ECLI:NL:GHAMS:2023:3084

Uitspraak

GERECHTSHOF AMSTERDAM

afdeling civiel recht en belastingrecht, team I

zaaknummer : 200.332.661/01 SKG

zaaknummer rechtbank Amsterdam : C/13/737231/ KG ZA 23-680

arrest van de meervoudige burgerlijke kamer van 12 december 2023

inzake

STICHTING NEDERLANDSE EGYPTENAREN TADHAMON,

gevestigd te Amsterdam,

appellante,

advocaat: mr. I. Heijselaar te Amsterdam,

tegen

STICHTING DYNAMO WELZIJN,

gevestigd te Amsterdam,

geïntimeerde,

advocaat: mr. E. Swart te Amsterdam.

Partijen worden hierna Tadhamon en Dynamo genoemd.

1.Het geding in hoger beroep

Tadhamon is bij dagvaarding van 6 september 2023 in hoger beroep gekomen van een vonnis van de voorzieningenrechter van de rechtbank Amsterdam van 18 augustus 2023, onder bovenvermeld zaaknummer in kort geding gewezen tussen Tadhamon als eiseres en Dynamo als gedaagde.

De dagvaarding in hoger beroep bevat de grieven. Tadhamon heeft geconcludeerd overeenkomstig de eis in die dagvaarding en heeft producties in het geding gebracht. Dynamo heeft een memorie van antwoord ingediend, met een productie.

Partijen hebben de zaak ter zitting van 9 november 2023 doen toelichten door hun advocaten, Tadhamon aan de hand van spreekaantekeningen die zijn overgelegd. Tadhamon heeft nog een productie in het geding gebracht. Ten slotte is arrest gevraagd.

Tadhamon heeft, zakelijk weergegeven, geconcludeerd dat het hof het bestreden vonnis zal vernietigen en alsnog haar vorderingen zal toewijzen, met beslissing over de proceskosten, inclusief nakosten.

Dynamo heeft geconcludeerd dat het hof het bestreden vonnis zal bekrachtigen, met beslissing over de proceskosten.

2.Feiten

De voorzieningenrechter heeft in het bestreden vonnis onder 2.1. tot en met 2.7. de feiten opgesomd die zij tot uitgangspunt heeft genomen. Tadhamon heeft daartegen drie grieven gericht (grief I tot en met III). Voor zover relevant en voldoende vaststaand zal het hof de door Tadhamon genoemde feiten bij de beoordeling van de grieven betrekken. Voor het overige zijn de in eerste aanleg opgesomde feiten in hoger beroep niet betwist. Het hof neemt die feiten daarom ook als uitgangspunt.

Voor zover in hoger beroep nog van belang, zijn de feiten de volgende.

2.1.

Tadhamon organiseert activiteiten voor inwoners van Amsterdam met een Egyptische achtergrond.

2.2.

Dynamo is een Amsterdamse welzijnsorganisatie die inwoners stimuleert en helpt om actief mee te doen aan de samenleving. Dynamo beheert meerdere accommodaties in Amsterdam, waaronder het Oosterparkhuis. Hier organiseren buurtbewoners, verenigingen, koren en professionals activiteiten voor inwoners van Amsterdam-Oost. Dynamo sluit met deze partijen huur- of gebruiksovereenkomsten voor het gebruik van (een) ruimte(s) in het Oosterparkhuis. Dynamo ontvangt voor het beheer van het Oosterparkhuis subsidie van de gemeente.

2.3.

Tadhamon maakt vanaf 2016 gebruik van ruimtes in het Oosterparkhuis op grond van met Dynamo gesloten gebruiksovereenkomsten. De laatst gesloten gebruiksovereenkomst dateert van 24 juli 2019. In die overeenkomst staat als startdatum 1 juli 2019 vermeld en als einddatum 30 juni 2020. Verder staat in die overeenkomst dat de overige bepalingen op de website van Dynamo staan en dat Tadhamon door ondertekening van de overeenkomst bevestigt dat zij de overige bepalingen heeft gelezen.

2.4.

In de overige bepalingen staat onder meer:

“
Beëindiging van het gebruik

8. Het gebruik eindigt zonder dat daartoe een opzegging is vereist op de laatste dag van de gebruikersovereenkomst.

9. Voortijdige opzegging van het gebruik dient schriftelijk te gebeuren. Hierbij dient een opzegtermijn in acht te worden genomen van 4 weken. Indien deze termijn niet in acht wordt genomen dan loopt het gebruik door tot het moment waarop het gebruik zou zijn geëindigd indien wél de juiste opzegtermijn van 4 weken in acht zou zijn genomen. (…)”.

2.5.

Dynamo maakt gebruik van een online reserveringssysteem via haar website. Een partij kan door middel van dit systeem online een aanvraag indienen voor het gebruik van (een) ruimte(s) in het Oosterparkhuis. Tadhamon heeft hiervan gebruik gemaakt. Zij heeft voor de periode tot en met 31 december 2023 aanvragen ingediend voor het gebruik van ruimtes, die door Dynamo zijn geaccordeerd. Bij het plaatsen van de reserveringen is Tadhamon akkoord gegaan met de overige bepalingen (zie 2.3.).

2.6.

Op 25 mei 2023 heeft Dynamo mondeling aan Tadhamon meegedeeld dat de gebruiksovereenkomst op 3 juli 2023 stopt. Bij e-mail van 7 juni 2023 heeft Dynamo deze mededeling aan Tadhamon bevestigd. In die e-mail staat onder meer:

“(…) Dit doen we op basis van de artikelen 8 tot en met 12 die in de overeenkomst staan. Zie bijlage bij deze e-mail.

Onderstaande voorbeelden laten zien dat jullie je niet houden aan deze artikelen.

Er wordt regelmatig overlast ondervonden in het buurtcentrum door de beheerders. Jullie zijn hierover ook aangesproken maar we zien geen verbetering. Onlangs nog was er een pan een hele nacht op het elektrische fornuis blijven staan. Er zijn dingen stuk, er wordt niet goed afgesloten, er zijn te veel mensen in het gebouw. De sportzaal wordt oneigenlijk gebruikt.

Er zijn oud bestuursleden van Tadhamon die bij Dynamo klagen dat in onze locatie privacy gevoelige informatie wordt gedeeld met deelnemers van activiteiten en dat er politieke en religieuze issues spelen bij Tadhamon. Wij willen ons hier niet mee bemoeien en weten niet of dit op waarheid berust maar het is voor ons mede een reden om te willen stoppen.

Wij hebben de stellige indruk dat het Oosterparkhuis, wat bedoeld is als een huis van de wijk, regelmatig door Tadhamon gebruikt wordt als congrescentrum. In jullie statuten staat ook dat jullie congressen organiseren. Die indruk wordt ook bevestigd door de oproep in ‘Oost online”. Jullie vragen ook een financiële bijdrage voor jullie activiteit. Zie bijlage bij deze e-mail. Zelf hebben jullie al meerdere keren in gesprekken aangegeven niet te kunnen betalen voor het gebruik van de ruimte waardoor jullie al jaren gratis gebruik maken van ruimtes van Dynamo. Voor vergelijkbare activiteiten van andere organisaties wordt altijd huur betaald.

Daarom is ons besluit onomkeerbaar en willen we maandag 3 juli graag de tag en eventuele andere spullen die jullie van Dynamo hebben gekregen, innemen. (…)”.

2.7.

Bij e-mail van 15 juni 2023 heeft Dynamo aan Tadhamon laten weten dat Tadhamon de ruimtes in het Oosterparkhuis tot en met 27 augustus 2023 mag blijven gebruiken.

3.Beoordeling

De procedure bij de voorzieningenrechter

3.1.

Kort gezegd heeft Tadhamon bij de voorzieningenrechter gevorderd Dynamo te veroordelen a) de ruimtes beschikbaar te (blijven) stellen totdat de gebruiksovereenkomst is ontbonden en de uitspraak waarbij de gebruiksovereenkomst is ontbonden in kracht van gewijsde is gegaan en b) de tag en alle andere gebruikszaken en faciliteiten die deel uitmaken van het gebruik van de ruimtes beschikbaar te (blijven) stellen, een en ander op straffe van verbeurte van dwangsommen. Ten slotte vorderde Tadhamon veroordeling van Dynamo in de proceskosten, inclusief nakosten en met wettelijke rente.

Dynamo heeft tegen deze vorderingen verweer gevoerd.

3.2.

De voorzieningenrechter heeft bij het bestreden vonnis, kort gezegd, Dynamo veroordeeld om tot en met 31 december 2023 de ruimtes die op dat moment in het systeem waren aangeduid met de aanduiding “verwerkt”, aan Tadhamon beschikbaar te stellen. Daarnaast is Dynamo veroordeeld om tot en met 31 december 2023 de tag en alle andere gebruikszaken en faciliteiten aan Tadhamon beschikbaar te stellen. De voorzieningenrechter heeft de proceskosten gecompenseerd en de overige vorderingen van Tadhamon afgewezen.

De beoordeling in hoger beroep

3.3.

Tegen deze beslissing van de voorzieningenrechter en de gronden waarop die beslissing berust, komt Tadhamon in hoger beroep met tien grieven op, waarvan er twee als IV zijn genummerd en twee als V. Het hof telt de opgeworpen grieven door (van I tot X).

3.4.

Met haar
eerste vier grievenheeft Tadhamon, naar het hof begrijpt, in de kern betoogd dat tussen partijen een gebruiksovereenkomst voor onbepaalde tijd geldt. Omdat dit niet (langer) in geschil is tussen partijen, neemt ook het hof dit tot uitgangspunt. Dit leidt echter niet tot vernietiging van het bestreden vonnis, gelet op het volgende.

3.5.

De voorzieningenrechter heeft in het midden gelaten of tussen partijen een gebruiksovereenkomst voor bepaalde of onbepaalde tijd geldt. Zij heeft overwogen dat ook in het geval van een gebruiksovereenkomst voor onbepaalde tijd, de overige bepalingen van Dynamo van toepassing zijn. Het hof neemt deze overweging over en maakt die tot de zijne.

3.6.

Op grond van artikel 9 van de overige bepalingen moet voortijdige opzegging schriftelijk gebeuren, met inachtneming van een opzegtermijn van vier weken. Deze bepaling stelt niet de eis dat Dynamo opzeggingsgronden vermeldt. Evenmin volgt uit deze bepaling dat de gebruiksovereenkomst pas kan worden opgezegd als Tadhamon (toerekenbaar) tekort is geschoten in de nakoming ervan.

Dergelijke eisen of voorwaarden volgen in deze zaak ook niet uit de wet, zoals Tadhamon met haar
grieven I tot en met VII en IXbetoogt. Voor de opzegging van een bruikleenovereenkomst bestaat immers geen bijzondere wettelijke regeling. De wettelijke bepalingen die zien op de duur en het einde van bruikleenovereenkomsten zijn bovendien van regelend recht. Daarvan kon dus worden afgeweken met de overige bepalingen. Ook artikel 6:265 BW is niet van toepassing, omdat Dynamo de gebruiksovereenkomst niet heeft ontbonden, maar opgezegd. Voor een opzegging is niet vereist dat de wederpartij tekort is geschoten in de nakoming van de overeenkomst.

Dat Dynamo onverplicht redenen voor de opzegging in haar e-mail van 7 juni 2023 heeft opgenomen, wekt misschien verwarring, maar laat het bepaalde in artikel 9 van de overige bepalingen onverlet.

3.7.

Tadhamon heeft ter zitting in hoger beroep betoogd dat artikel 9 van de overige bepalingen in samenhang moet worden gelezen met de andere overige bepalingen en dat daardoor het beoordelingskader ruimer wordt. Zij heeft echter niet geconcretiseerd welke van de andere overige bepalingen in de weg staat aan opzegging op grond van artikel 9.

3.8.

Ook de eisen van redelijkheid en billijkheid staan in deze zaak niet aan opzegging in de weg. Of Dynamo gebruiksovereenkomsten met andere gebruikers al dan niet heeft opgezegd, doet niet ter zake bij de beoordeling van de vraag of de opzegging van de overeenkomst met Tadhamon onredelijk is. De lange duur van de overeenkomst maakt evenmin dat Dynamo deze niet heeft mogen opzeggen. Immers, het is inherent aan een bruikleenovereenkomst dat de geleende zaak op enig moment wordt teruggegeven. Dat kan ook na tien jaar zijn. Ook de situatie met de oud-bestuurder van Tadhamon maakt niet dat opzegging van de gebruiksovereenkomst naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is. Tadhamon heeft te kennen gegeven dat zij voor de uitoefening van haar activiteiten niet specifiek aan de ruimtes in het Oosterparkhuis gebonden is. Niet is gebleken dat Tadhamon (als gevolg van de genoemde situatie) geen andere ruimtes zal kunnen vinden; zij heeft dat eenvoudigweg nog niet geprobeerd. Dynamo heeft ter zitting onbetwist aangevoerd dat er nog vele andere aanbieders zijn van vergelijkbare ruimte, zowel in Amsterdam als daarbuiten, en dat Tadhamon eventueel andere ruimte zou kunnen huren, ook buiten de gemeente of welzijnsorganisaties om.

3.9.

Zoals de voorzieningenrechter heeft overwogen, spelen in deze zaak de eisen van redelijkheid en billijkheid wel een rol bij de vraag of Dynamo de overeengekomen opzegtermijn van vier weken of de verlengde opzegtermijn (tot 27 augustus 2023) van ongeveer drie maanden kon hanteren. De voorzieningenrechter heeft de belangen van partijen afgewogen en is tot het voorlopig oordeel gekomen dat opzegging tegen 27 augustus 2023 onredelijk en onbillijk was en dat Dynamo de ruimtes, de tag en alle andere gebruikszaken en faciliteiten tot en met 31 december 2023 aan Tadhamon beschikbaar moet stellen. De voorzieningenrechter heeft hierbij in aanmerking genomen dat Dynamo reeds akkoord was gegaan met door Tadhamon geplaatste reserveringen (met de aanduiding ‘verwerkt’) tot en met 31 december 2023, dat Tadhamon dus al activiteiten tot en met het einde van het jaar gepland heeft staan waarvoor de nodige voorbereidingen zijn getroffen en dat deze activiteiten naar verwachting niet kunnen doorgaan als Tadhamon eerder al geen gebruik meer mag maken van het Oosterparkhuis, omdat aannemelijk is dat Tadhamon op de betreffende korte termijn geen vervangende locatie zal kunnen vinden. Het hof volgt deze overwegingen en het daaraan verbonden voorlopig oordeel. Dit betekent dat Tadhamon per 1 januari 2024 geen gebruik meer mag maken van de ruimtes en toebehoren; per die datum is de gebruiksovereenkomst beëindigd.

3.10.

Tadhamon heeft in het kader van haar
negende griefte kennen gegeven dat de voorzieningenrechter op zichzelf alle relevante belangen heeft betrokken bij haar oordeel over de opzegtermijn. Zij vindt echter, zo blijkt ook uit haar
achtste grief, dat deze belangenafweging tot het oordeel had moeten leiden dat de gebruiksovereenkomst niet mocht worden opgezegd. Gelet op wat in 3.4. tot en met 3.8. is overwogen, volgt het hof dit standpunt niet.

3.11.

Het hof ziet geen aanleiding om de opzegtermijn verder te verlengen. Het hof neemt daarbij in aanmerking dat de voorzieningenrechter onbetwist alle belangen van partijen heeft betrokken in haar afweging, dat is gebleken dat Tadhamon geen subsidie of mogelijkheid tot het aanvragen van subsidie verliest als zij de ruimtes niet meer mag gebruiken én dat Tadhamon er zelf voor heeft gekozen nog niet naar een andere ruimte te zoeken. Op dit laatste stuit ook
de achtste griefvan Tadhamon af, waarbij is betoogd dat aannemelijk is dat zij geen andere ruimte zal kunnen vinden.

3.12.

Dat de tag die Tadhamon gebruikt nog geldig is tot 28 februari 2024, maakt niet dat de gebruiksovereenkomst pas na die datum als opgezegd kan worden beschouwd. Evenmin kan Tadhamon hieruit afleiden dat Dynamo de opzegging heeft ingetrokken. De geldigheidsduur van de tag zegt immers op zichzelf niets over de duur van de gebruiksovereenkomst. Tijdens de mondelinge behandeling in hoger beroep heeft Dynamo toegelicht waarom de tag langer geldig is dan dat de gebruiksovereenkomst voortduurt. Hieraan liggen praktische overwegingen ten grondslag. Degene die de tag uitgeeft, kijkt bovendien niet naar de duur van de met de aanvrager van de tag gesloten gebruiksovereenkomst. Ook de geldigheidsduur van de tag staat dus niet in de weg aan opzegging of het hanteren van een opzegtermijn tot 1 januari 2024.

3.13.

De voorzieningenrechter heeft in het bestreden vonnis genoemd dat Dynamo heeft aangeboden met Tadhamon in gesprek te gaan om te helpen zoeken naar een nieuwe ruimte. Dit gesprek heeft inmiddels plaatsgevonden, maar heeft niet geleid tot het vinden van een nieuwe ruimte. Door Dynamo is onweersproken aangevoerd dat dat zo was omdat Tadhamon erop stond in het Oosterparkhuis te blijven. De
tiende griefvan Tadhamon stuit hierop af. Deze grief is ook gericht tegen het compenseren van de proceskosten. De voorzieningenrechter heeft hieraan echter op goede gronden ten grondslag gelegd dat partijen over en weer in het (on)gelijk zijn gesteld. Dynamo heeft immers mogen opzeggen, maar niet met inachtneming van een termijn van vier weken.

3.14.

De grieven falen. Het bestreden vonnis zal worden bekrachtigd. Tadhamon zal als de in het ongelijk gestelde partij worden veroordeeld in de kosten van het hoger beroep.

4.Beslissing

Het hof:

bekrachtigt het bestreden vonnis;

veroordeelt Tadhamon in de proceskosten in hoger beroep, tot op heden aan de zijde van Dynamo begroot op € 783,00 aan verschotten en € 2.366,00 voor salaris;

verklaart deze veroordeling uitvoerbaar bij voorraad.

Dit arrest is gewezen door mrs. I. de Greef, E.K. Veldhuijzen van Zanten en M. Mieras en door de rolraadsheer in het openbaar uitgesproken op 12 december 2023.