ECLI:NL:RBZWB:2023:9418

• Datum uitspraak: 22 december 2023
• Publicatiedatum: 16 januari 2024
• Zaaknummer: 23-025065
• Instantie: Rechtbank Zeeland-West-Brabant
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Strafrecht
• Procedures: Raadkamer
• Rechters: A.L. Hoekstra
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Beslissing op klaagschrift ex artikel 552a Sv inzake inbeslaggenomen goederen ter uitvoering van een Europees Onderzoeksbevel

In deze zaak heeft de Rechtbank Zeeland-West-Brabant op 22 december 2023 uitspraak gedaan op een klaagschrift van een klager, die in België wordt verdacht van deelname aan een criminele organisatie en de handel in verdovende middelen. Het klaagschrift was gericht tegen de inbeslagname van verschillende goederen, waaronder gegevensdragers, die op 12 september 2023 in beslag zijn genomen ter uitvoering van een Europees Onderzoeksbevel (EOB). De klager stelde dat hij eigenaar was van de inbeslaggenomen goederen en dat het strafvorderlijk belang bij het voortduren van het beslag ontbrak. De rechtbank heeft de procedure behandeld in een openbare raadkamer op 11 december 2023, waarbij de klager niet aanwezig was, maar zijn raadsman wel. De officier van justitie heeft zich op het standpunt gesteld dat het beslag gehandhaafd moest blijven, gezien de verdenkingen tegen de klager en het verzoek van de Belgische autoriteiten om de in beslag genomen goederen ter beschikking te stellen.

De rechtbank heeft overwogen dat zij bevoegd is om het klaagschrift te beoordelen en dat het klaagschrift tijdig is ingediend. De rechtbank heeft vastgesteld dat de inbeslaggenomen gegevensdragers onder de reikwijdte van de EOB’s vallen, ondanks dat deze niet expliciet in de EOB’s zijn genoemd. De rechtbank heeft ook geoordeeld dat de inbeslaggenomen bos sleutels niet onder de EOB’s vallen, maar dat de inbeslagneming niet onrechtmatig was, omdat er mondelinge afspraken waren gemaakt tussen de Nederlandse en Belgische autoriteiten. Uiteindelijk heeft de rechtbank het klaagschrift ongegrond verklaard, waarmee het beslag op de inbeslaggenomen goederen is gehandhaafd.

Uitspraak

RECHTBANK ZEELAND-WEST-BRABANT

Team strafrecht

Locatie Breda

parketnummer: /

rk-nummer: 23-025065

EOB-nummer: EOB-I-2023020881

Beslissing op het klaagschrift ex artikel 552a van het Wetboek van Strafvordering van:

[klager]

geboren op [geboortedag] 1989 te [geboorteplaats]

wonende op het [woonadres]

woonplaats kiezende ten kantore van mr. G.J. Woodrow, Tivolistraat 30 te 5017 HR Tilburg.

hierna te noemen: klager.

1. De procedure

Het verloop van de procedure blijkt uit de volgende stukken:

 de bijlage inbeslaggenomen goederen, waaruit blijkt dat op 12 september 2023 ter uitvoering van een Europees Onderzoeksbevel (hierna: EOB) in beslag zijn genomen:

• een iPhone, kleur zwart ( [IBN-code 1] );
• een I-Pad, [serienummer 1] ( [IBN-code 2] );
• een Apple iPhone ( [IBN-code 3] );
• een iPhone, kleur zwart ( [IBN-code 4] );
• een bos sleutels [IBN-code 5] );
• een MacBook, [serienummer 2] ( [IBN-code 6] );
• een Nokia, kleur zwart ( [IBN-code 6] );

• het klaagschrift ingevolge artikel 552a Sv, ingediend op 6 oktober 2023 ter griffie van deze rechtbank;
• de verweerschriften van de officier van justitie; en
• de overige stukken uit het bijbehorende raadkamerdossier met voornoemd raadkamernummer.

Het klaagschrift is, nu er geen geheimhouding van stukken meer is verzocht –met instemming van de officier van justitie – behandeld in de openbare raadkamer op 11 december 2023. Gehoord zijn de officier van justitie, mr. J.A. Castelein en mr. P. van de Kerkhof als waarnemend raadsman van klager.

Klager is behoorlijk opgeroepen, maar niet bij de behandeling van het klaagschrift verschenen.

Standpunt klager:

Het klaagschrift strekt tot opheffing van de op 12 september 2023 gelegde beslagen met last tot teruggave aan de klager. Daartoe is aangevoerd dat klager eigenaar en rechthebbende is van de inbeslaggenomen goederen. Klager meent dat het strafvorderlijk belang bij het voortduren van het beslag ontbreekt en dat dit voortduren in strijd is met de beginselen van proportionaliteit en subsidiariteit.

In raadkamer heeft de raadsman het op 22 november 2023 ingenomen primaire standpunt omtrent de ondertekening van de EOB’s niet gehandhaafd, nu ondertekende versies van het tweede en derde uitgevaardigde EOB alsnog zijn verstrekt. Ten aanzien van de zes gegevensdragers heeft de raadsman zich op het standpunt gesteld dat het klaagschrift gegrond dient te worden verklaard, nu de inbeslaggenomen voorwerpen niet het bewijsmateriaal betreffen waarop de EOB’s betrekking hebben en die de uitvaardigende autoriteit met die bevelen beoogt te verkrijgen. De inbeslaggenomen gegevensdragers zijn niet vermeld in de EOB’s. In het meest recente schriftelijke standpunt van de officier van justitie staat vermeld dat er onderling contact zou zijn geweest tussen de Nederlandse en Belgische politionele autoriteiten, maar dat blijkt niet uit de stukken en is aldus niet te verifiëren. Daarnaast kan alsnog niet worden ingezien hoe dit mondelinge contact onder de reikwijdte van de EOB’s valt. Tot slot is het laatste EOB van 14 september 2023 pas uitgevaardigd na de inbeslagname, waardoor dit EOB niet ten grondslag kan hebben gelegen aan de inbeslagname op 12 september 2023. Dit geldt ook voor de inbeslaggenomen bos sleutels. Daarnaast; wanneer het laatste EOB volgens de officier van justitie de goederen omvat die op 12 september 2023 in beslag zijn genomen en niet onder de eerste twee uitgevaardigde EOB’s vielen, dan hadden de gegevensdragers ook opgenomen dienen te worden in het derde EOB.

Standpunt officier van justitie:

De officier van justitie heeft zich schriftelijk op het standpunt gesteld dat het beslag gehandhaafd dient te blijven. Daartoe is aangevoerd dat klager in België wordt verdacht van deelname aan een criminele organisatie en de handel in verdovende middelen. De Belgische onderzoeksrechter heeft op 6 november jl. per e-mail te kennen gegeven dat het beslag op alle goederen gehandhaafd dient te blijven. Door de Belgische autoriteiten is nadrukkelijk verzocht om over te gaan tot onmiddellijke overdracht van de in beslag genomen gegevensdragers door deze voorlopig ter beschikking te stellen ex art. 5.4.9, derde lid, Sv. De inbeslaggenomen goederen dienen om de waarheid aan de dag te brengen en er heeft nog geen (afgerond) onderzoek aan de goederen kunnen plaatsvinden.

Op 11 december 2023 is voorafgaand aan de behandeling in raadkamer per e-mail een aanvullend schriftelijk standpunt verstrekt. De officier van justitie heeft zich op het standpunt gesteld dat de inbeslaggenomen telefoons wel degelijk onder de reikwijdte van de EOB’s vallen. De doorzoeking van de woning heeft plaatsgevonden in het kader van de waarheidsvinding en het in beslag nemen van gegevensdragers valt onder de reikwijdte van dit doel. Daarnaast is er contact geweest tussen de Nederlandse en Belgische politionele autoriteiten over de in beslag te nemen goederen, waaronder de gegevensdragers.

In raadkamer heeft de officier van justitie gepersisteerd bij het eerder ingenomen standpunt. In aanvulling daarop en ter verduidelijking daarvan is aangevoerd dat tijdens de doorzoeking contact is geweest tussen de Nederlandse autoriteiten en de Belgische autoriteiten, om te beoordelen of – voor het in beslag nemen van goederen die niet onder de eerste twee uitgevaardigde EOB’s vallen – een aanvullend EOB diende te worden opgesteld. Ter dekking en ter schriftelijke bevestiging hiervan is op 14 september 2023 het derde EOB uitgevaardigd. Hierin staat de bos sleutels genoemd. In dit derde EOB zijn niet de gegevensdragers opgenomen, omdat de Nederlandse en Belgische autoriteiten van oordeel zijn dat deze evident reeds onder de reikwijdte van het eerste EOB vallen. In het kader van de verdenking is het voorts logisch om dergelijke goederen in beslag te nemen bij een doorzoeking.

2. De beoordeling

De raadkamer van de rechtbank is bevoegd tot afdoening van het klaagschrift.

Het klaagschrift wordt geacht tijdig te zijn ingediend en klager is ontvankelijk in het klaagschrift.

De rechtbank oordeelt over het klaagschrift tegen het strafvorderlijk beslag dat is gelegd ter uitvoering van een EOB als volgt.

De rechtbank neemt in overweging dat de beklagrechter bij de behandeling van een klaagschrift gericht tegen de inbeslagneming ter uitvoering van een EOB geen onderzoek doet naar de gronden voor het uitvaardigen van het EOB, waarvan de uitvoering heeft geleid tot indiening van het klaagschrift ex artikel 5.4.10, derde lid, Sv. De beklagrechter toetst evenmin de proportionaliteit van de inbeslagneming en van de daarop volgende overdracht van voorwerpen die het bewijsmateriaal vormen waarop het EOB betrekking heeft (vgl. HR 23 juni 2020, ECLI:NL:HR:2020:1108 en HR 5 april 2022, ECLI:NL:HR:2022:511). In art. 5.4.7, eerste lid, Sv is bepaald dat de eisen die in het Wetboek van Strafvordering worden gesteld aan de toepassing van de bevoegdheden in het kader van een Nederlands onderzoek en die betrekking hebben op een beoordeling de proportionaliteit of het onderzoeksbelang buiten beschouwing worden gelaten.

Het staat wel ter beoordeling aan de rechter of zich – gelet op de artikelen 5.4.3, 5.4.4 en 5.4.6 Sv – een grond voordoet voor het weigeren van de erkenning of de uitvoering van het EOB, dan wel voor uitstel van de erkenning of de uitvoering van het EOB. Zo dient op grond van art. 5.4.4., tweede lid, Sv in beginsel – dat wil zeggen behoudens de in deze bepaling omschreven uitzondering – te worden voldaan aan het vereiste van dubbele strafbaarheid (vgl. HR 23 juni 2020, ECLI:NL:HR:2020:1108). Daarnaast kan de beklagrechter in voorkomende gevallen ook beoordelen of de bevoegdheid waarmee uitvoering is gegeven aan het EOB rechtmatig is toegepast. De rechter moet zich daarbij beperken tot een onderzoek naar de formaliteiten waaraan de inbeslagneming moet voldoen. Verweren die raken aan de rechtmatigheid van het voortduren van het beslag moeten, gelet op het beginsel van wederzijdse erkenning, door de rechter van de uitvoerende staat buiten beschouwing worden gelaten (vgl. ECLI:NL:HR:2021:1940).

De rechtbank overweegt dat verder in deze klaagschriftprocedure ter beoordeling staat of de inbeslaggenomen voorwerpen het bewijsmateriaal betreffen waarop het EOB betrekking heeft en die de uitvaardigende autoriteit met dat bevel beoogt te verkrijgen (vgl. HR 18 mei 2021, ECLI:NL:HR:2021:679 en HR 18 mei 2021, ECLI:NL:HR:2021:744). Daarbij is van belang dat de uitvaardigende staat het te verkrijgen bewijsmateriaal in het EOB globaal mag omschrijven, omdat het voor de uitvaardigende staat niet steeds op voorhand vaststaat welk bewijsmateriaal precies aanwezig is in de uitvoerende staat, terwijl het de autoriteiten van de uitvaardigende staat zijn die het best kunnen bepalen welke voorwerpen of gegevens relevant zijn voor het strafrechtelijk onderzoek aldaar.

Bij de beoordeling van een klaagschrift dat betrekking heeft op inbeslagneming op grond van een EOB is niet de vraag aan de orde of het belang van strafvordering het voortduren van het beslag vordert. Aan het systeem van het EOB ligt immers ten grondslag dat met de uitvaardiging van een EOB het belang van strafvordering in de uitvaardigende staat – in de zin van het belang van de uitvaardigende staat bij de uitvoering van het EOB en de overdracht van de resultaten daarvan ten behoeve van de strafrechtelijke procedure in de uitvaardigende staat – wordt verondersteld aanwezig te zijn.

De rechtbank stelt vast dat op 16 mei 2023 een EOB is uitgevaardigd door de Belgische autoriteiten, waarin wordt gerelateerd dat klager wordt verdacht van deelname aan een criminele organisatie en de handel in verdovende middelen. De Nederlandse gerechtelijke en politionele autoriteiten wordt in het EOB van 16 mei 2023 onder andere gevraagd om een huiszoeking te verrichten bij klager op het [woonadres] . In het EOB van 21 augustus 2023 wordt onder andere verzocht een aantal voertuigen in beslag te nemen. Hierna heeft op 12 september 2023 onder leiding van een Nederlandse rechter-commissaris een doorzoeking in de woning van klager plaatsgevonden waarbij zes gegevensdragers en een bos sleutels in beslag zijn genomen. Uit het schriftelijk standpunt van de officier van justitie blijkt dat er contact is geweest tussen de Nederlandse en Belgische politionele autoriteiten over de in beslag te nemen goederen, waaronder de gegevensdragers. De rechtbank heeft geen reden aan die mededeling te twijfelen.

De rechtbank maakt vervolgens bij onderstaande beoordeling onderscheid tussen de inbeslaggenomen gegevensdragers en de inbeslaggenomen bos sleutels.

De gegevensdragers:

Namens klager is aangevoerd dat de inbeslaggenomen gegevensdragers niet het bewijsmateriaal betreffen waarop de EOB’s betrekking hebben en die de uitvaardigende autoriteit met die bevelen beoogt te verkrijgen. De rechtbank is van oordeel dit wel het geval is. Zij neemt daarbij vorenstaande alinea in overweging.

De rechtbank overweegt voorts dat de officier van justitie in raadkamer te kennen heeft gegeven dat tijdens de doorzoeking contact is geweest met de Belgische autoriteiten om te bezien of er nog een aanvullend EOB nodig was. Dat ging over inbeslaggenomen goederen die niet onder de EOB’s van 16 mei 2023 en 21 augustus 2021 zouden vallen. Ten aanzien van deze goederen is afgesproken om een derde EOB uit te vaardigen, namelijk op 14 september 2023. De rechtbank constateert dat inbeslaggenomen gegevensdragers van klager niet zijn genoemd in het EOB van 14 september 2023, terwijl uit het schriftelijke standpunt van de officier van justitie blijkt dat door de Belgische autoriteiten op 14 september 2023 uitdrukkelijk is verzocht tot onmiddellijke (voorlopige) overdracht van de inbeslaggenomen gegevensdragers ex art. 5.4.9., derde lid, Sv over te gaan. De rechtbank leidt uit het voorgaande – en uit hetgeen daarover door de officier van justitie in raadkamer naar voren is gebracht – af dat in ieder geval de Belgische onderzoeksrechter van oordeel was dat de inbeslaggenomen gegevensdragers onder de eerste twee uitgevaardigde EOB’s vielen. Bovendien blijkt uit het schriftelijke standpunt van de officier van justitie dat de Belgische onderzoeksrechter per e-mail van 6 november 2023 heeft laten weten dat het de bedoeling is dat het beslag op
alle goederen wordt gehandhaafd. De rechtbank acht het – gelet op de feiten waarvan klager door de Belgische autoriteiten wordt verdacht – ook niet onbegrijpelijk dat gegevensdragers voor waarheidsvinding in beslag zijn genomen. De rechtbank is is gelet op het voorgaande van oordeel dat de inbeslaggenomen gegevensdragers, ook al worden die niet expliciet vermeld, het bewijsmateriaal betreffen waarop is gedoeld en die de uitvaardigende autoriteit middels de EOB’s beoogde te verkrijgen.

De bos sleutels:

De rechtbank overweegt dat de inbeslaggenomen bos sleutels niet wordt genoemd in de EOB’s van 16 mei 2023 en 21 augustus 2023. De officier van justitie heeft in raadkamer te kennen gegeven dat tijdens de doorzoeking contact is geweest met de Belgische autoriteiten over inbeslaggenomen goederen die niet onder de EOB’s van 16 mei 2023 en 21 augustus 2021 zouden vallen. Ten aanzien van deze goederen is ervoor gekozen om een derde EOB uit te vaardigen. Op 14 september 2023 is dit aanvullend EOB uitgevaardigd door de Belgische autoriteiten, waarin onder meer wordt verzocht om de inbeslagname van een bos sleutels in de woning van klager. Namens klager is aangevoerd dat dit EOB niet ten grondslag kan hebben gelegen aan de inbeslagname op 12 september 2023, omdat dit EOB pas is uitgevaardigd na de inbeslagname. De rechtbank overweegt daartoe als volgt.

Uit het arrest van de Hoge Raad van 7 november 2023 (ECLI:NL:HR:2023:1519) volgt dat de opvatting dat inbeslagneming van een voorwerp niet is toegestaan op het moment dat een in artikel 5.4.1, eerste lid, Sv bedoelde beslissing, die ertoe strekt dat het betreffende voorwerp met het oog op de verkrijging van bewijsmateriaal in beslag wordt genomen, alleen mondeling kenbaar is gemaakt en het EOB nog niet is opgesteld conform het in artikel 5.4.1, vierde lid, Sv bedoelde formulier, geen steun vindt in het recht. Daarvoor is van belang dat inbeslagneming plaatsvindt met het oog op een strafvorderlijk belang, maar dat dit belang niet is beperkt tot het Nederlandse strafvorderlijke belang (vgl. HR 5 november 2019, ECLI:NL:HR:2019:1694). Daaruit volgt dat toepassing van de in de Nederlandse wetgeving neergelegde strafvorderlijke bevoegdheden om tot inbeslagneming over te gaan, waaronder de bevoegdheid van artikel 95 Sv, ook mogelijk is in een geval waarin een in artikel 5.4.1, eerste lid, Sv bedoelde beslissing al mondeling kenbaar is gemaakt – op grond waarvan het strafvorderlijke belang bij inbeslagneming kan worden vastgesteld – maar het EOB nog niet is opgesteld conform het in artikel 5.4.1., vierde lid, Sv bedoelde formulier. Het enkele op dat moment onbreken van dat formulier maakt de inbeslagneming niet van onwaarde, aldus de Hoge Raad. Bovendien dient bij de beoordeling te worden uitgegaan van de stand van zaken ten tijde van de behandeling van het klaagschrift.

Gelet op het voorgaande zal de rechtbank het klaagschrift gericht tegen het beslag dat is gelegd op ter uitvoering van de EOB’s ongegrond verklaren.

3. De beslissing

De rechtbank verklaart

- het klaagschrift ongegrond.

Deze beslissing is gegeven door mr. A.L. Hoekstra, rechter, in tegenwoordigheid van mr. M. van Grinsven en K. Verdult, griffiers, en is uitgesproken ter openbare terechtzitting van 22 december 2022.

De griffier mr. Van Grinsven is niet in de gelegenheid deze beslissing mede te ondertekenen.

INFORMATIE RECHTSMIDDEL

Tegen deze beslissing kan door het Openbaar Ministerie binnen veertien dagen na dagtekening van deze beslissing en door de klager binnen veertien dagen na de betekening van deze beslissing
beroep in cassatie worden ingesteld bij de Hoge Raad der Nederlanden te 's-Gravenhage (artikel 552d lid 2 Wetboek van Strafvordering).