Uitspraak
RECHTBANK OVERIJSSEL
Strafrecht
Zittingsplaats Almelo
parketnummer : 08-159239-23
raadkamernummer : 24-031193
Beschikking van de enkelvoudige raadkamer op het verzoekschrift op grond van artikel 530 van het Wetboek van Strafvordering (Sv) van:
[verzoekster],
geboren op [geboortedatum] 1979 te [geboorteplaats],
domicilie kiezende op het adres [adres],
hierna te noemen: de verzoekster,
bijgestaan door mr. D.C.O. Ayinla, advocaat te Rotterdam.
1.Het verloop van de procedure
Het verzoekschrift is op 18 december 2024 op de griffie van de rechtbank Overijssel, locatie Almelo, ontvangen. Het verzoekschrift is ingediend en ondertekend door verzoekster, destijds bijgestaan door mr. T.P. van der Eerden.
Het verzoek strekt ertoe aan verzoekster op grond van artikel 530 Sv een vergoeding toe te kennen van € 27.157,06 voor gemaakte kosten van rechtsbijstand, te vermeerderen met de gebruikelijke vergoeding van € 680,-- voor het opstellen, indienen en in raadkamer toelichten van onderliggend verzoekschrift.
Het verzoekschrift is behandeld op de openbare zitting van de raadkamer van 28 mei 2025. Bij de behandeling zijn de officier van justitie mr. C.P. Dronkers en de raadsman gehoord. Verzoekster is behoorlijk opgeroepen maar niet verschenen.
De raadkamer heeft kennis genomen van de door de officier van justitie overgelegde relevante stukken uit het dossier van de strafzaak tegen verzoekster en een schriftelijke conclusie van het Openbaar Ministerie van 6 maart 2025.
2.De standpunten van verzoekster, de raadsman en de officier van justitie
Het standpunt van de officier van justitie
De officier van justitie heeft ter zitting bij het schriftelijke standpunt gepersisteerd. Het beleidssepot vanwege gewijzigde omstandigheden is terecht gekozen. De gronden van billijkheid verzetten zich in onderhavig geval tegen toekenning van enige vergoeding en het staat de rechter vrij om op gronden van billijkheid vergoeding achterwege te laten. De officier van justitie citeert ter onderbouwing van het voorgaande uit een uitspraak onder vindplaats ECLI:NL:RBGEL:2025:1654:
“De artikelen 530 en 533 Sv voorzien - samengevat - in vergoeding van de kosten van rechtsbijstand en van de schade als gevolg van voorarrest indien een zaak eindigt zonder oplegging van straf of maatregel of toepassing van artikel 9a Sr, zoals in het geval van een vrijspraak of wanneer een strafzaak is geseponeerd. Toekenning van een vergoeding heeft ingevolge artikel 534 Sv steeds plaats indien en voor zover daartoe, alle omstandigheden in aanmerking genomen, gronden van billijkheid aanwezig zijn. Dat betekent enerzijds dat in geval van schade of gemaakte kosten als uitgangspunt vergoeding plaatsvindt, maar anderzijds dat het de rechter vrij staat op gronden van billijkheid vergoeding achterwege te laten of slechts gedeeltelijk toe te kennen. De rechter kan daarbij rekening houden met de mate waarin verzoeker de strafvorderlijke ingrepen aan zijn eigen proceshouding of gedrag te wijten heeft. Dat speelt met name een rol wanneer de strafzaak is geëindigd met een beleidssepot, temeer wanneer gronden voor dat sepot zijn gelegen buiten verdachte of diens houding of gedrag om. De gegrondheid van de (aanvankelijke) verdenking, zoals die blijkt uit het strafdossier, kan aanleiding vormen vergoeding van het voorarrest of gemaakte kosten (deels) af te wijzen. Deze oordeelsvrijheid van de rechter wordt slechts begrensd door de onschuldpresumptie zoals neergelegd in artikel 6, tweede lid, EVRM. Die verlangt dat de gronden voor een vrijspraak niet in twijfel worden getrokken en dat de raadkamer zich onthoudt van een zelfstandig oordeel dat zich niet met de vrijspraak verhoudt.”
Het standpunt verzoekster en haar raadsman
De raadsman heeft ter terechtzitting gepersisteerd bij het verzoekschrift, waarvan de inhoud als ingelast dient te worden beschouwd. Ter onderbouwing van en in aanvulling op het verzoekschrift heeft de raadsman het volgende, zakelijk weergegeven, aangevoerd.
Toekenning van schadevergoeding vindt plaats indien en voor zover daartoe naar het oordeel van de rechter gronden van billijkheid aanwezig zijn. Het uitgangspunt is toewijzing, tenzij gronden van billijkheid zich hiertegen verzetten. Een proceshouding van een (destijds) verdachte kan meewegen in de beslissing om geen vergoeding toe te kennen, maar in onderhavig geval is geen sprake van een proceshouding die aan vergoeding in de weg kan staan. Uit het dossier en het standpunt van het Openbaar Ministerie valt niet op te maken waarom de vervolging aan verzoekster zelf te wijten zou zijn. Zij is op 17 april 2023 aangehouden, heeft zich beroepen op haar zwijgrecht en is diezelfde dag heengezonden. Dit is een geheel andere situatie dan wanneer iemand drie maanden in voorlopige hechtenis verblijft en zich al die tijd beroept op haar zwijgrecht. In dit laatste geval kan ik mij voorstellen dat de proceshouding negatief meeweegt in het oordeel over de gronden van billijkheid. Ik lees de conclusie van het Openbaar Ministerie zo, dat verzoekster het vanwege de manier waarop zij met haar kinderen zou zijn omgegaan aan zichzelf te wijten heeft dat zij onderwerp is geworden van een opsporingsonderzoek en de bijbehorende kosten heeft gemaakt. Als van dit standpunt wordt uitgegaan, wordt voorbijgegaan aan de onschuldpresumptie die verbiedt dat de raadkamer in essentie alsnog schuld vaststelt. Het is geen eenduidige strafzaak, zo blijkt ook uit de onduidelijkheden die nog steeds bestaan in het dossier. Een schuldvraag mag vandaag niet beoordeeld worden. De argumenten van het Openbaar Ministerie kunnen de conclusie dat geen sprake is van gronden van billijkheid waardoor het verzoekschrift moet worden afgewezen, niet dragen.
Voor zover door het Openbaar Ministerie wordt geconcludeerd dat afwijzing van het verzoek tot vergoeding van de kosten van rechtsbijstand ook moet leiden tot niet-ontvankelijkheid van het verzoek inzake de gevorderde forfaitaire vergoeding voor het opstellen, indienen en toelichten van het verzoekschrift wijs ik op een (nog niet gepubliceerde) herstelbeschikking van de rechtbank Zeeland-West-Brabant onder raadkamernummer 21-013861. Hierin is expliciet overwogen dat afwijzing van het verzoek tot vergoeding van kosten voor rechtsbijstand niet de niet-ontvankelijkheid van het verzoek ten aanzien van de forfaitaire vergoeding voor het verzoekschrift tot gevolg hoeft te hebben. Dit is alleen anders indien op voorhand volstrekt duidelijk is dat er geen kans op toewijzing bestond van het ingediende verzoekschrift.
3.De ontvankelijkheid
Het verzoekschrift is tijdig ingediend. De raadkamer stelt vast dat het verzoekschrift ook overigens ontvankelijk is.
4.De beoordeling
Op grond van de stukken stelt de raadkamer het volgende vast. De officier van justitie heeft verzoekster per brief, gedateerd 11 november 2024, op de hoogte gesteld van het feit dat de strafzaak ter zake van mishandeling jegens haar geseponeerd is onder sepotcode 55 (gewijzigde omstandigheden). Wat betreft de verdenking van valsheid in geschrifte is de zaak geseponeerd op grond van sepotcode 02 (geen wettig en overtuigend bewijs). De strafzaak is dus geëindigd zonder oplegging van straf of maatregel en ook zonder dat toepassing is gegeven aan artikel 9a Sr. De raadsman heeft per e-mail van 18 december 2024 verzocht de sepotcode met betrekkling tot de mishandeling te wijzigen in de code 02 (onvoldoende bewijs). Op 18 februari 2025 is een brief vanuit het Openbaar Ministerie verzonden aan de raadsman, waarin het verzoek tot wijziging van de sepotcode door de hoofdofficier van justitie wordt afgewezen.
De raadkamer overweegt het volgende. Verzoekster is op 17 april 2023 aangehouden en heeft zich vanaf dat moment op haar zwijgrecht beroepen. Diezelfde dag is verzoekster heengezonden vanwege haar gekozen proceshouding. Voorafgaand aan de aanhouding heeft een langslepend (juridisch) conflict plaatsgevonden tussen enerzijds verzoekster met haar partner en anderzijds diverse instanties die betrokken zijn bij de ondertoezichtstelling en uithuisplaatsing op 12 april 2021 van de kinderen, waarbij verzoekster en haar partner zich op alle mogelijke manieren hebben verzet tegen de bevindingen en conclusies van de betrokken instanties. Het lag dan ook in de lijn der verwachting dat verzoekster zich zou beroepen op haar zwijgrecht op het moment dat zij werd aangehouden en onderwerp werd van een strafzaak. Deze proceshouding kan verzoekster niet worden tegengeworpen alleen al vanwege het feit dat een verdachte niet hoeft mee te werken aan het onderzoek en zwijgrecht heeft.
Het strafdossier bevat innerlijke tegenstrijdigheden in die zin dat het OM zonder nadere motivering en in weerwil van het standpunt van verzoekster en haar partner uitgaat van de juistheid van de conclusies van de Raad voor de Kinderbescherming en Veilig Thuis terwijl die conclusies berusten op aannames die niet getoetst kunnen worden.
De hoofdofficier van justitie stelt in haar brief van 18 februari 2025 immers het volgende:
“Ik stel mij op het standpunt dat de informatie van instanties als de Raad voor de Kinderbescherming en Veilig Thuis als juist moet worden beschouwd. Drie instanties zijn op basis van hun bevindingen (onafhankelijk van elkaar) tot dezelfde conclusie(s) gekomen. Er wordt aangegeven dat onjuistheden in de bescheiden staan, maar u gaat niet in op welke dit dan concreet zijn. Het Openbaar Ministerie kan de bevindingen van deze instanties niet toetsen en gaat ervan uit dat de stukken naar waarheid zijn opgemaakt.”
“Ik stel mij op het standpunt dat de informatie van instanties als de Raad voor de Kinderbescherming en Veilig Thuis als juist moet worden beschouwd. Drie instanties zijn op basis van hun bevindingen (onafhankelijk van elkaar) tot dezelfde conclusie(s) gekomen. Er wordt aangegeven dat onjuistheden in de bescheiden staan, maar u gaat niet in op welke dit dan concreet zijn. Het Openbaar Ministerie kan de bevindingen van deze instanties niet toetsen en gaat ervan uit dat de stukken naar waarheid zijn opgemaakt.”
De raadkamer is van oordeel dat het feit dat de bevindingen niet getoetst kunnen worden van groot belang is bij beoordeling van dit verzoekschrift. Dit maakt het standpunt van het Openbaar Ministerie inhoudende dat het aan verzoekster te wijten is dat zij onderwerp is geworden van een opsporingsonderzoek onbegrijpelijk. Verzoekster en haar partner zijn in de procedure op zichzelf én op gedegen rechtsbijstand aangewezen om de niet-toetsbare bevindingen van instanties aan te vechten.
Daarbij komt dat de kinderen al sinds 12 april 2021 uit huis geplaatst waren zodat een sepot op grond van gewijzigde omstandigheden (code 55) ten tijde van de sepotbeslissing op 11 november 2024 niet zonder meer begrijpelijk is. Met het beleidssepot in verband met gewijzigde omstandigheden wordt immers zonder nadere onderbouwing en in weerwil van de stellige ontkenning van verzoekster en haar partner gesteld dat verzoekster en haar partner verantwoordelijk zijn voor mishandeling in welke vorm dan ook van hun al sinds 12 april 2021 elders verblijvende kinderen. Het is alleszins begrijpelijk dat verzoekster en haar partner zich na aanhouding op 17 april 2023 voorzien hebben van rechtskundige bijstand om zich te verdedigen tegen de hen verweten feiten.
De raadkamer is van oordeel dat er, alle omstandigheden in aanmerking genomen, gronden van billijkheid aanwezig zijn om een schadevergoeding toe te kennen. De gevorderde kosten voor rechtsbijstand van € 27.157,06 acht de raadkamer redelijk en voor toewijzing vatbaar.
De raadkamer kent daarnaast een vergoeding toe voor de kosten voor het opmaken en indienen van het verzoekschrift en het bijwonen van de behandeling ter zitting van het verzoekschrift, volgens de normbedragen zoals die voor dit soort verzoeken door het Landelijk Overleg Vakinhoud Strafrecht (LOVS) zijn vastgesteld, zijnde een bedrag van € 680,--.
5.De beslissing
De raadkamer:
- kent op grond van artikel 530 Sv aan verzoekster ten laste van de Staat een vergoeding toe van € 27.157,06 voor de kosten van rechtsbijstand, te vermeerderen met een bedrag van € 680,-- voor de kosten voor het opmaken en indienen van het verzoekschrift en het bijwonen van de behandeling ter zitting van het verzoekschrift;
- beveelt dat na het onherroepelijk worden van deze beschikking,
Deze beschikking is gegeven door mr. B.W.M. Hendriks, voorzitter, in tegenwoordigheid van mr. E.A.B. Kroeze, griffier, ondertekend door de voorzitter en de griffier en in het openbaar uitgesproken op 28 mei 2025.