Uitspraak
RECHTBANK ROTTERDAM
1.[eiser],
1.Waar gaat de zaak over?
Michelin) heeft ontworpen en aan Top-Line en Dutch Sofa een licentie heeft afgegeven om de zitbank te produceren en/of te verhandelen. Volgens [eiser] c.s. verkoopt Roos een identieke zitbank onder de naam
Amsterdamen maakt Roos daarmee primair inbreuk op de auteursrechten van [eiser]. Subsidiair is sprake van slaafse nabootsing en handelt Roos op die wijze onrechtmatig jegens [eiser] c.s.
2.De procedure
- de dagvaarding van 15 februari 2024, met producties EP1 t/m EP21;
- de brief van [eiser] c.s. van 22 februari 2024;
- de producties EP22 t/m EP24 van [eiser] c.s.;
- de akte houdende producties van Roos, met producties GP1 t/m GP14;
- de productie GP15 van Roos;
- de producties EP25 en EP26 van [eiser] c.s.;
- de mondelinge behandeling gehouden op 8 maart 2024;
- de pleitnota van [eiser] c.s.;
- de pleitnota van Roos.
3.De feiten
Amsterdam.
Fat Joe[noot vzr: maar volgens die advocaat is bedoeld de zitbank
Amsterdam] met onmiddellijke ingang te staken en gestaakt te houden, omdat het aanbieden van die zitbank inbreuk maakt op de auteursrechten van [eiser] met betrekking tot de door [eiser] ontworpen zitbank
Michelinen tevens een schending is van het verbod tot slaafse nabootsing en oneerlijke concurrentie. Daarnaast wordt Roos gesommeerd de bij de brief gevoegde onthoudingsverklaring te ondertekenen. Roos heeft daar geen gehoor aan gegeven en partijen zijn niet tot overeenstemming gekomen.
4.Het geschil
Fat Joe, maar dat dit
Amsterdamdient te zijn. De voorzieningenrechter maakt daaruit op dat [eiser] c.s. haar vorderingen in overeenstemming daarmee wenst aan te passen.
Michelinte staken en gestaakt te houden, waaronder in ieder geval moet worden verstaan het (laten) vervaardigen, aanbieden, in de handel brengen, invoeren, uitvoeren, aanprijzen en het in voorraad houden, waaronder ook begrepen iedere bank die een overeenstemmende totaalindruk heeft dan wel eenzelfde indruk wekt bij de geïnformeerde gebruiker als de
Michelin;
Amsterdamdat Roos heeft geproduceerd of heeft laten produceren;
Amsterdamdat Roos heeft ingekocht;
Amsterdamdat Roos in voorraad heeft;
Amsterdamdat Roos heeft verkocht;
Amsterdam;
Amsterdam;
Amsterdamen eventuele derde(n) die betrokken zijn geweest bij de verhandeling van de
Amsterdam;
Amsterdamvan Roos geleverd hebben gekregen of die orders voor de inbreukmakende
Amsterdambij Roos hebben geplaatst maar nog niet geleverd hebben gekregen, een brief te sturen op het normale briefpapier van Roos met uitsluitend de volgende inhoud, dat wil zeggen zonder enige toevoeging in woord of beeld, en zonodig in vertaling:
5.De beoordeling
Rechtsmacht en toepasselijk recht
Michelin. Zij voert daarbij het volgende aan.
Michelinontworpen in die zin dat hij toen tekeningen van een bank heeft gemaakt. Vervolgens is hij met Top-Line overeengekomen dat Top-Line op basis van een licentie de productie en commerciële exploitatie verzorgt van meerdere ontwerpen van [eiser], waaronder de
Michelin, vanuit een fabriek in Polen. Die fabriek is in eigendom van M-Line Sp. z.o.o. (hierna: M-Line), een dochtervennootschap van Top-Line. In het najaar van 2013 heeft [eiser] 16 door hem vervaardigde prototypes van meubelproducten, waaronder die van de
Michelin, verzonden aan M-Line. De fabriek heeft tot en met het voorjaar van 2015 diverse prototypes van de
Michelinvervaardigd en heeft in overleg met [eiser] de definitieve vormgeving van de
Michelinbepaald. In mei 2015 is het eerste productie-exemplaar van de
Michelinvervaardigd. Enkele exemplaren van de
Michelin(waaronder een 3-zits- en een 4-zitsbank en een fauteuil) zijn voor het eerst in juni 2015 tentoongesteld aan het publiek tijdens de huisshow van M-Line en Nordkomfort Sp. z.o.o. (hierna: NK), die op uitnodiging is bezocht door tal van retailers uit de Europese Unie en daarbuiten. Tijdens de huisshow heeft onder andere Basic Collection Kft., een vennootschap uit Hongarije, diverse
Michelinmodellen aangeschaft en deze vanaf augustus 2015 in haar showroom aangeboden. Nadien is de
Michelintentoongesteld op diverse meubelbeurzen binnen de Europese Unie, bijvoorbeeld op de Deense meubelbeurs in 2018 en de Poznan-fair in 2019. [eiser] c.s. stelt dat [eiser] op grond van het voorgaande als de maker van de
Michelinis te beschouwen.
Michelinen dat de
Michelinvoor het eerst openbaar is gemaakt in 2015.
lex protectionis. Dat wil zeggen dat de vragen of er wordt voldaan aan het werkbegrip, of sprake is van een openbaarmaking, wat de beschermings-omvang en wat de handhavingsmiddelen zijn uitsluitend worden bepaald door de wetgeving van het land waar de bescherming wordt ingeroepen. Of aan [eiser] in Nederland auteursrechtelijke bescherming toekomt op de
Michelinmoet dus beoordeeld worden naar Nederlands recht (dat mede ontleend is aan de BC).
Mischlen Sofa” en een “
Design by [eiser]”, met als datum 13 september 2011 en een handtekening. Daarnaast heeft [eiser] c.s. gewezen op een mailbericht van Top-Line aan [eiser] van 11 december 2013, waaruit genoegzaam blijkt van de afspraak dat Top-Line tegen een bepaalde vergoeding aan [eiser] de ontwerpen van [eiser] mag produceren en verhandelen. Verder is onderstaande foto overgelegd waarop te zien is dat een 4-zitsbank en een canapé van de
Michelintentoon zijn gesteld.
Michelin Canapé By Arik”. De stelling van [eiser] c.s. dat de foto is genomen op de Poznan-fair in Polen in 2019, is door Roos niet bestreden. Het tentoonstellen van het product op een beurs valt onder openbaarmaking zoals bedoeld in de Auteurswet. Het gaat erom dat het werk op de één of andere manier aan het publiek ter beschikking komt (HR 27 januari 1995, ECLI:NL:HR:1995:ZC1628, Bigott/Doucal). Dit alles bij elkaar genomen, is voldoende aannemelijk gemaakt dat [eiser] een zitbank met de naam
Michelinheeft ontworpen en dat hij een licentie heeft verstrekt aan Top-Line om zijn (meubel)ontwerpen te produceren en te verhandelen. Met de openbaarmaking op de beurs in Polen is [eiser] op grond van artikel 4 lid 1 Aw te beschouwen als de maker van de
Michelin-banken zoals afgebeeld op de betreffende foto. [eiser] c.s. heeft andere foto’s van zitbanken – waarvan zij stelt dat het gaat om ontwerpen van [eiser] – in het geding gebracht , maar gezien de betwisting van Roos en bij gebrek aan enige onderbouwing, kunnen de modellen op die foto’s vooraelsnog niet in verband worden gebracht met [eiser].
Michelinvoor het eerst heeft tentoongesteld op de huisshow/beurs van M-Line en NK in juni 2015, is voorshands oordelend onvoldoende aannemelijk gemaakt. Foto’s of een catalogus van de betreffende beurs zijn niet overgelegd. [eiser] c.s. heeft een factuur van NK van 7 juli 2015 ingebracht, waaruit volgens haar blijkt dat Basic Collection op die beurs onder meer twee modellen van de
Michelinheeft besteld. Ook is er een schriftelijke verklaring van Y. [naam 2] (hierna: [naam 2]), volgens [eiser] c.s. de CEO van Basic Collection, dat hij de beurs van juni 2015 samen met [eiser] heeft bezocht. Roos heeft echter gemotiveerd gewezen op bepaalde feiten en omstandigheden die vragen doen rijzen over de originaliteit van de factuur en of [naam 2] daadwerkelijk betrokken is bij Basic Collection.
Michelineen eigen oorspronkelijk karakter heeft en het persoonlijk stempel van de maker draagt, voert [eiser] c.s. aan dat [eiser] bij zijn meubelontwerpen vanaf 2008 heeft laten inspireren door de vormgeving van
protective pads, die worden gebruikt in de sportwereld alsook door de kniebeschermers van stratenmakers. De vormgeving van de
padsen het patroon waarin zij zich onderling verhouden, heeft zich sindsdien voortdurend ontwikkeld. De meest kenmerkende elementen zitten in de vormgeving van de bolvormige elementen en het typische patroon waarin deze elementen zich tot elkaar verhouden. Vanwege de vorm is het ontwerp vernoemd naar het Michelin-mannetje. Deze bestanddelen zijn vervolgens gecombineerd met de elementen van meer triviale aard zoals de opbouw direct vanaf de grond (zonder zichtbare pootjes), de diepte van het zitgedeelte in combinatie met de hoogte en de hoek van de rugleuning en de veloursachtige stof(keuze), aldus [eiser] c.s.
Michelingelijkende banken (zowel qua vormgeving als materiaal) op de markt worden aangeboden. [eiser] c.s. heeft ter zitting verklaard dat 13 van de 27 in productie GP9 afgebeelde zitbanken de originele
Michelinbetreffen, die door meerdere partijen onder andere namen maar met toestemming van [eiser] worden aangeboden. Die stelling is echter door Roos betwist en door [eiser] c.s. niet behoorlijk onderbouwd. Het ter zitting gedane aanbod van [eiser] c.s. tot overlegging van facturen, waaruit zou moeten blijken dat de betreffende zitbanken origineel zijn, is tardief zodat daaraan voorbij zal worden gegaan. Dit verweer van Roos lag zeer voor de hand en van [eiser] c.s. had mogen worden verwacht dat zij voor de zitting een behoorlijke toelichting gaf op hetgeen met de instemming van [eiser] doch onder andere namen op de markt werd/wordt aangeboden, een en ander onder overlegging van bewijsstukken.
Michelinals zitbank een gebruiksvoorwerp is, dat naar zijn aard een bepaalde basisvorm heeft. Deze basisvorm, in dit geval de poten, het zitgedeelte en een rugleuning zijn bepaald door de gebruiksbestemming. De onderscheidende elementen zijn volgens [eiser] c.s. met name gelegen in de bolvormige elementen, de patroon van deze
pads, de niet-zichtbare poten en de gekozen luxe stof (velours). Gezien het grote aanbod van in verschijningsvorm vergelijkbare zitbanken, is het gebruik van deze elementen echter, voorshands geoordeeld, niet onderscheidend genoeg om als auteursrechtelijk beschermde trekken te worden aangemerkt. Dat klemt temeer nu Roos een foto heeft overgelegd van de ‘Kubus sofa’ van J. Hoffmann van 1910, waarin toen al dezelfde bij de
Michelinaanwezige bolvormige elementen en patronen waren toegepast, maar dan in kleinere vakken. Banken met niet zichtbare poten en uitgevoerd in velours(achtig materiaal) worden reeds geruime tijd in allerlei uitvoeringen aangeboden. Ook de combinatie van op zichzelf bekende elementen is niet zodanig dat daarin voorshands een eigen intellectuele schepping van de maker is te ontwaren, mede gelet op hetgeen omtrent het vormgevingserfgoed en de stijlen die op de markt worden aangeboden aannemelijk is geworden. Een stijl komt als zodanig niet voor bescherming in aanmerking.
Michelin. Het beroep van [eiser] c.s. op een schending van het auteursrecht van [eiser] kan daarom niet slagen. De vraag op welke modellen (2-, 3-, 4-zitsbanken, canapés, fauteuils) [eiser] c.s. dat auteursrecht dan precies zou hebben, kan dus in het midden blijven.
Michelinen dat Roos op onrechtmatige wijze profiteert van deze investeringen door zonder toestemming van [eiser] c.s. de (veel goedkopere)
Amsterdamop de markt te brengen die een welhaast identieke kopie is van de
Michelin. Gelet op de totaalindrukken van de
Michelinen de
Amsterdam, is er sprake van een eigen gezicht van de
Michelinop de markt en van gevaar voor nodeloze verwarring bij het relevante publiek. [eiser] c.s. meent dat Roos op deze wijze onrechtmatig handelt jegens haar.
Michelinis door Roos betwist en door [eiser] c.s. verder niet geconcretiseerd, zodat niet van deze stelling kan worden uitgegaan. Reeds om die reden komt aan Dutch Sofa geen beroep toe op slaafse nabootsing. Dat [eiser] een licentie heeft afgegeven aan Top-Line voor de exploitatie van de door hem ontworpen meubelen (en dus ook de
Michelin), staat – zoals al overwogen in r.o. 5.9. – wel genoegzaam vast.
Michelinop de markt. [eiser] c.s. heeft dit punt volstrekt ontoereikend toegelicht of onderbouwd. [eiser] c.s. heeft enkel gesteld dat aan dit vereiste is voldaan omdat de
Michelinzich in uiterlijke verschijningsvorm onderscheidt van andere, gelijksoortige producten op de relevante markt. Enige onderbouwing ontbreekt. [eiser] c.s. heeft niet duidelijk gemaakt wanneer de
Michelinvoor het eerst in Nederland op de markt is gekomen. Roos heeft gemotiveerd verweer gevoerd en zoals eerder overwogen in r.o. 5.12. is de
Michelinvooralsnog niet onderscheidend genoeg vergeleken met het huidige aanbod op de markt en modellen in het (verre) verleden. [eiser] c.s. heeft gesteld noch onderbouwd dat dit anders zou zijn in 2019 met de openbaarmaking van de
Michelinop de beurs in Polen of op het moment dat de
Michelinin Nederland werd aangeboden. Dit had wel op hun weg gelegen.
Michelinbetreffen, die zitbanken worden aangeboden door verschillende meubelzaken en onder verschillende namen, waarbij niet wordt vermeld dat het gaat om een zitbank die is ontworpen door [eiser]. Voor de consument is voorshands niet duidelijk dat die een
Michelinzitbank van [eiser] aankoopt.
Michelinop de relevante markt is dan ook geen sprake, zodat niet valt in te zien op welke wijze nodeloze verwarring zou kunnen ontstaan bij het relevante publiek. Dat betekent dat ook de grondslag van slaafse nabootsing niet slaagt.
Fat Joe, een bank waarvan nu wordt gesteld dat die met toestemming van [eiser] op de markt is gebracht en die door Roos niet werd/wordt verhandeld.
Amsterdam-bank verkoopt.
€ 13.610,70