ECLI:NL:GHSHE:2024:2081

Uitspraak

GERECHTSHOF ’s-HERTOGENBOSCH

Team belastingrecht

Meervoudige Belastingkamer

Nummer: 23/510

Uitspraak op het hoger beroep van

[belanghebbende] ,

wonend in [woonplaats] ,

hierna: de belanghebbende,

tegen de uitspraak van de rechtbank Zeeland-West-Brabant (hierna: de rechtbank) van 10 maart 2023, nummer BRE 21/2886, in het geding tussen belanghebbende en

de inspecteur van de Belastingdienst,

hierna: de inspecteur,

de Minister van Justitie en Veiligheid,

hierna: de minister.

1.Ontstaan en loop van het geding

1.1.

De inspecteur heeft aan belanghebbende een aanslag inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen (hierna: IB/PVV) voor het jaar 2015 opgelegd naar een inkomen uit werk en woning van nihil.

1.2.

Bij beschikking heeft de inspecteur de nog te verrekenen persoonsgebonden aftrek voor het jaar 2015 op nihil vastgesteld.

1.3.

Belanghebbende heeft bezwaar gemaakt tegen deze beschikking. De inspecteur heeft uitspraak op bezwaar gedaan en het bezwaar ongegrond verklaard.

1.4.

Belanghebbende heeft tegen deze uitspraak beroep ingesteld bij de rechtbank. De rechtbank heeft het beroep ongegrond verklaard.

1.5.

Belanghebbende heeft tegen de uitspraak van de rechtbank hoger beroep ingesteld bij het hof. De inspecteur heeft een verweerschrift ingediend.

1.6.

Het hof heeft bepaald dat de zitting achterwege kan blijven. Geen van de partijen heeft – na navraag door het hof – verklaard gebruik te willen maken van hun recht om op een zitting te worden gehoord. Het hof heeft partijen schriftelijk medegedeeld dat het onderzoek is gesloten.

1.7.

Het hof behandelt de onderhavige zaak gelijktijdig met de zaken met nummer 23/409 en 23/511 tot en met 23/513 van andere belanghebbenden, waar dezelfde problematiek aan de orde is en waarin dezelfde gemachtigde optreedt.

2.Feiten

2.1.

Belanghebbende heeft de Indiase nationaliteit en is per 19 augustus 2015 als inwoner ingeschreven in de Basis Registratie Personen. Belanghebbende dient vanaf 19 augustus 2015 als binnenlands belastingplichtige te worden aangemerkt^[1].

2.2.

De Immigratie en Naturalisatie Dienst (hierna: de IND) heeft aan belanghebbende een verblijfsvergunning voor bepaalde tijd op grond van artikel 3.41 Vreemdelingenbesluit 2000 toegekend om een opleiding te kunnen volgen aan [de opleiding] (hierna: [de opleiding] ). In verband hiermee diende belanghebbende voor aanvang van de aanvraagprocedure een bedrag over te maken aan [de opleiding] . In de door [de opleiding] aan belanghebbende toegezonden stukken is hieromtrent opgemerkt:

“
Tuition fee and/or Living Costs

Before [de opleiding] can apply for your MVV visa and/or Residence Permit for Study, we need proof that your financial solvability meets the criteria laid down by the Dutch Ministry of Justice. You should be able to cover the first year’s tuition fees and all your first year’s living costs”.

“III. FINANCIAL MATTERS

In order to proceed with your enrolment at [de opleiding] the following amount must be received by [de opleiding] before the payment deadline of 1 July 2015.

Tuition fee 2015-2016: Euro 13560,00

Living expenses: Euro 10200,00

Total amount (‘Guarantee’) to be paid: Euro 23760,00

Non-EU/EFTA nationals:
Non-EU/EFTA nationals need a visa and a residence permit for the Netherlands. (…)”
.

2.3.

Belanghebbende heeft in april 2015 een bedrag van € 23.760, bestaande uit het collegegeld van € 13.560 en de “Living allowance” van € 10.200, overgemaakt naar de bankrekening van [de opleiding] .

2.4.

Het beleid van [de opleiding] met betrekking tot de betaling van het collegegeld is opgenomen in het “Retributie- en inschrijvingsbeleid 2016/2017”. Hetzelfde beleid was van toepassing voor het collegejaar 2015/2016.

2.5.

[de opleiding] heeft op 11 september 2015 het bedrag van de “Living allowance”, na aftrek van de kosten van de visumaanvraag, overgemaakt naar de Nederlandse bankrekening van belanghebbende.

2.6.

Op 7 maart 2023 heeft het gerechtshof Den Haag in een vergelijkbare zaak uitspraak gedaan.^[2]Het gerechtshof Den Haag heeft onder de feiten het volgende opgenomen:

“2.8. Tot de stukken van het geding behoort voorts een afschrift van een e-mailbericht van 23 oktober 2020 van het Contact Centre [de opleiding] , gericht aan de gemachtigde van belanghebbende, waarin een medewerker van [de opleiding] een aantal vragen van de gemachtigde van belanghebbende heeft beantwoord. Deze vragen zijn door de gemachtigde in het kader van een procedure van een andere cliënt aan het contactcentrum gesteld. Voor zover van belang is in het e-mailbericht het volgende vermeld:

“(…)

Klopt het dat de betaling van een bedrag van € 25.824 vereist is in het kader van de visumprocedure?

Dat klopt, voordat [de opleiding] een MVV-visum en/of Verblijfsvergunning kan aanvragen, hebben wij een bewijs nodig dat de financiële solvabiliteit voldoet aan de criteria van het Ministerie van Justitie. De student zou het collegegeld van het eerste jaar en alle kosten van het eerste jaar van levensonderhoud moeten kunnen betalen. Voor het collegejaar 2016/2017 was het collegegeld voor een Non-EU Master student € 15.000. Het bedrag aan livingcosts was: € 10.824. Het totaalbedrag voor het aantonen van de financiële solvabiliteit voor het collegejaar 2016/2017 was dus inderdaad € 25.824.

(...)

Als een student uiteindelijk (voor aanvang collegejaar, bijv, in augustus) besluit om niet te komen studeren, Krijgt hij dan het door hem betaalde bedrag (onder aftrek van de kosten van de visumaanvraag) terug?

Als een student voor aanvang van het collegejaar besluit niet te komen studeren zullen wij het volledig betaalde bedrag terug storten. (...)

Reeds op het moment van ontvangst (voorjaar) of pas na aanvang collegejaar (bijv, gelijktijdig met het terugbetalen van het leefgeld)?

Op het moment van ontvangst wordt het geregistreerd als zijnde ontvangen collegegeld. Zodra de student een actieve inschrijving krijgt zal de ontstane vordering hiermee worden afgeboekt.

M.a.w. wordt de ontvangst eerst geboekt als voorschot in kader van visumaanvraag en later (na daadwerkelijk aanvang studie als opbrengst collegegeld)?

Voor de IND is het van belang dat wij kunnen aantonen dat we het volledige bedrag hebben ontvangen op ons rekeningnummer. Dit is dan ook wat wij kunnen aantonen. Er wordt hierbij geen onderscheid gemaakt in de manier waarop dit in onze administratie verder verwerkt wordt. Zoals hierboven omschreven wij oormerken het direct als ontvangst collegegeld. °

(…)”

3.Geschil en conclusies van partijen

3.1.

Het geschil betreft het antwoord op de volgende vraag: heeft belanghebbende recht op aftrek van scholingsuitgaven van € 13.310 (zijnde het collegegeld van € 13.560 minus het niet aftrekbare drempelbedrag^[3]). Meer specifiek is in geschil of de scholingsuitgaven zijn betaald gedurende de periode dat belanghebbende binnenlands belastingplichtig is.

3.2.

Belanghebbende concludeert tot vernietiging van de uitspraak van de rechtbank en het toestaan van aftrek van de scholingsuitgaven. De inspecteur concludeert tot bevestiging van de uitspraak van de rechtbank.

4.Gronden

Ten aanzien van het geschil

Scholingsuitgaven4.1. Binnenlandse belastingplichtigen of kwalificerende buitenlandse belastingplichtigen komen voor aftrek van scholingsuitgaven^[4]in aanmerking. Deze uitgaven zijn aftrekbaar op het tijdstip waarop zij zijn betaald, verrekend, ter beschikking zijn gesteld of rentedragend zijn geworden^[5].

4.2.

Tussen partijen is niet in geschil dat belanghebbende vanaf 19 augustus 2015 binnenlands belastingplichtig is in Nederland. Tot die datum was hij geen kwalificerende buitenlandse belastingplichtige.

4.3.

Belanghebbende stelt zich op het standpunt dat de betaling aan [de opleiding] van de “guarantee” van € 23.760 in april 2015 moet worden aangemerkt als een depotstorting die noodzakelijk is voor de aanvraag van een verblijfsvergunning. Belanghebbende heeft de beschikkingsmacht over deze gelden niet verloren omdat sprake is van een waarborgsom. Belanghebbende was het collegegeld pas verschuldigd bij de aanvang van de studie op 1 september 2015. Omdat de verrekening van het verschuldigde collegegeld met de depotstorting heeft plaatsgevonden na de datum dat belanghebbende binnenlands belastingplichtig is geworden, komt het collegegeld als scholingsuitgaven voor aftrek in aanmerking.

4.4.

De inspecteur heeft aangevoerd dat het betalingsmoment van de scholingsuitgaven in april 2015 is gelegen. Op dat moment heeft belanghebbende de beschikkingsmacht over dit geldbedrag verloren en heeft [de opleiding] deze beschikkingsmacht verkregen. Alleen door het in leven roepen van een nieuwe rechtstoestand, het doen van een uitschrijvingsverzoek, is belanghebbende in staat de beschikkingsmacht te herkrijgen. Aangezien de betaling is gedaan voor de datum dat belanghebbende binnenlands belastingplichtig is geworden, heeft hij geen recht op aftrek van scholingsuitgaven.

4.5.

Het hof stelt voorop dat belanghebbende, vanwege zijn Indiase nationaliteit, een verblijfsvergunning voor bepaalde tijd diende aan te vragen op grond van artikel 3.41 Vreemdelingenbesluit 2000 om te kunnen studeren aan [de opleiding] . In dit artikel is als voorwaarde opgenomen dat de student is of zal worden ingeschreven aan een instelling voor – onder meer – het wetenschappelijk onderwijs. Tevens zijn door het Ministerie van Justitie voorwaarden gesteld aan de financiële solvabiliteit van de visumaanvrager; de student moet het collegegeld van het eerste jaar en de kosten van levensonderhoud van het eerste jaar kunnen betalen. Op grond hiervan heeft [de opleiding] aan belanghebbende de voorwaarde gesteld dat hij voor het indienen van de aanvraag van de verblijfsvergunning een bedrag van € 23.760, bestaande uit het collegegeld (€ 13.560) en een bedrag voor de kosten van levensonderhoud (€ 10.200), diende over te maken. Zonder voldoening van dit bedrag zou [de opleiding] de aanvraag voor een verblijfsvergunning niet bij de IND hebben ingediend.

4.6.

In april 2015 heeft belanghebbende vanuit India het bedrag van € 23.760 overgemaakt aan [de opleiding] .

4.7.

Op grond van artikel 7.43, lid 1, Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek is een student voor elk studiejaar dat hij voor een opleiding is ingeschreven aan de desbetreffende instelling het wettelijk collegegeld verschuldigd. Belanghebbende was bij [de opleiding] ingeschreven voor het studiejaar 2015 – 2016 dat is aangevangen op 1 september 2015. Belanghebbende heeft onweersproken gesteld dat uit het “Retributie- en inschrijvingsbeleid” van [de opleiding] niet volgt dat betaling van het collegegeld op een eerder tijdstip voorafgaand aan de definitieve inschrijving (die voltooid dient te zijn voor aanvang van het studiejaar op 1 september) dient plaats te vinden. Hieruit volgt naar het oordeel van het hof dat belanghebbende niet op het moment van het indienen van de aanvraag van een verblijfsvergunning maar eerst op het moment van de definitieve inschrijving het collegegeld aan [de opleiding] verschuldigd was. Steun hiervoor vindt het hof in de omstandigheid dat belanghebbende het volledige collegegeld terug zou krijgen indien hem geen visum zou zijn verleend. Het hof acht namelijk aannemelijk dat de handelwijze van [de opleiding] zoals omschreven in de e-mail die bij het gerechtshof Den Haag is overgelegd, ook in zijn geval zou zijn toegepast.
Naar het oordeel van het hof volgt hieruit dat de betaling van belanghebbende in april 2015 aan [de opleiding] het karakter heeft van een waarborgsom ter verkrijging van het verblijfsvisum en daarom als een depotstorting aangemerkt dient te worden. Bij een depotstorting heeft het bedrag het vermogen van belanghebbende ten tijde van de storting niet definitief verlaten en kan de belanghebbende daarover vrijelijk beschikken.

4.8.

[de opleiding] heeft op 11 september 2015 een bedrag van € 9.765 onder de noemer “Living allowance” aan belanghebbende overgemaakt. Na aftrek van de kosten van de visumaanvraag resteerde van de waarborgsom een bedrag van € 13.560. Het hof acht aannemelijk dat de voldoening van het collegegeld heeft plaatsgevonden door verrekening met de door belanghebbende betaalde waarborgsom op of omstreeks 11 september 2015 of in ieder geval niet eerder dan 1 september 2015, de datum waarop de procedure voor inschrijving afgerond diende te zijn en vanaf welk moment, behoudens beëindiging van de inschrijving, het collegegeld onvoorwaardelijk verschuldigd was. Daarbij neemt het hof in aanmerking dat in de verplichting tot storting van het bedrag van € 23.760 in samenhang met de inschrijving voor een studie bij [de opleiding] en de aanvraag van de verblijfsvergunning door tussenkomst van [de opleiding] besloten ligt dat de bedoeling van partijen was dat belanghebbende zich bij voorbaat akkoord heeft verklaard met verrekening van het op enig moment verschuldigde collegegeld met de waarborgsom.

4.9.

Alles overwegende is het hof van oordeel dat de betaling door belanghebbende in april 2015 niet strekte ter delving van een op dat moment openstaande schuld van het collegegeld maar als een depotstorting dient te worden aangemerkt. Het collegegeld was eerst verschuldigd door belanghebbende op het moment van de definitieve inschrijving, en die vond pas plaats nadat de verblijfsvergunning door de IND afgegeven was. Het hof acht aannemelijk dat de voldoening van het collegegeld heeft plaatsgevonden door verrekening op of omstreeks 11 september 2015. Niet in geschil is dat belanghebbende ten tijde van de verrekening op of omstreeks 11 september 2015 in Nederland binnenlands belastingplichtig is. Dit brengt mee dat belanghebbende voor het bedrag van het betaalde collegegeld recht heeft op een aftrek van scholingsuitgaven.^[6]

Conclusie

4.10.

Het hoger beroep is gegrond.

Ten aanzien van het griffierecht

4.11.

De inspecteur dient aan belanghebbende het bij het hof betaalde griffierecht van € 136 te vergoeden.

Ten aanzien van de proceskosten

4.12.

Het hof veroordeelt de inspecteur tot vergoeding van de kosten voor beroepsmatig verleende rechtsbijstand die belanghebbende redelijkerwijs heeft moeten maken in verband met de behandeling van het bezwaar, het beroep bij de rechtbank en het hoger beroep bij het hof. Het hof is van oordeel dat de zaken met nummers 23/510 en 511 wat betreft de bezwaarfase en de zaken met nummers 23/409 en 23/510 tot en met 513 wat betreft de beroeps- en hoger beroepsfase samenhangen als bedoeld in artikel 3, lid 2, van het Besluit proceskosten bestuursrecht. Er is sprake geweest van gelijktijdige behandeling en de werkzaamheden van belanghebbendes gemachtigde waren naar het oordeel van het hof in elk van de zaken nagenoeg identiek.

4.13.

De tegemoetkoming voor de kosten van bezwaar stelt het hof vast op 2 (punten)^[7]x
€ 310 (waarde per punt) x 1 (factor gewicht van de zaak) is € 620. Belanghebbende heeft dan recht op een vergoeding van € 620 : 2 = € 310.
Het hof overweegt dat gezien het feit dat door de rechtbank aan belanghebbende een vergoeding van € 837 is toegekend voor de procedure bij de rechtbank, er geen reden is om een aanvullende vergoeding toe te kennen.

Voor de procedure in hoger beroep stelt het hof de tegemoetkoming vast op 1 punt^[8]x € 875 (waarde per punt) x 1,5 (factor gewicht van de zaak op basis van meer dan 4 samenhangende zaken) is € 1.312,50. Belanghebbende heeft dan recht op een vergoeding van € 1.312,50 : 5 =
€ 262,50.

4.14.

Gesteld noch gebleken is dat belanghebbende overige voor vergoeding in aanmerking komende kosten als bedoeld in artikel 1 Besluit proceskosten bestuursrecht heeft gemaakt.

5.Beslissing

Het hof:

verklaart het hoger beroep gegrond;
vernietigt de uitspraak van de rechtbank met uitzondering van beslissing over de immateriële schadevergoeding, de vergoeding van het griffierecht en de proceskostenvergoeding;
vernietigt de uitspraak op bezwaar;
bepaalt dat de inspecteur een beschikking nog te verrekenen persoonsgebonden aftrek 2015 naar een bedrag van € 13.310 afgeeft aan belanghebbende;
bepaalt dat de inspecteur aan belanghebbende het betaalde griffierecht van € 136 vergoedt;
veroordeelt de inspecteur in de kosten van het bezwaar en het geding bij het hof van € 572,50.

De uitspraak is gedaan door A.H.W. Steijn, voorzitter, T.A. Gladpootjes en J.M. van der Vegt, in tegenwoordigheid van K.M.J. van der Vorst, als griffier.

De beslissing is in het openbaar uitgesproken op 26 juni 2024 en een afschrift van de uitspraak is op die datum in Mijn Rechtspraak geplaatst.

De griffier, De voorzitter,

K.M.J. van der Vorst A.H.W. Steijn

Het aanwenden van een rechtsmiddel

Tegen deze uitspraak kunnen beide partijen binnen zes weken na de verzenddatum beroep in cassatie instellen bij
de Hoge Raad der Nederlanden via het webportaal van de Hoge Raad www.hogeraad.nl.

Bepaalde personen die niet worden vertegenwoordigd door een gemachtigde die beroepsmatig rechtsbijstand verleent, mogen per post beroep in cassatie instellen. Dit zijn natuurlijke personen en verenigingen waarvan de statuten niet zijn opgenomen in een notariële akte. Als zij geen gebruik willen maken van digitaal procederen kunnen deze personen het beroepschrift in cassatie sturen aan
de Hoge Raad der Nederlanden (belastingkamer), postbus 20303, 2500 EH Den Haag.Alle andere personen en gemachtigden die beroepsmatig rechtsbijstand verlenen, zijn in beginsel verplicht digitaal te procederen (zie
www.hogeraad.nl).

Bij het instellen van beroep in cassatie moet het volgende in acht worden genomen:

Bij het beroepschrift wordt een afschrift van deze uitspraak overgelegd.

(Alleen bij procederen op papier) het beroepschrift moet ondertekend zijn;

Het beroepschrift moet ondertekend zijn en ten minste het volgende vermelden:

de naam en het adres van de indiener;

de dagtekening;

een omschrijving van de uitspraak waartegen het beroep in cassatie is gericht;

e gronden van het beroep in cassatie.

Voor het instellen van beroep in cassatie is griffierecht verschuldigd. Na het instellen van beroep in cassatie ontvangt de indiener een nota griffierecht van de griffier van de Hoge Raad.

In het cassatieberoepschrift kan de Hoge Raad verzocht worden om de andere partij te veroordelen in de proceskosten.