Uitspraak
21.2403 AOW
Centrale Raad van Beroep
Meervoudige kamer
Uitspraak op het hoger beroep tegen de uitspraak van de rechtbank Amsterdam van 21 juni 2021, 20/5629 (aangevallen uitspraak) en uitspraak op het verzoek om veroordeling tot vergoeding van schade
Partijen:
[appellante] te [woonplaats] , Duitsland (appellante)
de Raad van bestuur van de Sociale verzekeringsbank (Svb)
Datum uitspraak: 17 juni 2022
PROCESVERLOOP
Appellante heeft hoger beroep ingesteld en heeft de Raad verzocht om de Svb te veroordelen tot vergoeding van schade.
De Svb heeft een verweerschrift ingediend.
Het onderzoek ter zitting heeft plaatsgevonden op 8 april 2022. Namens appellante is haar zoon [Naam] verschenen. De Svb heeft zich laten vertegenwoordigen door mr. S.M.C. Rooijers.
OVERWEGINGEN
Voorgeschiedenis
1.1.
Appellante is op [geboortedatum] 1954 geboren en heeft tot eind 2005 in Nederland gewoond. Sindsdien heeft appellante in andere lidstaten van de Europese Unie (EU) gewoond. Appellante heeft zich tot en met 13 januari 2016 vrijwillig verzekerd voor de Algemene Ouderdomswet (AOW).
1.2.
Op 1 januari 2013 is artikel 7a van de AOW in werking getreden. De in dit artikel opgenomen wettelijke regeling voorziet in een stapsgewijze verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd en de aanvangsleeftijd voor de pensioenopbouw.
1.3.
In 2017 heeft de Svb aan appellante op haar verzoek een pensioenoverzicht verstrekt. Appellante heeft hiertegen rechtsmiddelen aangewend op de grond dat toepassing van artikel 7a van de AOW niet verenigbaar is met het recht op bescherming van eigendom als gewaarborgd door artikel 1 van het Eerste Protocol (Eerste Protocol) bij het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden. Hierover heeft de Raad bij uitspraak van 23 januari 2020 [1] – onder verwijzing naar een uitspraak van 25 november 2016 die ziet op een pensioenoverzicht dat de Svb heeft verstrekt aan de echtgenoot van appellante [2] – overwogen dat met de invoering van artikel 7a van de AOW en de daaruit volgende verschuiving van de pensioengerechtigde leeftijd en de aanvangsleeftijd voor de pensioenopbouw sprake is van een inmenging in een eigendomsrecht als bedoeld in artikel 1 van het Eerste Protocol. De Raad heeft deze inmenging in het algemeen proportioneel geacht, zodat zij in de regel niet leidt tot een schending van artikel 1 van het Eerste Protocol. Dit neemt niet weg dat toepassing van artikel 7a van de AOW in individuele gevallen kan leiden tot een onevenredig zware last als bedoeld in de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en daardoor tot een schending van artikel 1 van het Eerste Protocol. Of individuele rechthebbenden door toepassing van artikel 7a van de AOW een onevenredig zware last moeten dragen kan pas worden beoordeeld in het kader van besluitvorming die betrekking heeft op de ingangsdatum van AOW-pensioenen en de toekenning van deze pensioenen.
1.4.
In 2018 heeft appellante de Svb verzocht om haar een AOW-pensioen toe te kennen met ingang van 1 mei 2019, de eerste dag van de maand waarin zij de leeftijd van 65 jaar bereikte. De Svb heeft afwijzend op dit verzoek beslist. Ten behoeve van de beoordeling van de rechtsmiddelen die appellante daartegen heeft aangewend, zijn aan appellante vragen gesteld over haar financiële situatie en de financiële situatie van haar echtgenoot. Hierover heeft de rechtbank Amsterdam bij uitspraak van 4 oktober 2019 [3] geoordeeld dat appellante niet alle gegevens heeft verstrekt die nodig zijn om op basis van eenvoudig verifieerbare feiten objectief te kunnen beoordelen of appellante per 1 mei 2019 al dan niet onevenredig zwaar getroffen is door onverkorte toepassing van artikel 7a van de AOW. Tegen deze uitspraak heeft appellante geen rechtsmiddelen aangewend.
1.5.
Bij uitspraak van 23 januari 2020 [4] heeft de Raad geoordeeld dat de echtgenoot van appellante evenmin alle gegevens heeft verstrekt die nodig zijn om op basis van eenvoudig verifieerbare gegevens objectief te kunnen beoordelen of hij vanaf de maand waarin hij de leeftijd van 65 jaar bereikte (februari 2019) al dan niet onevenredig zwaar getroffen is door onverkorte toepassing van artikel 7a van de AOW.
Het bestreden besluit
2.1.
Bij besluit van 22 mei 2020 heeft de Svb aan appellante met ingang van 11 september 2020 een AOW-pensioen toegekend ter hoogte van 92% van het maximale pensioenbedrag voor een gehuwde. De Svb heeft vastgesteld dat appellante vier jaar, zeven maanden en 27 dagen niet verzekerd is geweest voor de AOW. Dit is afgerond op vier jaar.
2.2.
Bij besluit van 17 september 2020 (bestreden besluit) heeft de Svb het bezwaar van appellante tegen het besluit van 22 mei 2020 ongegrond verklaard. Daaraan is mede ten grondslag gelegd dat niet alsnog gebleken is dat appellante door onverkorte toepassing van artikel 7a van de AOW een onevenredig zware last moet dragen.
De aangevallen uitspraak
3.1.
Appellante heeft tegen het bestreden besluit beroep ingesteld. Bij de aangevallen uitspraak heeft de rechtbank dit beroep ongegrond verklaard. Daarbij is verwezen naar de onder 1.4 genoemde uitspraak van de rechtbank Amsterdam van 4 oktober 2019 en de onder 1.5 genoemde uitspraak van de Raad van 23 januari 2020.
Stellingname van partijen
4.1.
Appellante heeft de Raad verzocht om de aangevallen uitspraak en het bestreden besluit te vernietigen en om de Svb opdracht te geven om haar volledig te compenseren voor de vermindering van haar recht op ouderdomspensioen die het gevolg is van toepassing van artikel 7a van de AOW. Daartoe is het standpunt ingenomen dat onverkorte toepassing van artikel 7a van de AOW in dit geval niet verenigbaar is met artikel 1 van het Eerste Protocol en evenmin met het recht van de EU. Verder heeft appellante verzocht om te bepalen dat de Svb, naast de gevraagde compensatie, een vergoeding toekent van in totaal € 472.034,- voor gevolgschade.
4.2.
De Svb heeft de Raad verzocht om de aangevallen uitspraak te bevestigen. Daarbij is benadrukt dat appellante de Svb niet voldoende duidelijkheid heeft verschaft over haar inkomens- en vermogenspositie. Indien appellante in de zaak die heeft geleid tot de uitspraak van de rechtbank Amsterdam van 4 oktober 2019 in toereikende mate concrete en verifieerbare gegevens zou hebben verstrekt over haar inkomens- en vermogenspositie, had de Svb objectief kunnen beoordelen of appellante in de periode 1 mei 2019 tot 11 september 2020 al dan niet onevenredig zwaar is getroffen door de verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd waarin artikel 7a van de AOW voorziet. Als zou zijn gebleken dat dit inderdaad het geval was, had appellante – ondanks haar verblijf in het buitenland – in die periode in aanmerking kunnen komen voor een individuele compensatie.
Beoordeling
5.1.
De Raad oordeelt als volgt.
5.2.
In geding is de vraag of bij het bestreden besluit terecht is geconcludeerd dat niet gebleken is dat appellante door onverkorte toepassing van artikel 7a van de AOW een onevenredig zware last moet dragen. Niet is in geschil dat appellante van 14 januari 2016 tot 11 september 2020 niet verzekerd is geweest voor de AOW. Toepassing van artikel 7a van de AOW heeft ertoe geleid dat appellante van 1 mei 2019 tot 11 september 2020 (de pensioengatperiode) niet in aanmerking kwam voor een AOW-pensioen. Verder heeft toepassing van artikel 7a van de AOW ertoe geleid dat voor appellante de aanvangsleeftijd voor de pensioenopbouw is verschoven van [geboortedatum] 1969 naar 11 september 1970 en dat de aanvankelijk over [geboortedatum] 1969 tot 11 september 1970 opgebouwde verzekerde tijdvakken niet in haar AOW-pensioen zijn gehonoreerd. Nu appellante in de pensioengatperiode niet verzekerd was voor de AOW, is haar vanaf 11 september 2020 dus een AOW-pensioen toegekend van 92% in plaats van 94% van het maximale pensioenbedrag voor een gehuwde.
5.3.1. Wat appellante in hoger beroep heeft aangevoerd, is in essentie een herhaling van wat eerder in bezwaar en beroep is aangevoerd. Wat eerder in bezwaar en beroep is aangevoerd is goeddeels hetzelfde als wat is aangevoerd in de procedures die hebben geleid tot de uitspraak van de rechtbank Amsterdam van 4 oktober 2019 en de uitspraken van de Raad van 23 januari 2020. De rechtbank heeft de gronden die zijn aangevoerd in beroep beoordeeld en het beroep ongegrond verklaard. De Raad kan zich vinden in de overwegingen van de rechtbank en het daarop gebaseerde oordeel. De rechtbank is terecht tot het oordeel gekomen dat het bestreden besluit, gelet op de gedingstukken die voorhanden zijn, op een deugdelijke grondslag berust. Appellante heeft in de procedure die heeft geleid tot de uitspraak van de rechtbank Amsterdam van 4 oktober 2019 niet alle gegevens verstrekt die nodig zijn om op basis van eenvoudig verifieerbare feiten objectief te kunnen beoordelen of appellante in haar pensioengatperiode al dan niet onevenredig zwaar is getroffen door onverkorte toepassing van artikel 7a van de AOW. Die kwestie is met de uitspraak van 4 oktober 2019 definitief afgedaan. Nieuw is dat aan appellante, nu zij in de pensioengatperiode niet verzekerd is geraakt voor de AOW, ingevolge artikel 7a van de AOW met ingang van 5 juni 2020 een AOW-pensioen is toegekend van 92% in plaats van 94% van het maximale pensioenbedrag voor een gehuwde. Appellante mist hierdoor een bedrag van minder dan € 20,- bruto per maand. Dit bedrag is dusdanig gering dat – nog daargelaten dat duidelijk is dat appellante en haar echtgenoot naast hun AOW-pensioenen ook beschikken over andere financiële middelen – niet kan worden gezegd dat de levensstandaard van appellante hierdoor, op zichzelf bezien, buitensporig wordt belast. De Raad herinnert bij het voorgaande aan de punten 4.6.1 tot en met 4.6.3 van zijn uitspraak van 16 augustus 2019 [5] .
5.3.1. Wat appellante in hoger beroep heeft aangevoerd, is in essentie een herhaling van wat eerder in bezwaar en beroep is aangevoerd. Wat eerder in bezwaar en beroep is aangevoerd is goeddeels hetzelfde als wat is aangevoerd in de procedures die hebben geleid tot de uitspraak van de rechtbank Amsterdam van 4 oktober 2019 en de uitspraken van de Raad van 23 januari 2020. De rechtbank heeft de gronden die zijn aangevoerd in beroep beoordeeld en het beroep ongegrond verklaard. De Raad kan zich vinden in de overwegingen van de rechtbank en het daarop gebaseerde oordeel. De rechtbank is terecht tot het oordeel gekomen dat het bestreden besluit, gelet op de gedingstukken die voorhanden zijn, op een deugdelijke grondslag berust. Appellante heeft in de procedure die heeft geleid tot de uitspraak van de rechtbank Amsterdam van 4 oktober 2019 niet alle gegevens verstrekt die nodig zijn om op basis van eenvoudig verifieerbare feiten objectief te kunnen beoordelen of appellante in haar pensioengatperiode al dan niet onevenredig zwaar is getroffen door onverkorte toepassing van artikel 7a van de AOW. Die kwestie is met de uitspraak van 4 oktober 2019 definitief afgedaan. Nieuw is dat aan appellante, nu zij in de pensioengatperiode niet verzekerd is geraakt voor de AOW, ingevolge artikel 7a van de AOW met ingang van 5 juni 2020 een AOW-pensioen is toegekend van 92% in plaats van 94% van het maximale pensioenbedrag voor een gehuwde. Appellante mist hierdoor een bedrag van minder dan € 20,- bruto per maand. Dit bedrag is dusdanig gering dat – nog daargelaten dat duidelijk is dat appellante en haar echtgenoot naast hun AOW-pensioenen ook beschikken over andere financiële middelen – niet kan worden gezegd dat de levensstandaard van appellante hierdoor, op zichzelf bezien, buitensporig wordt belast. De Raad herinnert bij het voorgaande aan de punten 4.6.1 tot en met 4.6.3 van zijn uitspraak van 16 augustus 2019 [5] .
5.3.2.
In aanvulling op punt 5.3.1 merkt de Raad volledigheidshalve nog op dat de wetgever blijkens de totstandkomingsgeschiedenis van artikel 7a van de AOW onder ogen heeft gezien dat toepassing van artikel 7a van de AOW extra nadelig kan uitpakken voor rechthebbenden die emigreren voordat zij de voor hen geldende pensioengerechtigde leeftijd bereiken en die in hun emigratieland(en) geen of weinig pensioen opbouwen. [6] Dit heeft evenwel niet geleid tot nadere regelgeving.
5.3.3.
Evenals de rechtbank is de Raad van oordeel dat appellante niet met succes een beroep kan doen op artikel 17 van het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie (Handvest). Met artikel 7a van de AOW is geen uitvoering gegeven aan het recht van de Unie. Evenmin wordt door toepassing van deze bepaling het vrije verkeer van werknemers en Unieburgers belemmerd. De regel dat slechts tijdvakken van AOW-verzekering vanaf de aanvangsleeftijd in het AOW-pensioen worden gehonoreerd geldt immers zonder onderscheid voor personen die in Nederland zijn blijven wonen en voor personen die naar een andere EUlidstaat zijn gemigreerd. Toepassing van dat artikel kan daarom niet aan het Handvest worden getoetst. Ook overigens kan het beroep dat appellante heeft gedaan op het recht van de EU haar niet baten. Kortheidshalve verwijst de Raad in dit verband naar de punten 4.2.4 en 4.2.5 van zijn uitspraak van 18 november 2021. [7]
6. Uit 5.1 tot en met 5.3.3 volgt dat het hoger beroep van appellante niet slaagt en dat de aangevallen uitspraak moet worden bevestigd. Dit betekent eveneens dat afwijzend moet worden beslist op het verzoek van appellante om de Svb in dit geding te veroordelen tot vergoeding van schade.
7. Er is geen aanleiding voor een proceskostenveroordeling.
BESLISSING
De Centrale Raad van Beroep
- bevestigt de aangevallen uitspraak;
- wijst het verzoek om veroordeling tot vergoeding van schade af.
Deze uitspraak is gedaan door M.A.H. van Dalen-van Bekkum als voorzitter en A. van Gijzen en P. Fortuin als leden, in tegenwoordigheid van E.J. van der Veldt als griffier. De beslissing is uitgesproken in het openbaar op 17 juni 2022.
(getekend) M.A.H. van Dalen-van Bekkum
(getekend) E.J. van der Veldt
Tegen deze uitspraak kunnen partijen binnen zes weken na de datum van verzending beroep in cassatie instellen bij de Hoge Raad der Nederlanden (Postbus 20303, 2500 EH Den Haag) ter zake van schending of verkeerde toepassing van bepalingen over de begrippen ingezetene en verzekerde.