij van oordeel is dat de executant mede gelet op de belangen aan de zijde van de geëxecuteerde die door de executie zullen worden geschaad - geen in redelijkheid te respecteren belang heeft bij gebruikmaking van zijn bevoegdheid tot tenuitvoerlegging over te gaan. Dat zal het geval kunnen zijn indien het te executeren vonnis klaarblijkelijk op een juridische of feitelijke misslag berust of indien de tenuitvoerlegging op grond van na dit vonnis voorgevallen of aan het licht gekomen feiten klaarblijkelijk aan de zijde van de geëxecuteerde een noodtoestand zal doen ontstaan, waardoor een onverwijlde tenuitvoerlegging niet kan worden aanvaard. Misbruik van bevoegdheid is niet tot de beide hiervoor genoemde gevallen beperkt.

5.3.

De vraag of in een bepaald geval dwangsommen zijn verbeurd, moet worden beantwoord door hetgeen ter uitvoering van het veroordelend vonnis is verricht, te toetsen aan de inhoud van de veroordeling, zoals deze door uitleg moet worden vastgesteld. Bij die uitleg dient het doel en de strekking van de veroordeling tot richtsnoer te worden genomen, in die zin dat de veroordeling niet verder strekt dan tot het bereiken van het daarmee beoogde doel (vgl. HR 19 oktober 2018, ECLI:NL:HR:2018:1980).

Misbruik van bevoegdheid?

5.4.

Esttrade heeft aangevoerd dat er, gelet op de tekst van artikel 11.4 van de Aandeelhoudersovereenkomst, geen noodzaak bestond voor het verstrekken van een gezamenlijke opdracht aan een register valuator. Volgens Esttrade volgt uit deze bepaling dat ieder der partijen bevoegd is om het NIRV te verzoeken een bindend adviseur aan te wijzen als zich één van de daarin genoemde twee situaties voordoet.

5.5.

Dit betoog faalt. Daartoe overweegt de voorzieningenrechter dat in rechtsoverweging 2.9 van het vonnis van 15 november 2022 al is geoordeeld dat het verweer van Esttrade dat haar medewerking gelet op artikel 11.4 van de Aandeelhoudersovereenkomst niet noodzakelijk is, niet opgaat, omdat voldoende aannemelijk is dat zonder medewerking van Esttrade geen register valuator bereid is om als bindend adviseur op te treden. Esttrade is vervolgens veroordeeld om haar medewerking te verlenen, specifiek door samen met Mechan Dealer opdracht te geven aan de te benoemen register valuator. Tegen dit (voorlopig) oordeel van de voorzieningenrechter is Esttrade niet opgekomen.

5.6.

Esttrade heeft verder aangevoerd dat zij direct, nadat het vonnis van 15 november 2022 aan haar was betekend, met de opdrachtverstrekking aan [A] aan dat vonnis heeft voldaan.

5.7.

Ook dit argument van Esttrade is reeds eerder gewogen en beoordeeld. In het vonnis van 18 januari 2023 overweegt de voorzieningenrechter in rechtsoverweging 2.10 en 2.15 dat Esttrade “
gezien de eerdere voorlopige voorziening gehouden is de bindend adviesovereenkomst te tekenen”en dat “
de redenen die Esttrade heeft gegeven om de Overeenkomst niet te tekenen”onvoldoende zijn. De voorzieningenrechter ziet in hetgeen Esttrade in deze kortgedingprocedure heeft aangevoerd geen aanleiding om daarover anders te oordelen. Het standpunt van Esttrade kan daarom ook in zoverre niet worden gevolgd.

5.8.

Uit het voorgaande volgt dat Esttrade door haar weigering de bindend adviesovereenkomst te ondertekenen niet aan het vonnis van 15 november 2022 heeft voldaan en dat zij daarom dwangsommen heeft verbeurd. Van misbruik van bevoegdheid dan wel onrechtmatig handelen aan de zijde van Mechan Dealer door het vonnis van 15 november 2022 te executeren is niet gebleken.

Hoeveel dwangsommen zijn verbeurd?

5.9.

Partijen verschillen van mening over de hoogte van de verbeurde dwangsommen. De voorzieningenrechter overweegt hierover het volgende.

5.10.

Esttrade betoogt (subsidiair) dat een dwangsom is verschuldigd over de periode van 15 december 2022 tot en met 16 januari 2023, zijnde 32 dagen x € 5.000,00 =

€ 160.000,00 in totaal.

5.11.

Mechan Dealer stelt dat Esttrade in de periode tussen 14 december 2022 en 17 januari 2023 dwangsommen heeft verbeurd, zijnde 34 dagen x € 5.000,00 = € 170.000,00 in totaal. Tijdens de zitting heeft Mechan Dealer nader toegelicht dat zij bij e-mail van

9 december 2022 (zie rechtsoverweging 3.5 hiervoor) Esttrade tevergeefs schriftelijk heeft aangemaand, zodat vanaf 14 december 2022 dwangsommen werden verbeurd, mits betekening van de titel had plaatsgevonden, hetgeen is geschied op 12 december 2022. Nu het vonnis van 18 januari 2023 in de plaats trad van de rechtshandeling die Esttrade diende te verrichten (te weten: ondertekening van de bindend adviesovereenkomst), is 17 januari 2023 de laatste dag waarop een dwangsom is verbeurd, aldus Mechan Dealer.

5.12.

Anders dan Mechan Dealer betoogt, is de voorzieningenrechter van oordeel dat haar e-mail van 9 december 2022 niet als een schriftelijke aanmaning als bedoeld in rechtsoverweging 3.1 van het vonnis van 15 november 2022 kan worden aangemerkt. In dat e-mailbericht heeft Mechan Dealer aan Esttrade namelijk geen termijn van vier dagen gegeven om de bindend adviesovereenkomst (alsnog) te ondertekenen voordat Esttrade de eerste dwangsom zal verbeuren. Dit betekent dat 17 december 2022 de eerste dag is waarop Esttrade een dwangsom heeft verbeurd (te weten, vier dagen na de betekening van het vonnis van 15 november 2022 op 12 december 2022) en dat 17 januari 2023 de laatste dag is waarop zij een dwangsom heeft verbeurd, in totaal dus 32 dagen x € 5.000,00 =

€ 160.000,00.

5.13.

Nu Mechan Dealer tijdens de zitting onweersproken heeft gesteld dat de door haar ten laste van Esttrade gelegde executoriale (derden- en aandelen)beslagen fors minder dan dit bedrag doel hebben getroffen, zal de gevorderde opheffing van deze beslagen en terugbetaling van geïncasseerde dwangsommen worden afgewezen.

Conclusie

5.14.

De voorzieningenrechter komt tot de slotsom dat alle vorderingen van Esttrade moeten worden afgewezen.

Proceskosten

5.15.

Esttrade zal als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten worden veroordeeld. De kosten aan de zijde van Mechan Dealer worden tot op heden begroot op:

griffierecht € 676,00
salaris advocaat

Totaal € 1.755,00

6.De beslissing

De voorzieningenrechter

6.1.

wijst de vorderingen van Esttrade af;

6.2.

veroordeelt Esttrade in de proceskosten, aan de zijde van Mechan Dealer tot op heden begroot op € 1.755,00;

6.3.

verklaart dit vonnis wat betreft de kostenveroordeling uitvoerbaar bij voorraad.

Dit vonnis is gewezen door mr. E.C. Rozeboom en in het openbaar uitgesproken op 21 februari 2023.(PS)