Conclusie
Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden
mr. C.M. Ettema
Advocaat-Generaal
Conclusievan 7 december 2016 inzake:
HR nr. 15/00465
[X] B.V.
Hof nrs. 12/00693 en 12/00694
Rb nrs. AWB 11/3981 en 11/3982
Derde Kamer A
tegen
Douanerechten (antidumpingrechten)
1 april 2008 – 5 augustus 2008
staatssecretaris van Financiën [1]
1.Inleiding
1.1
Belanghebbende heeft in de periode van 1 april tot en met 5 augustus 2008 zes aangiften gedaan voor het in het vrije verkeer brengen van spaarlampen. In deze aangiften heeft zij Thailand als land van oorsprong aangegeven. Het Department of Foreign Trade van het Ministry of Commerce in Thailand (het DFT) heeft voor alle zendingen van spaarlampen niet-preferentiële certificaten van oorsprong afgegeven. Bij brief van 1 juli 2009 heeft het DFT de certificaten met onmiddellijk effect ingetrokken. Het Europees Bureau voor fraudebestrijding (hierna: OLAF) heeft vervolgens, in de periode van 18 tot 25 augustus 2010, onderzocht of antidumpingrechten op de spaarlampen uit China via Thailand werden ontdoken. Naar aanleiding van dit onderzoek heeft OLAF een missierapport met dagtekening 20 oktober 2010 opgesteld. Vervolgens heeft de Inspecteur bij brief van 23 februari 2011 belanghebbende in kennis gesteld van zijn voornemen uitnodigingen tot betaling (utb’s) uit te reiken. Belanghebbende heeft op de aankondigingen gereageerd, waarna de Inspecteur op 30 maart 2011 twee utb’s heeft uitgereikt. Belanghebbende stelt zich op het standpunt dat de utb’s ten onrechte aan haar zijn uitgereikt.
1.2
Zowel voor rechtbank Haarlem (de Rechtbank) als hof Amsterdam (het Hof) is – voor zover in cassatie van belang – in geschil of (i) of de Chinese oorsprong van de goederen voldoende aannemelijk is gemaakt en (ii) of de voorwaarden van artikel 220, lid 2, onder b, van het Communautair douanewetboek (CDW) zijn vervuld. Belanghebbende neemt voor het Hof tevens de stelling in dat ambtenaar [F] niet door de Rechtbank gehoord had mogen worden.
1.3
Zowel de Rechtbank als het Hof oordelen dat uit de gedingstukken volgt dat de spaarlampen van niet-preferentiële oorsprong zijn en dat geen sprake is van een vergissing van de douaneautoriteiten, zodat artikel 220, lid 2, onder b, van het CDW niet van toepassing is. Het Hof oordeelt tot slot dat belanghebbendes stelling, dat ambtenaar [F] niet gehoord had mogen worden, feitelijke grondslag mist, nu [F] niet als getuige is gehoord maar tot bijstand van de Inspecteur bij het onderzoek ter zitting bij de Rechtbank aanwezig was.
1.4
In cassatie voert belanghebbende samengevat aan dat (1) het Hof de bepalingen inzake de niet-preferentiële oorsprong van artikel 24 van het CDW onjuist heeft toegepast en is uitgegaan van onjuiste gegevens, (2) aan alle voorwaarden voor toepassing van artikel 220, lid 2, onder b, van het CDW is voldaan, (3) [F] niet tot bijstand maar als getuige aanwezig was bij het onderzoek ter zitting bij de Rechtbank en zijn verklaring daarom buiten beschouwing had moeten worden gelaten, en (4) het Hof haar een vergoeding van proceskosten en griffierechten had moeten toekennen.
1.5
Ter zake van het eerste cassatiemiddel wijs ik erop dat uit de rechtspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ) volgt dat de oorsprong van de spaarlampen wordt bepaald aan de hand van de assemblagehandeling die vanuit technisch oogpunt en gelet op de omschrijving van de spaarlamp de bepalende productiefase uitmaakt tijdens welke de bestemming van de gebruikte samenstellende delen wordt geconcretiseerd en de spaarlamp zijn specifieke kwalitatieve eigenschappen verkrijgt. Het Hof is van oordeel dat niet aan deze voorwaarde wordt voldaan. Naar mijn mening heeft het Hof daarbij de juiste toets aangelegd, is het oordeel voorts feitelijk van aard en niet onbegrijpelijk. Ook voor het overige kan het middel niet slagen.
1.6
Bij de behandeling van het tweede cassatiemiddel ga ik in op de voorwaarden voor toepassing van artikel 220, lid 2, onder b, van het CDW. Overwegende dat de Thaise autoriteiten geen douaneautoriteiten zijn in de zin van voormeld artikel, en evenmin sprake is van een actieve gedraging van de Nederlandse douaneautoriteiten, kom ik tot de slotsom dat niet aan de voorwaarden is voldaan.
1.7
Belanghebbendes standpunt, dat een bijstandsverlener in de zin van artikel 8:24, lid 1, van de Awb, een raadsman/raadsvrouw of een vertegenwoordiger van een bestuursorgaan dient te zijn vindt naar mijn mening geen steun in het recht. Het derde cassatiemiddel faalt daarom ook.
1.8
Hoewel het Hof belanghebbende met betrekking tot één geschilpunt gelijk heeft gegeven, heeft dat niet geleid tot (gedeeltelijke) vernietiging van de bestreden besluiten. Het Hof was naar mijn mening dan ook niet gehouden griffierechten te vergoeden en een proceskostenvergoeding toe te kennen. Ook het vierde cassatiemiddel faalt dus.
1.9
Ik concludeer dat het beroep in cassatie van belanghebbende ongegrond dient te worden verklaard.
2.Feiten en procesverloop
2.1
Belanghebbende heeft in de periode 1 april 2008 tot en met 5 augustus 2008, in opdracht van importeur [A] B.V., zes aangiften gedaan voor het in het vrije verkeer brengen van spaarlampen (hierna ook wel aangeduid als: CFL-i’s of de goederen). Zij heeft als land van oorsprong Thailand aangegeven. Zij heeft de aangiften op eigen naam en voor eigen rekening gedaan.
2.2
Voor alle zendingen heeft het Department of Foreign Trade van het Ministry of Commerce in Thailand (hierna: het DFT) niet preferentiële certificaten van oorsprong afgegeven. De certificaten vermelden als exporteur [B] Co. Ltd (hierna: [B]).
2.3
In de onderhavige zaak gaat het om de volgende aangiften:
Datum aangifte
Aangiftenummer
Oorsprongscertificaat
1.
1 april 2008
[001]
[…]
2.
30 juli 2008
[002]
[…]
3.
31 juli 2008
[003]
[…]
4.
31 juli 2008
[004]
[…]
5.
5 augustus 2008
[005]
[…]
6.
5 augustus 2008
[006]
[…]
2.4
Vanaf eind 2008 tot eind april 2009 heeft een briefwisseling plaatsgevonden tussen het DFT en [B] met betrekking tot 32 certificaten van oorsprong voor spaarlampen die in 2007 en 2008 naar de Europese Unie (hierna: Unie) zijn uitgevoerd. In een van de betreffende brieven deelt DFT mee dat de 32 certificaten met onmiddellijk effect zullen worden ingetrokken indien het DFT bepaalde gevraagde documenten niet vóór 30 april 2009 heeft ontvangen. Bij brief van 1 juli 2009 heeft het DFT de certificaten met onmiddellijk effect ingetrokken. In de bijlage bij deze brief zijn onder meer de in geding zijnde certificaatnummers […] vermeld.
2.5
In de periode van 18 augustus tot 25 augustus 2010 heeft een team van OLAF een onderzoek uitgevoerd in Thailand naar de oorsprong van spaarlampen en specifiek of de antidumpingrechten op deze spaarlampen uit China via Thailand werden ontdoken.
2.6
Met betrekking tot dit onderzoek heeft OLAF een missierapport met dagtekening 20 oktober 2010 opgesteld. In dit rapport is, voor zover van belang, het volgende opgenomen (opmaak origineel): [2]
“2. Context
On 5 August 2009, OLAF received information from the Thai Department of Foreign Trade (hereafter: DFT) that 33 consignments of CFL-i exported from Thailand to the EU by the Thai company,[B], were not entitled to Thai non-preferential origin certificates (see Annex 1). The consigments were exported to the Netherlands, (…). Simultaneously, a Thai official from the DFT informed OLAF, by e-mail, that the reason for withdrawal of the certificates was that the value of the Chinese components used in production of the CFL-i was higher than 80% of the ex-works price (…).
(…)
3.2
Mission Findings
[B]
was registered in Thailand on 13 June 2007 (…). From September 2007 to October 2009, the DFT issued 33 certificates of non-preferential origin to [B] (…). When [B] applied for a certificate of non-preferential origin the company declared that the CFL-i exported were of Thai non-preferential origin (…).
The DFT informed the mission team that, following a request from Italian customs, they had started to verify the accuracy of the information provided by the company. In the course of the DFT verification,[B] submitted two “Letter of Confirmation” concerning (…) the [two] certificate[s] of non-preferential origin (…). In both “Letter of Confirmation” the Managing Director admitted that the CFL-i were produced from Chinese materials only, and that the added value in Thailand represented 7,8% of the ex-factory price (…)
Therefore, the Thai authorities began verification of all of the certificates issued to [B] for exports to the EU. Due to a lack of cooperation from[B], the Thai authorities extended the results of the verification of the two certificates to all of the certificates issued to [B] and then informed OLAF accordingly.
The mission team had the opportunity to examine and to extract information from the customs declarations and supporting documents concerning the importation of CFL-i parts from China by [B]. Access to the documents was provided by the Thai authorities. According to the documents presented, the company had imported from China CFL-i subassemblies and parts, which were classified under heading 8539. The numbers of the import invoices from China to Thailand were the same as the reference numbers used in the invoices issued for the corresponding final products exported from Thailand to the EU. The imported subassemblies were precisely described either in the import invoices, or in the customs declarations. The description included, inter alia, the type or brand of CFL-i (i.e. GSL), electrical power (i.e. 11W) and fitting (i.e. E27). In fact, the description was the same as the description of the final product exported to the EU (…).
The mission team was unable to meet the management of [B] nor to visit the premises of the company. The management of [E] Co., Ltd. informed the DFT that [B] had been renting the premises before 31 December 2009; however the company had not renewed their rental contract (…). The mission team visited only the addresses of the company’s office and the factory but were not permitted to enter. Photos taken are attached to the mission report (…). The current management of [E] Co., Ltd, which includes former management of [B], refused to meet with the mission team.
(…)
4 Further analysis after mission
[B]
The information extracted from the documents of the CFL-i subassemblies imported from China to Thailand was compared with the documents supplied by the Thai authorities concerning exports of CFL-i exported from Thailand to the EU. On the basis of the reference numbers, the brands, parameters, and quantities, the corresponding consignments were matched to each other. (…)
The list of all matching consignments is attached to the mission report (…).”
2.7
De Inspecteur [3] heeft belanghebbende bij brief van 23 februari 2011 [4] in kennis gesteld van zijn voornemen utb’s voor antidumpingrechten op te leggen. Bij deze brief is een aantal bijlagen gevoegd (zie punt 2.11 en de punten 2.13 tot en met 2.15 van de hofuitspraak). In deze brief heeft de Inspecteur uiteengezet waarom zijns inziens antidumpingrechten zijn verschuldigd en hoe deze rechten zijn berekend. Belanghebbende wordt in de gelegenheid gesteld om binnen 14 dagen te reageren op dit voornemen. Over de oorsprong vermeldt de Inspecteur in deze brief dat:
1. exporteur [B] de desbetreffende spaarlampen onder GS-post 8539 in Thailand heeft ingevoerd en daarbij de oorsprong China heeft aangegeven;
2. de Thaise autoriteiten bij nacontrole hebben vastgesteld dat het aandeel van de Chinese onderdelen in het eindproduct meer dan 80% van de ex-works prijs bedraagt;
3. de uit China geïmporteerde goederen in Thailand slechts zijn geassembleerd;
4. de geïmporteerde goederen niet op grond van artikel 24 Communautair Douanewetboek [5] (hierna: CDW) de oorsprong Thailand hebben verkregen;
5. de Thaise autoriteiten de niet-preferentiële oorsprongscertificaten hebben ingetrokken omdat [B] desgevraagd de oorsprong niet kon aantonen en bij de eerste aanvraag onjuiste of onvolledige gegevens had verstrekt;
6. de spaarlampen de oorsprong China hebben.
2.8
De Inspecteur concludeert hieruit:
“Uit dit onderzoek vloeit voort dat de door u in Nederland ingevoerde CFL-i’s in Thailand een onvoldoende bewerking hebben ondergaan en dus niet de niet preferentiële oorsprong Thailand hebben verkregen. De CFL-i’s houden daarom de oorsprong China.”
2.9
In voormelde brief maakt de Inspecteur melding van een onderzoek dat van 19 tot en met 25 augustus 2010 in Thailand is uitgevoerd door OLAF.
2.1
Met betrekking tot de bescheiden waarop de utb’s zijn gebaseerd merkt de Inspecteur op:
“De relevante bescheiden (al dan niet geanonimiseerd) ter onderbouwing van de voorgenomen boeking achteraf worden bij deze brief meegezonden.”
2.11
In een brief van 11 maart 2011 heeft de Inspecteur een nadere toelichting gegeven op zijn voornemens tot navordering en heeft hij de reactietermijn verlengd tot 18 maart 2011. Bij brief van 17 maart 2011 heeft belanghebbende haar reactie op de voorgenomen navorderingen aan de Inspecteur gezonden.
3.Geding voor de Rechtbank en het Hof
De Rechtbank
3.1
Belanghebbende heeft tegen de uitspraken op bezwaar beroep ingesteld bij de Rechtbank. Voor de Rechtbank was in geschil of de twee utb’s terecht aan belanghebbende zijn uitgereikt.
3.2
De vraag of de Inspecteur het Unierechtelijke beginsel van de eerbiediging van de rechten van de verdediging heeft geschonden, beantwoordde de Rechtbank ontkennend. Zij overwoog daartoe als volgt, waarbij de term ‘eiseres’ ziet op belanghebbende en de term ‘verweerder’ op de Inspecteur:
“4.4.1. (…) Eiseres is in de gelegenheid gesteld haar standpunten met betrekking tot het voornemen om de utb’s op te leggen naar voren te brengen en zij heeft dit bij brief van 1 maart 2011 ook gedaan. Niet is gesteld of gebleken dat eiseres feiten had kunnen achterhalen die thans door tijdsverloop niet meer te achterhalen zijn. De verdeling van de bewijslast en de weging van het door partijen ingebrachte bewijs zijn onderwerpen die zich bij uitstek lenen voor een rechterlijke toetsing, zodat eiseres zich door een vermeend tekort aan bewijs aan de zijde van verweerder niet benadeeld hoeft te voelen.
4.4.2.
Verweerder heeft bij het opstellen van de utb’s rekening gehouden met de in de brief met het voornemen genoemde bijlagen en deze bijlagen eveneens aan eiseres verstrekt. De gemachtigde van eiseres heeft na het hoorgesprek in de bezwaarfase aanvullende documentatie ontvangen. De rechtbank acht aannemelijk dat partijen beschikken over dezelfde stukken en dat eiseres geen (relevante) stukken zijn onthouden.
4.4.3.
Van een onzorgvuldige voorbereiding van de utb’s is de rechtbank niet gebleken. Verweerder heeft, zoals hiervoor opgemerkt en blijkt uit die utb’s, rekening gehouden met de tot dan toe bekende bevindingen uit het onderzoek van het OLAF alsook met de opmerkingen van eiseres. De utb’s zijn zodanig en naar het oordeel van de rechtbank in lijn met artikel 6, derde lid, van het CDW gemotiveerd dat niet kan worden gezegd dat verweerder onzorgvuldig heeft gehandeld. Dat partijen verschillen van mening over de waardering en interpretatie van de feiten zijn geschillen van juridische aard die kunnen worden getoetst in de bezwaar- en beroepsfase. De enkele omstandigheid dat deze toetsing na en niet vóór het uitreiken van de utb’s plaatsvindt, vormt op zichzelf geen wezenlijke schending van de verdedigingsbelangen van eiseres (vgl. Hof Amsterdam 28 april 2011, 10/00166, LJN: BQ7221).
4.4.4.
Gelet op voormelde omstandigheden ziet de rechtbank niet in hoe eiseres in haar verdedigingsbelang is geschaad. Het beroep van eiseres op schending van het verdedigingsbeginsel kan derhalve niet slagen.”
3.3
De Rechtbank heeft vervolgens geoordeeld dat de Inspecteur mocht uitgaan van de bevindingen van OLAF en dat hij de antidumpingrechten terecht heeft nagevorderd (belanghebbende is aangeduid als ‘eiseres’ en de Inspecteur als ‘verweerder’):
“4.7.1. Het terzijde stellen van de bevindingen van een onderzoeksmissie door het OLAF is dusdanig ingrijpend, dat dit in het algemeen slechts gerechtvaardigd zal zijn indien de door eiseres aangevoerde grieven tegen de bevindingen van de onderzoeksmissie van het OLAF dermate ernstig zijn, dat geen geloofwaardigheid aan de bevindingen van het OLAF (meer) kan worden toegekend. Hierna zal de rechtbank eerst beoordelen of het door verweerder ingebrachte bewijs voldoende is om de juistheid van diens standpunt te onderbouwen over de niet-preferentiële oorsprong van de spaarlampen. Indien het antwoord daarop bevestigend luidt, zal de rechtbank beoordelen of de door eiseres ingebrachte grieven voldoende ernstig zijn om toch te betwijfelen of dit bewijs mede betrekking heeft op de onderhavige zendingen.
4.7.2.
Verweerder heeft naar het oordeel van de rechtbank voldoende aannemelijk gemaakt dat uit de bevindingen in het onderzoeksrapport van het OLAF en de bijlagen alsmede de correspondentie met het Department of Foreign Trade volgt dat de oorsprong van de spaarlampen China is en dat deze bevindingen mede betrekking hebben op de onderhavige zendingen spaarlampen. De douaneautoriteiten zijn erin geslaagd een aantal invoerzendingen in Thailand vanuit China aan de hand van de factuurnummers van enerzijds de leveringen door de Chinese leverancier van de onderdelen aan [B] en anderzijds de leveringen van spaarlampen door [B] aan [A] B.V. – die overeenkomen – te koppelen aan uitvoerzendingen vanuit Thailand naar de EU. Deze koppeling is ook gemaakt voor de onderhavige aangiften. Voorts vertonen de overige gegevens van de aangiften en de daarbij horende bescheiden opvallende overeenkomsten met de gegevens die in het OLAF-rapport en de daarbij horende bijlagen (inclusief de Letters of Confirmation) zijn opgenomen. Eiseres heeft op geen enkele wijze aannemelijk gemaakt dat de gang van zaken rond de door haar aangegeven spaarlampen anders zou zijn geweest dan die rond de zendingen naar Italië zoals deze blijkt uit de Letters of Confirmation.
4.7.3.
Uit het hiervoor onder 2.9 genoemde rapport van het OLAF en de daarop ter zitting door verweerder gegeven toelichting blijkt dat het OLAF heeft geconstateerd dat in de periode 2007 en 2008 [B] onderdelen heeft ingevoerd uit China aangegeven onder de post 8539. Uit de afgelegde verklaringen blijkt dat deze onderdelen in Thailand zijn geassembleerd en verpakt met behulp van de twee machines waarover [B] volgens de door haar ingevulde Letters of Confirmation de beschikking had. De rechtbank heeft geen aanleiding te twijfelen aan de beschrijvingen die zijn gegeven van de werkzaamheden die in Thailand hebben plaatsgevonden. Hieruit volgt dat geen sprake is van postverspringing of van voldoende toegevoegde waarde in Thailand. Er is derhalve geen sprake van de laatste ingrijpende en economisch verantwoorde bewerking of verwerking die hetzij tot de fabricage van een nieuw product heeft geleid, hetzij een belangrijk fabricagestadium vertegenwoordigt zoals bedoeld in artikel 24 van het CDW.
4.7.4.
De rechtbank is van oordeel dat hetgeen eiseres tegen de conclusies van het OLAF heeft ingebracht niet van dien aard is dat de bevindingen van de onderzoeksmissie van het OLAF geen stand kunnen houden. Integendeel, uit de verklaring van [J] kan worden afgeleid dat partijen het eigenlijk eens zijn over de aard van de werkzaamheden van [B] in Thailand. Voorts heeft eiseres, die kennelijk wil afwijken van de in Thailand bij de invoer van de onderdelen aangegeven post en land van uitvoer, geen enkel bewijs geleverd waaruit zou blijken dat in werkelijkheid goederen van een andere tariefpost en/of afkomstig uit een ander land zouden zijn ingevoerd.
4.7.5.
Uit het hiervoor overwogene volgt dat verweerder de antidumpingrechten in beginsel terecht heeft nagevorderd.”
3.4
Ook faalt belanghebbendes beroep op artikel 220, lid 2, onder b, van het CDW. De Rechtbank overwoog het volgende:
“4.10.1. De rechtbank stelt voorop dat de tweede en derde alinea van artikel 220, tweede lid, sub b, van het CDW toepassing missen omdat geen sprake is van preferentiële oorsprong.
4.10.2.
De rechtbank is van oordeel dat de certificaten van oorsprong die eiseres bij de aangiften heeft overgelegd geen bewijs kunnen leveren ten aanzien van de oorsprong van de ingevoerde goederen in de zin van artikel 24 van het CDW. Deze door de Thaise autoriteiten naar Thais recht afgegeven certificaten van oorsprong zijn niet afgegeven in het kader van een systeem van administratieve samenwerking tussen de Europese Unie en Thailand. De Thaise autoriteiten kunnen daarom niet als bevoegde douaneautoriteiten worden aangemerkt, zodat niet van een vergissing van de bevoegde douaneautoriteiten kan worden gesproken.
4.10.3.
Het beroep dat eiseres doet op de uitspraak van de Hoge Raad van 25 september 2009, nr. 07/10290, faalt, omdat de feiten die aan deze uitspraak ten grondslag liggen, wezenlijk verschillen van de feiten die in de onderhavige beroepen zijn vastgesteld. Het geval waarin de Hoge Raad het oordeel van het gerechtshof te Amsterdam bevestigde dat sprake was van een actieve gedraging betrof 29 aangiften ten invoer, waarbij vaststond dat een aantal aangiften voor soortgelijke goederen gedaan door deze belanghebbende – over welke aangiften niet was nagevorderd – fysiek was opgenomen. Deze fysieke opname vormde de actieve gedraging, waaraan de desbetreffende belanghebbende voor de in geding zijnde aangiften het door artikel 220, tweede lid, sub b, van het CDW beschermde vertrouwen kon ontlenen. Van een actieve gedraging is in het onderhavige geval geen sprake.
4.10.4.
De rechtbank overweegt ten overvloede dat eiseres, een ervaren marktdeelnemer, had moeten begrijpen dat risico’s zijn verbonden aan de invoer van spaarlampen uit Zuidoost Azië en dat zij, om haar positie in te dekken, meer informatie had moeten opvragen bij [A] B.V. dan wel zelf onderzoek had moeten plegen naar de oorsprong van de spaarlampen. Ook had eiseres in dit geval (meer) financiële zekerheid van [A] B.V. kunnen verlangen. De risico’s kan eiseres niet zonder meer afwentelen op de Europese Unie. Eiseres heeft geen bijzondere omstandigheden aangevoerd als gevolg waarvan de belangenafweging in dit geval anders moet uitvallen.
4.10.5.
Omdat geen sprake is van een vergissing van de bevoegde autoriteiten faalt het beroep op artikel 220, tweede lid, sub b, van het CDW. De overige voorwaarden hoeven geen bespreking.”
3.5
Bij in één geschrift vervatte uitspraken van 29 augustus 2012, nrs. AWB 11/3981 en 11/3982, niet gepubliceerd, heeft de Rechtbank de beroepen ongegrond verklaard.
Het Hof
3.6
Belanghebbende heeft tegen de uitspraken van de Rechtbank hoger beroep ingesteld bij het Hof. Het Hof heeft het geschil in hoger beroep, voor zover van belang, als volgt omschreven:
“Partijen houdt verdeeld:
(…)
- of het beginsel van eerbiediging van de rechten van de verdediging is geschonden en zo ja, of dit dient te leiden tot vernietiging van de UTB’s;
- of de Chinese oorsprong van de goederen voldoende aannemelijk is gemaakt;
- of de voorwaarden van artikel 220, tweede lid, onderdeel b, van het CDW zijn vervuld.”
3.7
Met betrekking tot de rechten van de verdediging overweegt het Hof als volgt:
“5.5. (…) Blijkens het arrest van het Hof van Justitie van 3 juli 2014 in de gevoegde zaken C-129/13 en C-130/13 (Kamino International Logistics BV en Datema Hellmann Worldwide Logistics BV) kan de nationale rechter bij de beoordeling van de gevolgen van een schending van de rechten van de verdediging, in het bijzonder van het recht om te worden gehoord, rekening ermee houden dat een dergelijke schending pas tot nietigverklaring van het na afloop van de betrokken administratieve procedure genomen besluit leidt, wanneer deze procedure zonder deze onregelmatigheid een andere afloop zou kunnen hebben gehad.
Naar ’s Hofs oordeel is belanghebbende voldoende op de hoogte gesteld van het voornemen UTB’s uit te reiken (…), waaronder begrepen de achtergrond van dit voornemen, en heeft belanghebbende niet althans onvoldoende aannemelijk gemaakt dat zij niet adequaat kon reageren, laat staan dat deze procedure, onder andere omstandigheden een andere afloop zou kunnen hebben gehad.
5.6.
Met betrekking tot de stelling van gemachtigde dat hij pas na het hoorgesprek de beschikking heeft gekregen over het missierapport, geldt dat dit niet gedragen wordt door de feiten. Het missierapport, zonder bijlagen is, zo heeft het Hof op de tweede zitting vastgesteld, op 1 december 2010 aan de gemachtigde van belanghebbende gefaxt. Op 10 december 2010 heeft de gemachtigde het gehele missierapport, met alle bijlagen, ongeclausuleerd in mogen zien. Het Hof acht bovendien aannemelijk dat het missierapport, inclusief de annexen die betrekking hebben op de Thaise exporteur [B], op 13 december 2010 in afschrift aan de gemachtigde ter beschikking zijn gesteld.
5.6.1.
Belanghebbende heeft gesteld dat alle bijlagen bij het missierapport tot de op de zaak betrekking hebbende stukken behoren en dat dus ook de bijlagen die betrekking hebben op een andere Thaise exporteur verstrekt hadden moeten worden. De inspecteur heeft ter zake betoogd dat geen sprake is van op de zaak betrekking hebbende stukken, omdat hij de desbetreffende annexen niet aan zijn navordering ten grondslag heeft gelegd. Het Hof stelt voorop dat de annexen een onlosmakelijk onderdeel vormen van het missierapport, welk rapport dragend is voor het uitreiken van de UTB’s, en dat daarom niet voor twijfel vatbaar is dat sprake is van op de zaak betrekking hebbende stukken. Volledigheidshalve zij opgemerkt dat aan de betwisting door de inspecteur dat sprake is van op de zaak betrekking hebbende stukken, geen doorslaggevende betekenis toekomt (vgl. HR 25 april 2008, nr. 43448, ECLI:NL:HR:2008:BA3823).
Het Hof is van oordeel dat de inspecteur in beginsel verplicht is het complete missierapport aan de rechter over te leggen. In zoverre slaagt de stelling van belanghebbende.
5.6.2.
Met betrekking tot de gevolgen die aan deze niet-nakoming dienen te worden verbonden, geldt het volgende. De niet verstrekte bijlagen hebben, blijkens de kenbare tekst van het missierapport, betrekking op een andere exporteur en niet op [B]. Belanghebbende heeft zich ter zitting op het standpunt gesteld dat zij belang heeft bij inzage in de niet overgelegde bijlagen, betreffende de andere exporteur, omdat zij daarmee de methode en de diepgang van het OLAF-onderzoek en de daaruit getrokken conclusies beter kan beoordelen. Het Hof overweegt in dit verband dat, afgezien van de namen van de betrokken bedrijven, de bevindingen van de OLAF-missie ten aanzien van de andere exporteur en de daaruit getrokken conclusies uit het geanonimiseerde rapport reeds volledig kenbaar zijn voor belanghebbende. De niet-verstrekte annexen betreffende de onbekende exporteur kennen bovendien, blijkens de in de index vermelde naam van deze annexen, een evenknie in de wél verstrekte annexen die betrekking hebben op [B]. Het Hof verbindt daarom aan de niet overlegging van de annexen betreffende de andere exporteur, gelet op artikel 8:31 Awb, geen gevolgen.”
3.8
Met betrekking tot de vraag of de bewerkingen van de goederen in Thailand voldoende zijn om de goederen de niet-preferentiële Thaise oorsprong te verlenen, overwoog het Hof:
“5.7. Naar ’s Hofs oordeel heeft de inspecteur met de door hem overgelegde bescheiden aannemelijk gemaakt dat de onderwerpelijke spaarlampen in Thailand zijn vervaardigd uit halffabricaten die van niet-preferentiële Chinese oorsprong zijn. Partijen houdt verdeeld of de bewerkingen die in Thailand hebben plaatsgevonden voldoende zijn om de goederen de niet-preferentiële Thaise oorsprong te verlenen. Het Hof overweegt ter zake als volgt.
5.8.
Uit artikel 24 van het CDW volgt dat goederen bij welker vervaardiging twee of meer landen betrokken zijn geweest, van oorsprong zijn uit het land waar, in een daartoe ingerichte onderneming, de laatste ingrijpende en economisch verantwoorde verwerking of bewerking heeft plaatsgevonden die hetzij tot de fabricage van een nieuw product heeft geleid, hetzij een belangrijk fabricagestadium vertegenwoordigt.
5.9.
Gelet op de stukken van het geding, waaronder de (…) “Letters of Confirmation”, acht het Hof aannemelijk dat [B] in de jaren 2007 en 2008 lampen heeft vervaardigd door de assemblage van een drietal Chinese halffabricaten, aangeduid als ‘totally tube’, ‘plastic case’ en ‘PCB assembly’. Met betrekking tot de vraag of een assemblage van verschillende onderdelen een ingrijpende verwerking of bewerking vormt, heeft het Hof van Justitie geoordeeld dat een dergelijke assemblagehandeling oorsprongbepalend kan worden geacht, wanneer zij vanuit technisch oogpunt en gelet op de omschrijving van het betrokken goed de bepalende productiefase uitmaakt tijdens welke de bestemming van de gebruikte samenstellende delen wordt geconcretiseerd en het betrokken goed zijn specifieke kwalitatieve eigenschappen verkrijgt (Vgl. HvJ EU 31 januari 1979, Yoshida, 114/78, Jurispr. 1979, blz. 151, en HvJ EU 13 december 2007, Brother International, C‑26/88, Jurispr. 2007, blz. I-4253, punt 19). Naar ’s Hofs oordeel volgt uit de stukken van het geding dat in casu geen sprake is van een dergelijke oorsprongsbepalende assemblagehandeling, reeds omdat de omschrijving van de goederen bij invoer in Thailand en de omschrijving van de goederen bij uitvoer uit Thailand naar de Europese Unie zeer specifiek en identiek is. Het Hof leidt hier uit af dat de bestemming van de samenstellende delen op het moment van invoer in Thailand reeds was geconcretiseerd en de goederen niet pas in Thailand hun specifieke kwalitatieve eigenschappen hebben verkregen.
5.10.
Zo dit anders mocht zijn dient op grond van voormelde rechtspraak subsidiair te worden nagegaan of het geheel van de betrokken assemblagehandelingen leidt tot een aanmerkelijke toeneming van de handelswaarde af fabriek van het eindproduct.
Naar het oordeel van het Hof heeft de inspecteur aannemelijk gemaakt dat hiervan geen sprake is. Uit het missierapport van OLAF volgt dat de waarde van de Chinese componenten meer dan 80% van de ex-works prijs bedraagt. In de (…) brief spreekt OLAF over “approximately 85% of the ex-works price”. Deze beweringen van OLAF vinden steun in het voorbeeld dat OLAF in het missierapport heeft gegeven van de door haar uitgevoerde matching (…), waarbij sprake is van een invoerwaarde van de Chinese onderdelen van $125,370.00 (CIF Bangkok) en een uitvoerwaarde van $ 151,770.00 (FOB Bangkok), hetgeen impliceert dat sprake is van een toegevoegde waarde van minder dan 17,4% van de ex-works prijs. Al hetgeen belanghebbende heeft aangevoerd vormt voor het Hof geen aanleiding om te twijfelen aan voormelde bevindingen van OLAF. Anders dan belanghebbende heeft bepleit is niet vereist dat het Hof alle berekeningen van OLAF moet kunnen controleren.
5.11.
Uit het vorenoverwogene volgt dat de inspecteur is geslaagd in de op hem rustende bewijslast dat de ingevoerde spaarlampen van niet-preferentiële Chinese oorsprong zijn (…).”
3.9
Naar het oordeel van het Hof is geen sprake van een vergissing in de zin van artikel 220, lid 2, onder b, van het CDW, zodat de Inspecteur niet is gehouden af te zien van navordering:
“5.12. Belanghebbende heeft betoogd dat het ten onrechte afgeven van niet-preferentiële oorsprongscertificaten door de Thaise autoriteiten dient te worden aangemerkt als een vergissing van de douaneautoriteiten als bedoeld in artikel 220, tweede lid, onderdeel b, van het CDW. Het Hof volgt belanghebbende hierin niet. De afgifte van niet-preferentiële oorsprongscertificaten door de Thaise autoriteiten is niet gebaseerd op een overeenkomst tussen de Europese Unie en het koninkrijk Thailand, noch op enige bepaling van secundair recht van de Europese Unie, zodat de Thaise autoriteiten niet als ‘douaneautoriteiten’ in de zin van artikel 220 van het CDW kunnen worden aangemerkt. Het door belanghebbende aangehaalde arrest HvJ EU 14 mei 1996, Faroe Seafood, C-153/94, voert niet tot een ander oordeel, nu dit arrest betrekking heeft op de afgifte van preferentiële oorsprongscertificaten (EUR1) op grond van een verordening van (destijds) de Europese Gemeenschap. De door belanghebbende ter zitting aangevoerde omstandigheid dat in WTO-verband een overeenkomst over harmonisatie van niet-preferentiële oorsprongsregels is gesloten kan naar ’s Hofs oordeel evenmin tot het oordeel leiden dat de Thaise autoriteiten als ‘douaneautoriteiten’ in de zin van artikel 220 van het CDW kunnen worden aangemerkt.
5.13.
De aangiften die het onderwerp vormen van de bestreden UTB’s zijn alle zonder verificatie afgehandeld. De stelling van belanghebbende dat hierin een vergissing van de inspecteur is gelegen (‘stilzitten’) verwerpt het Hof. Gelet op het in de zesde overweging van de considerans van het CDW uitgedrukte doel om de douaneformaliteiten en -controles zoveel mogelijk te beperken, legt het CDW de inspecteur niet de verplichting op om aangiften stelselmatig te verifiëren (vgl. HvJ EU 11 september 2011, C-138/10, DP grup, punt 37). Zo er, na de inwerkingtreding van het CDW, nog betekenis toekomt aan het door belanghebbende aangehaalde arrest Hewlett Packard France (HvJ EU 1 april 1993, C-250/91) kan dit arrest niet tot een ander oordeel leiden, reeds omdat zich in casu niet de in punt 20 van dat arrest geschetste situatie voordoet, dat door de belastingschuldige gedurende een betrekkelijk lange periode een groter aantal importen heeft plaatsgevonden, nog daargelaten dat genoemd arrest betrekking heeft op de tariefindeling en niet op de oorsprong.
5.14.
Anders dan belanghebbende heeft bepleit volgt uit het arrest Hoge Raad 25 september 2009, nr. 07/10290, evenmin dat in casu sprake is van een vergissing in de zin van artikel 220 CDW. Het Hof sluit in dit kader aan bij het oordeel van de rechtbank en maakt overweging 4.10.3 van de rechtbank ter zake tot de zijne.
5.15.
Gelet op het vorenoverwogene is geen sprake van een vergissing in de zin van artikel 220 CDW, zodat de inspecteur niet gehouden is om af te zien van navordering. (…).”
3.1
Ten slotte ziet het Hof geen aanleiding om de verklaringen van ambtenaar [F] buiten beschouwing te laten. Het Hof overwoog hieromtrent het volgende:
“5.16. De stelling van belanghebbende, dat ambtenaar [F] ter zitting door de rechtbank niet als getuige gehoord had mogen worden, omdat de inspecteur deze getuige niet heeft aangekondigd, dient te worden verworpen bij gebrek aan feitelijke grondslag. Blijkens het proces-verbaal van de zitting was genoemde ambtenaar slechts tot bijstand van de inspecteur aanwezig en is hij niet als getuige gehoord. De nadere stelling van belanghebbende, dat personen die tot bijstand aanwezig zijn enkel uitlatingen mogen doen indien zij werkzaam zijn onder de verantwoordelijkheid van de inspecteur, vindt geen steun in het recht.
5.17.
Blijkens het proces-verbaal van de zitting van de rechtbank heeft [F] enkel een verklaring afgelegd over door hem bezochte gebouwen, die hij ter zitting herkende op foto’s die tot het procesdossier behoren, en over de door hem in Thailand uitgevoerde matching van importen van halffabricaten uit China met uitvoerzendingen spaarlampen naar de Europese Unie, welke matching door hem ook reeds wordt beschreven in het onder 2.15 aangehaalde proces-verbaal. Nu is gesteld noch gebleken dat de ambtenaar ter zitting, in strijd met een goede procesorde, nieuwe feiten naar voren heeft gebracht waarop belanghebbende niet adequaat heeft kunnen reageren, ziet het Hof geen aanleiding om de verklaringen van de ambtenaar buiten beschouwing te laten, nog daargelaten dat het buiten beschouwing laten van deze verklaringen niet tot een ander oordeel zou leiden.”
3.11
Het Hof heeft bij in één geschrift vervatte uitspraken van 8 januari 2015, nrs. 12/00693 en 12/00694, ECLI:NL:GHAMS:2015:665, de uitspraak van de Rechtbank bevestigd.
4.Het geding in cassatie
4.1
Belanghebbende heeft tijdig en ook overigens op regelmatige wijze beroep in cassatie ingesteld. Zij stelt vier middelen voor [9] .
4.2
Met haar
eerste cassatiemiddelbetoogt belanghebbende dat het Hof met zijn oordeel, dat de in het vrije verkeer gebrachte goederen de niet-preferentiële oorsprong China hebben, het recht – met name artikel 24 van CDW – heeft geschonden en dat oordeel onbegrijpelijk is en onvoldoende gemotiveerd.
eerste cassatiemiddelbetoogt belanghebbende dat het Hof met zijn oordeel, dat de in het vrije verkeer gebrachte goederen de niet-preferentiële oorsprong China hebben, het recht – met name artikel 24 van CDW – heeft geschonden en dat oordeel onbegrijpelijk is en onvoldoende gemotiveerd.
4.3
Uit de toelichting op dit cassatiemiddel leid ik af dat belanghebbendes voornaamste grieven zijn:
(a) Het Hof heeft de bepalingen inzake de niet-preferentiële oorsprong van artikel 24 van het CDW onjuist toegepast en heeft ten onrechte geen gebruik gemaakt van de ‘list of rules’ van de Europese Commissie. In de onderhavige zaak staat volgens belanghebbende niet vast dat de goederen de niet-preferentiële Chinese oorsprong hebben. Hetgeen de Inspecteur daartoe heeft aangevoerd is volgens haar onvoldoende om vast te kunnen stellen dat de goederen die in Thailand zijn gebruikt de Chinese oorsprong hebben en in Thailand een ontoereikende bewerking hebben ondergaan. Zij meent, als ik haar goed begrijp, dat de goederen de Thaise oorsprong hebben omdat aan de voorwaarde van tariefpostverspringing wordt voldaan, nu het uitgangspunt wordt gehanteerd dat de lampen zijn vervaardigd door assemblage van een drietal halffabricaten [10] .
(b) Voorts gaat het Hof haars inziens uit van onjuiste gegevens. Belanghebbende meent dat de door het Hof aangehaalde gegevens geen betrekking hebben op de onderhavige aangiften en certificaten. Ook motiveert het Hof niet waarom deze gegevens hier van belang zijn.
4.4
Het
tweede cassatiemiddelheeft betrekking op het in het CDW gecodificeerde vertrouwensbeginsel. In dit middel bestrijdt belanghebbende met rechts- en motiveringsklachten het oordeel van het Hof dat geen sprake is van een vergissing in de zin van artikel 220, lid 2, onder b, van het CDW en dat het vertrouwensbeginsel en dat het vertrouwensbeginsel niet aan navordering in de weg staat.
tweede cassatiemiddelheeft betrekking op het in het CDW gecodificeerde vertrouwensbeginsel. In dit middel bestrijdt belanghebbende met rechts- en motiveringsklachten het oordeel van het Hof dat geen sprake is van een vergissing in de zin van artikel 220, lid 2, onder b, van het CDW en dat het vertrouwensbeginsel en dat het vertrouwensbeginsel niet aan navordering in de weg staat.
4.5
Ter toelichting op dit middel betoogt zij dat aan alle voorwaarden is voldaan om artikel 220, lid 2, onder b, van het CDW toe te passen. Belanghebbende meent dat het Hof de vorengenoemde bepaling en de ter zake gewezen rechtspraak van het HvJ onjuist heeft toegepast. Ik leid uit de toelichting op dit cassatiemiddel af dat haar voornaamste grieven zijn:
(i) De Thaise autoriteiten hebben een vergissing begaan door het afgeven van niet-preferentiële certificaten van oorsprong voor de goederen. De enkele overweging van het Hof dat de afgifte van niet-preferentiële oorsprongscertificaten niet is gebaseerd op een wederzijdse overeenkomst of ander secundair recht is, haars inziens, onvoldoende om te oordelen dat geen sprake is van een vergissing van de autoriteiten. Die overweging heeft volgens haar slechts betrekking op preferentiële oorsprong. Belanghebbende verwijst in verband hiermee naar het arrest
Faroe Seafood [11] . Belanghebbende leidt uit dat arrest af dat autoriteiten waarmee geen wederzijdse afspraken zijn gemaakt, wel een actieve gedraging kunnen verrichten op grond waarvan vertrouwen ontstaat.
Faroe Seafood [11] . Belanghebbende leidt uit dat arrest af dat autoriteiten waarmee geen wederzijdse afspraken zijn gemaakt, wel een actieve gedraging kunnen verrichten op grond waarvan vertrouwen ontstaat.
(ii) Het Hof heeft ten onrechte geoordeeld dat geen sprake is van een vergissing van de Nederlandse douaneautoriteiten. Zij meent dat het door het Hof gehanteerde criterium inzake het aantal importen niet juist is. Het feit dat het om een relatief beperkte periode en kleiner aantal importen gaat wil geenzins zeggen dat een beroep op artikel 220, lid 2, onder b, van het CDW moet sneuvelen. Voorts gaat het Hof volgens belanghebbende (te) kort door de bocht met betrekking tot belanghebbendes beroep op het arrest
HR BNB 2009/284 [12] . Zij is van mening dat, hoewel in dit arrest voorafgaand aan de passieve veredeling (het niet controleren) een actieve gedraging (een fysieke controle) heeft plaatsgevonden, een beroep kan worden gedaan op de omstandigheid dat de douaneautoriteiten aansluitend aan de fysieke opnames stil zijn gaan zitten. Ook meent belanghebbende dat het ontbreken van een plicht tot verificatie niet in de weg staat aan toepassing van artikel 220, lid 2, onder b, van het CDW. Indien dat anders zou zijn, zou een beroep op dat artikel feitelijk geheel niet meer mogelijk zijn, aldus belanghebbende.
HR BNB 2009/284 [12] . Zij is van mening dat, hoewel in dit arrest voorafgaand aan de passieve veredeling (het niet controleren) een actieve gedraging (een fysieke controle) heeft plaatsgevonden, een beroep kan worden gedaan op de omstandigheid dat de douaneautoriteiten aansluitend aan de fysieke opnames stil zijn gaan zitten. Ook meent belanghebbende dat het ontbreken van een plicht tot verificatie niet in de weg staat aan toepassing van artikel 220, lid 2, onder b, van het CDW. Indien dat anders zou zijn, zou een beroep op dat artikel feitelijk geheel niet meer mogelijk zijn, aldus belanghebbende.
(iii) Ten slotte voert belanghebbende aan dat wanneer de gedraging van de Nederlandse of Thaise autoriteiten niet zelfstandig als actieve gedraging kwalificeren, de gedragingen van deze autoriteiten in onderlinge samenhang moeten worden bezien en als een vergissing moeten worden aangemerkt.
4.6
Met het
derde cassatiemiddelkomt belanghebbende met rechts- en motiveringsklachten op tegen de oordelen in de punten 5.16 en 5.17 van de hofuitspraak, waarin het Hof oordeelt dat de Rechtbank ambtenaar [F] [13] mocht horen, omdat deze ambtenaar slechts tot bijstand van de Inspecteur aanwezig was en hij niet als getuige is gehoord.
derde cassatiemiddelkomt belanghebbende met rechts- en motiveringsklachten op tegen de oordelen in de punten 5.16 en 5.17 van de hofuitspraak, waarin het Hof oordeelt dat de Rechtbank ambtenaar [F] [13] mocht horen, omdat deze ambtenaar slechts tot bijstand van de Inspecteur aanwezig was en hij niet als getuige is gehoord.
4.7
Belanghebbende stelt dat uit de parlementaire behandeling van artikelen 8:24 en 2:1 van de Algemene wet bestuursrecht (hierna: Awb) blijkt dat onder de term ‘bijstand’ moet worden verstaan de juridische bijstand die een raadsman of raadsvrouw of een vertegenwoordiger van het bestuursorgaan ter zitting verleent.
4.8
Aangezien de desbetreffende ambtenaar volgens belanghebbende geen bijstand heeft verleend in de zin van artikel 8:24 van de Awb dient hij als ‘getuige’ te worden aangemerkt aldus belanghebbende. De ambtenaar had dan ook conform de formele vereisten van artikel 8:60 van de Awb moeten worden opgeroepen. Nu zulks niet is gebeurd concludeert belanghebbende dat de verklaring van de ambtenaar buiten beschouwing had moeten worden gelaten.
4.9
Het
vierde cassatiemiddelkomt op tegen het oordeel van het Hof dat geen proceskostenvergoeding wordt toegekend en geen griffierechten worden vergoed.
vierde cassatiemiddelkomt op tegen het oordeel van het Hof dat geen proceskostenvergoeding wordt toegekend en geen griffierechten worden vergoed.
4.1
Belanghebbende licht dit cassatiemiddel als volgt toe. Nu naar ’s Hofs oordeel de stelling van belanghebbende, dat het missierapport integraal ter beschikking moest worden gesteld, slaagt, had het Hof het hoger beroep gegrond moeten verklaren en de Inspecteur moeten veroordelen in de proceskosten en de griffierechten.
4.11
De staatssecretaris van Financiën (hierna: de Staatssecretaris) heeft een verweerschrift ingediend.
4.12
Het
eerste cassatiemiddelkan volgens de Staatssecretaris niet tot cassatie leiden. ’s Hofs oordeel dat aannemelijk is dat [B] in de jaren 2007 en 2008 lampen heeft vervaardigd door de assemblage van een drietal Chinese halffabricaten, is volgens Staatssecretaris van feitelijke aard en niet onbegrijpelijk, zodat het in cassatie niet met vrucht kan worden bestreden. Het Hof is zijns inziens niet gehouden specifieke argumenten te benoemen. Het oordeel van het Hof dat geen sprake is van een oorsprongbepalende assemblagehandeling is eveneens van feitelijke aard. ’s Hofs oordeel dat de Inspecteur is geslaagd in de op hem rustende bewijslast dat de ingevoerde spaarlampen van niet-preferentiële Chinese oorsprong zijn, berust naar zijn mening op de aan het Hof voorbehouden keuze en waardering van de bewijsmiddelen en is niet onbegrijpelijk. Niet is vereist dat het Hof alle berekeningen van OLAF moet kunnen controleren.
eerste cassatiemiddelkan volgens de Staatssecretaris niet tot cassatie leiden. ’s Hofs oordeel dat aannemelijk is dat [B] in de jaren 2007 en 2008 lampen heeft vervaardigd door de assemblage van een drietal Chinese halffabricaten, is volgens Staatssecretaris van feitelijke aard en niet onbegrijpelijk, zodat het in cassatie niet met vrucht kan worden bestreden. Het Hof is zijns inziens niet gehouden specifieke argumenten te benoemen. Het oordeel van het Hof dat geen sprake is van een oorsprongbepalende assemblagehandeling is eveneens van feitelijke aard. ’s Hofs oordeel dat de Inspecteur is geslaagd in de op hem rustende bewijslast dat de ingevoerde spaarlampen van niet-preferentiële Chinese oorsprong zijn, berust naar zijn mening op de aan het Hof voorbehouden keuze en waardering van de bewijsmiddelen en is niet onbegrijpelijk. Niet is vereist dat het Hof alle berekeningen van OLAF moet kunnen controleren.
4.13
Met betrekking tot het
tweede cassatiemiddelis de Staatssecretaris, onder verwijzing naar onder meer
Hit Trading [14] en Schenker [15] , van mening dat de Thaise autoriteiten geen in rechte te honoreren vertrouwen kunnen wekken. De Staatssecretaris onderschrijft het oordeel van het Hof dat de Thaise autoriteiten niet als ‘douaneautoriteiten’ in de zin van artikel 220, lid 2, onder b, van het CDW kunnen worden aangemerkt. Ook kan het ‘stilzitten’ van de Inspecteur niet als vergissing in de zin van het genoemde artikel worden aangemerkt, omdat het CDW - gelet ook op de considerans - niet de verplichting oplegt aangiften stelselmatig te controleren.
tweede cassatiemiddelis de Staatssecretaris, onder verwijzing naar onder meer
Hit Trading [14] en Schenker [15] , van mening dat de Thaise autoriteiten geen in rechte te honoreren vertrouwen kunnen wekken. De Staatssecretaris onderschrijft het oordeel van het Hof dat de Thaise autoriteiten niet als ‘douaneautoriteiten’ in de zin van artikel 220, lid 2, onder b, van het CDW kunnen worden aangemerkt. Ook kan het ‘stilzitten’ van de Inspecteur niet als vergissing in de zin van het genoemde artikel worden aangemerkt, omdat het CDW - gelet ook op de considerans - niet de verplichting oplegt aangiften stelselmatig te controleren.
4.14
Het
derde cassatiemiddelkan volgens de Staatssecretaris evenmin tot cassatie leiden. De Staatssecretaris leidt uit de parlementaire behandeling van artikel 8:24 van de Awb en de uitspraak van hof Amsterdam van 17 november 2011, nr. 10/00753 [16] , af dat geen beperking is aangebracht ten aanzien van de kring van personen die bijstand kunnen verlenen.
derde cassatiemiddelkan volgens de Staatssecretaris evenmin tot cassatie leiden. De Staatssecretaris leidt uit de parlementaire behandeling van artikel 8:24 van de Awb en de uitspraak van hof Amsterdam van 17 november 2011, nr. 10/00753 [16] , af dat geen beperking is aangebracht ten aanzien van de kring van personen die bijstand kunnen verlenen.
4.15
Ook het
vierde cassatiemiddelkan niet tot cassatie leiden. De Staatssecretaris meent dat het hoger beroep terecht ongegrond is verklaard. Bij een ongegrondverklaring wordt in beginsel geen proceskostenvergoeding toegekend. Het Hof mag van deze regel afwijken, maar is daartoe niet gehouden. Een nadere motivering is hiervoor niet vereist, aldus de Staatssecretaris.
vierde cassatiemiddelkan niet tot cassatie leiden. De Staatssecretaris meent dat het hoger beroep terecht ongegrond is verklaard. Bij een ongegrondverklaring wordt in beginsel geen proceskostenvergoeding toegekend. Het Hof mag van deze regel afwijken, maar is daartoe niet gehouden. Een nadere motivering is hiervoor niet vereist, aldus de Staatssecretaris.
4.16
Belanghebbende heeft een conclusie van repliek ingediend.
4.17
De Staatssecretaris heeft geen gebruik gemaakt van de hem geboden mogelijkheid tot het indienen van een conclusie van dupliek. [17]
5.Niet-preferentiële oorsprong van goederen (middel I)
Antidumpingrechten CFL-i’s
5.1
Op grond van artikel 133 EG [18] kan de Unie (destijds nog de Europese Gemeenschap) handelspolitieke beschermingsmaatregelen nemen tegen dumping van producten op het grondgebied van de Unie. Bij dumping worden producten uit derde landen (ver) beneden de vergelijkbare prijs die in het kader van normale handelstransacties voor het land van uitvoer geldt op de binnenlandse markt verkocht (gedumpt), waardoor producenten in de Unie schade kunnen oplopen. Door middel van beschermingsmaatregelen, in de vorm van antidumpingmaatregelen, kunnen extra heffingen worden ingevoerd.
5.2
De (basis)bepalingen inzake de instelling van antidumpingrechten zijn opgenomen in Verordening (EG) nr. 384/96 van de Raad van 22 december 1995 betreffende beschermende maatregelen tegen invoer met dumping uit landen die geen lid zijn van de Europese Gemeenschap (hierna: de Basisverordening [19] ). Ingevolge artikel 1 van de Basisverordening kan een (voorlopig of definitief) antidumpingrecht worden ingesteld op een product uit een bepaald land of bepaalde landen indien het in het vrije verkeer brengen daarvan schade veroorzaakt in de Unie. [20]
5.3
Met betrekking tot CFL-i’s, heeft de Commissie op 17 mei 2000 in het Publicatieblad van de Unie de inleiding van een antidumpingprocedure aangekondigd. [21] Naar aanleiding van de conclusies van het uitgevoerde onderzoek inzake de dumping, de schade, het oorzakelijk verband en de belangen van de Unie heeft de Commissie middels Verordening (EG) nr. 255/2001 van 7 februari 2001 [22] een voorlopig antidumpingrecht [23] ingesteld voor de invoer van geïntegreerde elektronische compacte fluorescentielampen (CFL-i’s) [24] uit China.
5.4
Op grond van Verordening (EG) nr. 1470/2001 [25] van de Raad van 16 juli 2001 is een definitief antidumpingrecht van 66,1% [26] ingesteld, waarbij ook de voorlopige antidumpingrechten definitief worden geïnd. Deze antidumpingmaatregel is vervolgens uitgebreid voor dezelfde producten die vanuit Vietnam, Pakistan en de Filipijnen worden verzonden. [27]
5.5
Antidumpingmaatregelen blijven van toepassing zolang en voor zover nodig is om de schadeveroorzakende invoer met dumping tegen te gaan (artikel 11, lid 1, van de Basisverordening). Op grond van het tweede lid van de Basisverordening vervalt een definitieve antidumpingmaatregel (met mijn cursivering):
“(…)
vijf jaar nadat hij is ingesteldof
vijf jaar na de datum van beëindiging van het meest recente nieuwe onderzoekdat zowel op de dumping als op de schade betrekking heeft gehad,
tenzij bij een nieuw onderzoek wordt vastgesteld, dat
het vervallen van de maatregelen waarschijnlijk tot een voortzetting of herhaling van dumping en schade zal leiden. Een nieuw onderzoek bij het vervallen van een maatregel wordt op initiatief van de Commissie dan wel op verzoek van of namens een bedrijfstak van de Gemeenschap geopend en
de maatregel blijft van kracht, totdat de resultaten van dit onderzoek bekend zijn.
vijf jaar nadat hij is ingesteldof
vijf jaar na de datum van beëindiging van het meest recente nieuwe onderzoekdat zowel op de dumping als op de schade betrekking heeft gehad,
tenzij bij een nieuw onderzoek wordt vastgesteld, dat
het vervallen van de maatregelen waarschijnlijk tot een voortzetting of herhaling van dumping en schade zal leiden. Een nieuw onderzoek bij het vervallen van een maatregel wordt op initiatief van de Commissie dan wel op verzoek van of namens een bedrijfstak van de Gemeenschap geopend en
de maatregel blijft van kracht, totdat de resultaten van dit onderzoek bekend zijn.
(…)”
5.6
Wegens het naderende vervallen van de hiervoor vermelde antidumpingmaatregelen op CFL-i’s per 20 juli 2006, heeft de Commissie het vervallen aangekondigd. [28] In verband met een verzoek om een nieuw onderzoek zijn de antidumpingrechten van toepassing gebleven tot het moment dat een nieuwe antidumpingverordening - Verordening (EG) nr. 1205/2007 [29] - in werking trad. Deze laatstgenoemde verordening is nog een jaar geldig. [30]
Het CDW en antidumpingrechten
5.7
In het CDW worden antidumpingrechten niet specifiek genoemd. Ik meen dat antidumpingrechten ‘heffingen van gelijke werking’ zijn, zoals genoemd in artikel 4, lid 10, van het CDW. [31] Deze bepaling luidt als volgt:
“In de zin van dit wetboek wordt verstaan onder:
(…)
10. rechten bij invoer:
- de douanerechten en de heffingen van gelijke werking die bij de invoer van goederen van toepassing zijn;
- de belastingen bij invoer die zijn vastgesteld in het kader van het gemeenschappelijk landbouwbeleid of in het kader van de specifieke regelingen die op bepaalde door verwerking van landbouwprodukten verkregen goederen van toepassing zijn;”
5.8
Op grond van artikel 20, lid 1, van het CDW worden de douanerechten en antidumpingrechten - deze rechten bij invoer worden tegelijk geheven - gebaseerd op het douanetarief van de Unie. Dit douanetarief - vastgelegd in Verordening (EEG) nr. 2658/87 van de Raad van 23 juli 1987 - omvat ingevolge het derde lid van artikel 20 van het CDW (met mijn cursivering):
“a) de gecombineerde nomenclatuur van de goederen;
(…)
c) de percentages en andere heffingsgrondslagen die op goederen welke in de gecombineerde nomenclatuur zijn opgenomen normaal van toepassing zijn met betrekking tot:
-
de douanerechten, en
de douanerechten, en
- de belastingen bij invoer die zijn vastgesteld in het kader van het gemeenschappelijk landbouwbeleid of in het kader van de specifieke regelingen die op bepaalde door verwerking van landbouwprodukten verkregen goederen van toepassing zijn;
d) de preferentiële tariefmaatregelen in de overeenkomsten die de Gemeenschap met bepaalde landen of groepen van landen heeft gesloten en die in een preferentiële tariefbehandeling voorzien;
e) de preferentiële tariefmaatregelen die door de Gemeenschap ten gunste van bepaalde landen, groepen van landen of gebieden unilateraal zijn vastgesteld;
(…)
g) de overige in het kader van andere communautaire voorschriften vastgestelde tariefmaatregelen.”
5.9
Uit
Transport Maatschappij Traffic [32] volgt dat antidumpingrechten onder de hiervoor genoemde “overige in het kader van andere communautaire voorschriften vastgestelde tariefmaatregelen” vallen. In punt 23 van dat arrest overwoog het HvJ:
Transport Maatschappij Traffic [32] volgt dat antidumpingrechten onder de hiervoor genoemde “overige in het kader van andere communautaire voorschriften vastgestelde tariefmaatregelen” vallen. In punt 23 van dat arrest overwoog het HvJ:
“Wat de toepassing van het douanetarief van de Europese Gemeenschappen (…) betreft, kan worden volstaan met vast te stellen dat de rechten waar het in casu om gaat, te weten antidumpingrechten, overeenkomstig artikel 20, lid 3, sub g, CDW in dit douanetarief zijn opgenomen uit hoofde van de “overige in het kader van andere communautaire voorschriften vastgestelde tariefmaatregelen”.”
Niet-preferentiële oorsprong
5.1
Voor de vraag of antidumpingrechten van toepassing zijn op een bepaald product speelt naast de tariefindeling de oorsprong van de goederen een belangrijke rol. Het CDW kent twee soorten oorsprong, te weten (1) de preferentiële oorsprong en (2) de niet-preferentiële oorsprong van goederen.
5.11
De preferentiële oorsprong van goederen is opgenomen in artikel 27 van het CDW en nader uitgewerkt in de artikelen 66 tot en met 123 van de Uitvoeringsverordening CDW (hierna: UCDW). Deze preferentiële tariefmaatregelen (verlaagde of nultarieven) zijn van toepassing op bepaalde goederen uit derde landen waarmee de Unie een bilaterale of multilaterale overeenkomst heeft gesloten. [33] Daarnaast heeft de Unie eenzijdig verlaagde of nultarieven van toepassing verklaard op bepaalde goederen die afkomstig zijn uit bepaalde derde landen om de economie van die landen te stimuleren. [34] Nu het in de onderhavige zaak niet gaat om de preferentiële oorsprong, laat ik dit verder rusten.
5.12
In artikel 22 van het CDW is bepaald dat de niet-preferentiële oorsprong van goederen in de artikelen 23 tot en met 26 van het CDW is omschreven met het oog op (met mijn cursivering):
“a) de toepassing van het douanetarief van de Europese Gemeenschappen, met uitzondering van de in artikel 20, lid 3, onder d) en e), bedoelde maatregelen;
b) de toepassing van andere maatregelen dan tariefmaatregelen die in het kader van het goederenverkeer bij specifieke communautaire bepalingen zijn vastgesteld;
c)
de opstelling en de afgifte van oorsprongscertificaten.”
de opstelling en de afgifte van oorsprongscertificaten.”
5.13
Goederen zijn van niet-preferentiële oorsprong indien deze goederen ‘geheel en al in dat land zijn verkregen’ (artikel 23, lid 1, van het CDW). In het tweede lid van artikel 23 is omschreven wat onder ‘geheel en al in een land zijn verkregen’ wordt verstaan, namelijk:
“a) in dat land gewonnen minerale produkten;
b) aldaar geoogste produkten van het plantenrijk;
c) aldaar geboren en opgefokte levende dieren;
d) produkten afkomstig van aldaar gehouden levende dieren;
e) voortbrengselen van de aldaar bedreven jacht en visserij;
f) produkten van de zeevisserij en andere produkten die buiten de territoriale zee van een land uit zee zijn gewonnen door in dat land ingeschreven of geregistreerde schepen die de vlag van dat land voeren;
g) goederen die aan boord van fabrieksschepen zijn verkregen uit onder f) bedoelde produkten welke van oorsprong zijn uit dat land, voor zover deze schepen aldaar zijn ingeschreven of geregistreerd en de vlag van dat land voeren;
h) produkten gewonnen van en uit de buiten de territoriale zee gelegen zeebodem voor zover dat land, met het oog op exploitatie, exclusieve rechten over deze zeebodem uitoefent;
i) uitval en afval afkomstig van fabrieksbewerkingen en artikelen die niet meer in gebruik zijn, mits zij in dat land zijn verzameld en slechts voor de terugwinning van grondstoffen kunnen dienen;”
5.14
Tussen partijen is niet in geschil dat de goederen niet geheel en al zijn verkregen in China of in Thailand. [35] Om de oorsprong vast te stellen van goederen waarvan bij de vervaardiging twee of meer landen betrokken zijn geweest, bepaalt artikel 24 van het CDW dat die goederen van oorsprong van het land zijn (met mijn cursivering):
“waar, in een daartoe ingerichte onderneming,
de laatste ingrijpende en economisch verantwoorde verwerking of bewerkingheeft plaatsgevonden die
hetzijtot de fabricage van een
nieuw produktheeft geleid,
hetzijeen
belangrijk fabricagestadiumvertegenwoordigt.”
de laatste ingrijpende en economisch verantwoorde verwerking of bewerkingheeft plaatsgevonden die
hetzijtot de fabricage van een
nieuw produktheeft geleid,
hetzijeen
belangrijk fabricagestadiumvertegenwoordigt.”
5.15
In de UCDW is voor een aantal goederen nader uitgewerkt welke be- of verwerking oorsprong verleent in de zin van artikel 24 van het CDW. Voor bijvoorbeeld textielproducten is specifiek bepaald door welke be- of verwerking de oorsprong van een textielproduct wordt bepaald (artikelen 36 tot en met 38 en bijlage 10 van de UCDW). Voorts bepalen artikel 39 en bijlage 11 van de UCDW voor andere producten dan textielproducten welke be- of verwerking(en) word(t)(en) gezien als oorsprongbepalend. Nu (voor de onderhavige zaak van toepassing zijnde) tariefpost 8539 niet in bijlage 11 van de UCDW wordt genoemd, meen ik dat, naast de voorwaarden die vermeld zijn in artikel 24 van het CDW, de UCDW geen specifieke regels bevat voor spaarlampen.
5.16
Het is vaste jurisprudentie van het HvJ dat de laatste ingrijpende be- of verwerking het doorslaggevende criterium is. Zo oordeelde het HvJ in
Brother International [36] – waar het nog ging om artikel 5 van Verordening (EEG) nr. 802/68 [37] van de Raad van 27 juni 1968, de voorloper van artikel 24 van het CDW – dat betrekking had op de enkele assemblage van kant en klaar ingevoerde onderdelen van elektronische schrijfmachines –, het volgende (met mijn cursivering): [38]
Brother International [36] – waar het nog ging om artikel 5 van Verordening (EEG) nr. 802/68 [37] van de Raad van 27 juni 1968, de voorloper van artikel 24 van het CDW – dat betrekking had op de enkele assemblage van kant en klaar ingevoerde onderdelen van elektronische schrijfmachines –, het volgende (met mijn cursivering): [38]
“15. Uit artikel 5 van de verordening (…) blijkt, dat de
laatste ingrijpende verwerking of bewerkinghet
doorslaggevende criteriumis. Deze uitlegging vindt overigens bevestiging in norm 3 van bijlage D.1 bij de Internationale Overeenkomst (…) Deze norm luidt als volgt: “Wanneer twee of meer landen betrokken zijn bij de produktie van goederen, wordt hun oorsprong bepaald volgens het criterium ‘ingrijpende verwerking’."”
laatste ingrijpende verwerking of bewerkinghet
doorslaggevende criteriumis. Deze uitlegging vindt overigens bevestiging in norm 3 van bijlage D.1 bij de Internationale Overeenkomst (…) Deze norm luidt als volgt: “Wanneer twee of meer landen betrokken zijn bij de produktie van goederen, wordt hun oorsprong bepaald volgens het criterium ‘ingrijpende verwerking’."”
5.17
Het CDW geeft geen definitie van ‘de laatste ingrijpende be- of verwerking’. Het HvJ overweegt in
Brother International [39] dat eenvoudige assemblagehandelingen niet kunnen worden aangemerkt als ingrijpende be- of verwerking (cursivering CE):
Brother International [39] dat eenvoudige assemblagehandelingen niet kunnen worden aangemerkt als ingrijpende be- of verwerking (cursivering CE):
“16. Artikel 5 van de verordening regelt niet, in hoeverre assemblagehandelingen als ingrijpende verwerkingen of bewerkingen te beschouwen zijn. Norm 6 van het Verdrag van Kyoto luidt als volgt:
“
Niet als ingrijpende verwerking of bewerkingmogen worden beschouwd
de behandelingen die in het geheel niet of slechts in geringe mate bijdragen tot de essentiële kenmerken of eigenschappenvan de goederen, en met name de behandelingen die
uitsluitendbestaan uit één of meer van de volgende verrichtingen:
Niet als ingrijpende verwerking of bewerkingmogen worden beschouwd
de behandelingen die in het geheel niet of slechts in geringe mate bijdragen tot de essentiële kenmerken of eigenschappenvan de goederen, en met name de behandelingen die
uitsluitendbestaan uit één of meer van de volgende verrichtingen:
…
c)
eenvoudige assemblagehandelingen;
eenvoudige assemblagehandelingen;
…
17. Als
eenvoudige assemblagehandelingen zijn te beschouwen die welke
geen personeel vergendat
bijzonder gekwalificeerdis
voor de betrokken werkzaamheden,
noch geperfectioneerd werktuig,
noch speciaalvoor de assemblage
uitgeruste fabrieken. Van
dergelijke handelingen kan niet gezegd worden, dat zij
bijdragen tot de wezenlijke kenmerken of eigenschappenvan de betrokken goederen.
eenvoudige assemblagehandelingen zijn te beschouwen die welke
geen personeel vergendat
bijzonder gekwalificeerdis
voor de betrokken werkzaamheden,
noch geperfectioneerd werktuig,
noch speciaalvoor de assemblage
uitgeruste fabrieken. Van
dergelijke handelingen kan niet gezegd worden, dat zij
bijdragen tot de wezenlijke kenmerken of eigenschappenvan de betrokken goederen.
(…)”
5.18
Ook overweegt het HvJ dat een assemblagehandeling oorsprongbepalend kan worden geacht: [40]
“(…) wanneer zij
vanuit technisch oogpunten gelet op de omschrijving van het betrokken goed
de bepalende produktiefase uitmaakttijdens
welke de bestemmingvan de
gebruikte samenstellende delen wordt geconcretiseerden het betrokken goed zijn
specifieke kwalitatieve eigenschappen verkrijgt”
vanuit technisch oogpunten gelet op de omschrijving van het betrokken goed
de bepalende produktiefase uitmaakttijdens
welke de bestemmingvan de
gebruikte samenstellende delen wordt geconcretiseerden het betrokken goed zijn
specifieke kwalitatieve eigenschappen verkrijgt”
5.19
Het technische aspect zien we terug in
Hoesch Metals and Alloys [41] . Het HvJ overwoog in dit arrest dat het voortgebrachte product eigenschappen moet hebben en een specifieke samenstelling moet vertonen die het vóór die bewerking niet bezat: (cursivering CE):
Hoesch Metals and Alloys [41] . Het HvJ overwoog in dit arrest dat het voortgebrachte product eigenschappen moet hebben en een specifieke samenstelling moet vertonen die het vóór die bewerking niet bezat: (cursivering CE):
“46. Er zij tevens op gewezen dat
de laatste ver- of bewerking slechts “ingrijpend” isin de zin van artikel 24 van het douanewetboek, wanneer het aldus
voortgebrachte product eigenschappen heeft en een specifieke samenstelling vertoontdie het
vóór die ver- of bewerking niet bezat.
Verrichtingen die de uiterlijke verschijningsvorm van een product beïnvloeden met het oog op het gebruik ervan,
zonderevenwel tot een
aanzienlijke kwalitatieve wijziging van de eigenschappenervan te leiden,
kunnen de oorsprongvan dat product
niet bepalen((…)Gesellschaft für Überseehandel, (…) punt 6; arrest van 23 februari 1984, Zentrag, 93/83, Jurispr. blz. 1095, punt 13, en arrest HEKO Industrieerzeugnisse, (…) punt 28).
de laatste ver- of bewerking slechts “ingrijpend” isin de zin van artikel 24 van het douanewetboek, wanneer het aldus
voortgebrachte product eigenschappen heeft en een specifieke samenstelling vertoontdie het
vóór die ver- of bewerking niet bezat.
Verrichtingen die de uiterlijke verschijningsvorm van een product beïnvloeden met het oog op het gebruik ervan,
zonderevenwel tot een
aanzienlijke kwalitatieve wijziging van de eigenschappenervan te leiden,
kunnen de oorsprongvan dat product
niet bepalen((…)Gesellschaft für Überseehandel, (…) punt 6; arrest van 23 februari 1984, Zentrag, 93/83, Jurispr. blz. 1095, punt 13, en arrest HEKO Industrieerzeugnisse, (…) punt 28).
47. Voorts heeft het Hof nader uiteengezet dat de verwerking van een product die niet leidt tot een wezenlijke verandering van de eigenschappen en de samenstelling ervan, omdat zij alleen bestaat in een verdeling van het product en een wijziging van de uiterlijke verschijningsvorm, daarentegen een onvoldoende kenmerkende kwalitatieve verandering vormt om de opvatting te kunnen rechtvaardigen dat zij heeft geleid tot de fabricage van een nieuw product of een belangrijke fabricagefase voor dat product uitmaakt (zie in die zin arrest Zentrag, (…)punt 14).”
5.2
Mocht de oorsprong niet aan de hand van technische criteria kunnen worden bepaald, dan moet vervolgens rekening worden gehouden met de door de assemblage verkregen toegevoegde waarde. Ik citeer wederom uit
Brother International(cursivering CE): [42]
Brother International(cursivering CE): [42]
“20. Gelet op de grote verscheidenheid van de onder het begrip assemblage vallende verrichtingen kan het echter voorkomen, dat de oorsprong van een produkt niet aan de hand van technische criteria kan worden bepaald. In dat geval moet rekening worden gehouden
met de door de assemblage verkregen toegevoegde waardeals
subsidiair criterium.
met de door de assemblage verkregen toegevoegde waardeals
subsidiair criterium.
21. De relevantie van dit criterium wordt overigens bevestigd door het Verdrag van Kyoto, (…)
22. Bij de toepassing van dit criterium en met name bij de beantwoording van de vraag,
hoe groot de toegevoegde waarde moet zijn om bepalend te zijn voor de oorsprong van het betrokken produkt, moet als
uitgangspuntworden genomen, dat
alle betrokken assemblagehandelingen te zamen genomentot een
aanmerkelijke verhogingvan de
handelswaarde van het eindprodukt af fabriekmoeten leiden. Daarbij moet in ieder
afzonderlijk gevalworden nagegaan, of
de groottevan de in het land van assemblage toegevoegde waarde het
in vergelijking totde in andere landen toegevoegde waarde
rechtvaardigt, dat het land van assemblage als land van oorsprong wordt beschouwd.
hoe groot de toegevoegde waarde moet zijn om bepalend te zijn voor de oorsprong van het betrokken produkt, moet als
uitgangspuntworden genomen, dat
alle betrokken assemblagehandelingen te zamen genomentot een
aanmerkelijke verhogingvan de
handelswaarde van het eindprodukt af fabriekmoeten leiden. Daarbij moet in ieder
afzonderlijk gevalworden nagegaan, of
de groottevan de in het land van assemblage toegevoegde waarde het
in vergelijking totde in andere landen toegevoegde waarde
rechtvaardigt, dat het land van assemblage als land van oorsprong wordt beschouwd.
23. Wanneer slechts twee landen bij de produktie van een goed betrokken zijn en een onderzoek aan de hand van technische criteria onvoldoende blijkt om de oorsprong ervan vast te stellen, dan volstaat de enkele assemblage van dit produkt in een land uit
geprefabriceerde, uit een
ander land afkomstige onderdelenniet om aan te nemen, dat het aldus verkregen produkt van oorsprong is uit het land van assemblage, wanneer de aldaar toegevoegde waarde
aanmerkelijk lageris dan de in het andere land toegevoegde waarde. In een dergelijk geval kan een toegevoegde waarde van minder dan 10% - welk cijfer overeenkomt met de door de Commissie in haar opmerkingen gemaakte raming — in geen geval voldoende worden geacht om aan te nemen, dat het eindprodukt van oorsprong is uit het land van assemblage.”
geprefabriceerde, uit een
ander land afkomstige onderdelenniet om aan te nemen, dat het aldus verkregen produkt van oorsprong is uit het land van assemblage, wanneer de aldaar toegevoegde waarde
aanmerkelijk lageris dan de in het andere land toegevoegde waarde. In een dergelijk geval kan een toegevoegde waarde van minder dan 10% - welk cijfer overeenkomt met de door de Commissie in haar opmerkingen gemaakte raming — in geen geval voldoende worden geacht om aan te nemen, dat het eindprodukt van oorsprong is uit het land van assemblage.”
5.21
Voor de vraag of bepaalde be- of verwerkingen oorsprongbepalend zijn, hanteert de Commissie voor goederen die niet in bijlage 11 van de UCDW zijn vermeld, de criteria van de ‘list rules’ [43] . Deze list rules bepalen voor de onderhavige lampen van de tariefpost 8539 het volgende:
“HS 2012 Code [44]
Description of goods
Primary rules
(…)
(…)
(…)
85.39
Electric filament or discharge lamps, including sealed beam lamps units and ultra-violet or infra-red lamps; arc-lamps.
(…)
(…)
(…)”
5.22
Op grond van deze list rules van de Commissie is voor spaarlampen een be- of verwerking oorsprongbepalend indien van tariefpost wordt versprongen (tariefpostverspringing) of een waarde 45% wordt toegevoegd.
5.23
Uit
Hoesch Metals and Alloys [46] leid ik af dat deze list rules slechts hulpmiddelen – en derhalve niet bindend – zijn. [47] Het HvJ overwoog (cursivering CE): [48]
Hoesch Metals and Alloys [46] leid ik af dat deze list rules slechts hulpmiddelen – en derhalve niet bindend – zijn. [47] Het HvJ overwoog (cursivering CE): [48]
“39. Wat de
toepasbaarheidvan de
list rulesbetreft, zij eraan herinnerd dat het Hof in zijn arrest van 10 december 2009, HEKO Industrieerzeugnisse (C-260/08, Jurispr. blz. I‑00000, punten 20 en 21), heeft geoordeeld dat hoewel de door de Commissie
vastgestelde list rules ertoe bijdragen, de niet-preferentiële oorsprong van goederen te bepalen, zij rechtens niet bindend zijn. De inhoud van deze regels moet derhalve
in overeenstemming zijnmet de
oorsprongsregels, zoals die welke in artikel 24 van het douanewetboek is vervat, en mag de
strekking daarvan niet wijzigen. Deze beoordeling geldt ook voor de aantekeningen.
toepasbaarheidvan de
list rulesbetreft, zij eraan herinnerd dat het Hof in zijn arrest van 10 december 2009, HEKO Industrieerzeugnisse (C-260/08, Jurispr. blz. I‑00000, punten 20 en 21), heeft geoordeeld dat hoewel de door de Commissie
vastgestelde list rules ertoe bijdragen, de niet-preferentiële oorsprong van goederen te bepalen, zij rechtens niet bindend zijn. De inhoud van deze regels moet derhalve
in overeenstemming zijnmet de
oorsprongsregels, zoals die welke in artikel 24 van het douanewetboek is vervat, en mag de
strekking daarvan niet wijzigen. Deze beoordeling geldt ook voor de aantekeningen.
40. Evenzo heeft het Hof geoordeeld dat hoewel de relevante handelingen van afgeleid recht moeten worden uitgelegd in het licht van de WTO-akkoorden, de overeenkomst betreffende de oorsprongsregels thans alleen voorziet in een harmoniseringswerkprogramma gedurende een overgangsperiode. Daar deze overeenkomst geen volledige harmonisatie tot stand brengt, beschikken de WTO-leden over een beoordelingsmarge inzake de aanpassing van hun oorsprongsregels (arrest HEKO Industrieerzeugnisse, reeds aangehaald, punt 22).”
5.24
Ook benadrukt het HvJ in dat arrest dat een tariefpostverspringing slechts een aanwijzing kan vormen dat een be-of verwerking ingrijpend is geweest, maar dat het verspringen van tariefpost niet oorsprongbepalend is. Het HvJ overwoog (cursivering CE): [49]
“41. Uit deze overwegingen blijkt dat de rechterlijke instanties van de lidstaten zowel de aantekeningen als de list rules mogen toepassen bij de uitlegging van artikel 24 van het douanewetboek, voor zover dat niet leidt tot wijziging van dat artikel (zie arrest HEKO Industrieerzeugnisse, reeds aangehaald, punt 23).
42. Wat de vraag betreft naar de relevantie van het uit de list rules voortvloeiende criterium van verandering van postonderverdeling voor de vaststelling of de in het hoofdgeding aan de orde zijnde verrichtingen een ver- of bewerking opleveren waardoor het product het karakter van product van oorsprong verkrijgt in de zin van artikel 24 van het douanewetboek, heeft het Hof reeds geoordeeld dat er niet mee kan worden volstaan, de criteria ter bepaling van de oorsprong van de goederen te zoeken in de tariefindeling van de verwerkte producten, aangezien het gemeenschappelijk douanetarief een geheel eigen functie heeft, die geen verband houdt met de bepaling van de oorsprong van producten (zie arrest Gesellschaft für Überseehandel, reeds aangehaald, punt 5; arrest van 23 maart 1983, Cousin e.a., 162/82, Jurispr. blz. 1101, punt 16, en arrest HEKO Industrieerzeugnisse, reeds aangehaald, punt 29).
43. Het Hof heeft tevens geoordeeld dat hoewel de verandering van de tariefpost van een product naar aanleiding van de verwerking ervan een aanwijzing vormt dat de ver- of bewerking ingrijpend is geweest, er ook zonder een dergelijke verandering van tariefpost sprake kan zijn van een ingrijpende ver- of bewerking (arrest HEKO Industrieerzeugnisse, reeds aangehaald, punt 35). Deze beoordeling kan ook worden getransponeerd naar het criterium van verandering van postonderverdeling
44. Om uit te maken of het product, gelet op de voorwaarden van artikel 24 van het douanewetboek, door de in het hoofdgeding aan de orde zijnde verrichtingen het karakter van product van oorsprong verkrijgt, moet bijgevolg met andere criteria rekening worden gehouden dan met dat van de verandering van postonderverdeling.”
5.25
Ten slotte bepaalt artikel 25 van het CDW dat als vaststaat dat de ingrijpende be- of verwerking is verplaatst naar een ander land om antidumpingrechten te voorkomen, deze be- of verwerking geen oorsprong kan verlenen aan de goederen. Artikel 25 van het CDW luidt namelijk (met mijn cursivering):
“Indien ten aanzien van bepaalde
be- of verwerkingen vaststaatof op grond van vastgestelde feiten het
vermoeden is gewettigddat
daarmee slechts ontduiking wordt beoogdvan de
bepalingendie in de Gemeenschap op
goederen uit bepaalde landen van toepassing zijn, kunnen de
daardoor verkregen goederenin
geen gevalworden geacht op grond van artikel 24 van
oorsprongte zijn
uit het landwaar deze
be- of verwerkingenhebben plaatsgevonden.”
be- of verwerkingen vaststaatof op grond van vastgestelde feiten het
vermoeden is gewettigddat
daarmee slechts ontduiking wordt beoogdvan de
bepalingendie in de Gemeenschap op
goederen uit bepaalde landen van toepassing zijn, kunnen de
daardoor verkregen goederenin
geen gevalworden geacht op grond van artikel 24 van
oorsprongte zijn
uit het landwaar deze
be- of verwerkingenhebben plaatsgevonden.”
5.26
Terug naar de onderhavige zaak. Gelet het op vorenvermelde meen ik dat de spaarlampen de (niet-preferentiële) oorsprong China hebben en wel om de volgende redenen.
5.27
Zoals ik opmerkte in punt 5.15 bevat de UCDW geen regels voor spaarlampen, hetgeen betekent dat de oorsprong aan de hand van artikel 24 van het CDW moet worden bepaald. Naar ’s Hofs oordeel heeft de Inspecteur met de door hem overgelegde bescheiden aannemelijk gemaakt dat de onderwerpelijke spaarlampen zijn vervaardigd uit halffabricaten die van niet-preferentiële Chinese oorsprong zijn. Dit oordeel is feitelijk van aard en niet onbegrijpelijk. De waardering van de bewijsmiddelen is voorbehouden aan het Hof. Anders dan belanghebbende meent behoeft dit bewijsoordeel mijns inziens geen nadere motivering.
5.28
Uit artikel 24 van het CDW volgt dat de laatste ingrijpende be- of verwerking doorslaggevend is. De oorsprong van het product wordt bepaald aan de hand van een assemblagehandeling die vanuit technisch oogpunt en gelet op de omschrijving van het betrokken goed de bepalende productiefase uitmaakt tijdens welke de bestemming van de gebruikte samenstellende delen wordt geconcretiseerd en het goed zijn specifieke kwalitatieve eigenschappen verkrijgt. Het Hof is van oordeel dat niet aan deze voorwaarde wordt voldaan. Naar het oordeel van het Hof zijn de halffabricaten op het moment van invoer in Thailand reeds geconcretiseerd en hebben de goederen niet pas in Thailand hun specifieke kwalitatieve eigenschappen verkregen. Mijns inziens heeft het Hof daarbij een juiste toets aangelegd. Voorts is het oordeel van het Hof naar mijn mening voldoende gemotiveerd en niet onbegrijpelijk. De spaarlampen kregen niet de specifieke eigenschappen van spaarlampen op het moment van assembleren. Het assembleren heeft niet geleid tot een wezenlijke verandering van de eigenschappen en samenstelling.
5.29
Mocht de oorsprong niet aan de hand van de technische criteria kunnen worden bepaald, dan dient subsidiair rekening te worden gehouden met de door de assemblage verkregen toegevoegde waarde. Het Hof acht het aannemelijk dat geen sprake is van een aanmerkelijke toeneming van de handelswaarde af fabriek van het eindproduct (minder dan 17,4 % van de ex-works prijs). Hij baseert zijn oordeel op het missierapport van OLAF. Belanghebbende voert aan dat het Hof haars inziens uitgaat van onjuiste gegevens en dat deze gegevens geen betrekking hebben op het onderhavige geval. Deze klacht faalt, omdat die vaststelling aan het Hof is voorbehouden.
5.3
Voorts klaagt belanghebbende erover dat het Hof ten onrechte geen gebruik heeft gemaakt van de list rules. Het is vaste jurisprudentie dat deze list rules slechts hulpmiddelen zijn bij het behalen van de oorsprong van goederen en dat deze niet bindend zijn.
5.31
Ik ben dan ook van mening dat ook het eerste cassatiemiddel faalt.
6.Artikel 220, lid 2, onder b, van het CDW (middel II)
6.1
Op grond van artikel 220, lid 2, onder b, eerste alinea, van het CDW wordt niet tot boeking achteraf overgegaan, wanneer:
“het wettelijk verschuldigde bedrag aan rechten niet was geboekt, ten gevolge van een vergissing van de douaneautoriteiten zelf die de belastingschuldige redelijkerwijze niet kon ontdekken en waarbij deze laatste zijnerzijds te goeder trouw heeft gehandeld en aan alle voorschriften van de geldende bepalingen inzake de douaneaangifte heeft voldaan.”
6.2
Vanaf 26 december 2000 is de hiervoor vermelde passage middels Verordening (EG) nr. 2700/2000 [50] aangevuld met de volgende tekst (thans artikel 220, lid 2, onder b, tweede tot en met vijfde alinea, van het CDW) (cursivering opmaak origineel, onderstreping CE): [51]
“Wanneer de
preferentiële statusvan de goederen aan de hand van een systeem van administratieve samenwerking wordt vastgesteld waarbij instanties van een derde land betrokken zijn, wordt de afgifte door deze instanties van een onjuist certificaat aangemerkt als een vergissing, in de in de eerste alinea bedoelde zin, die redelijkerwijze niet kon worden ontdekt.
preferentiële statusvan de goederen aan de hand van een systeem van administratieve samenwerking wordt vastgesteld waarbij instanties van een derde land betrokken zijn, wordt de afgifte door deze instanties van een onjuist certificaat aangemerkt als een vergissing, in de in de eerste alinea bedoelde zin, die redelijkerwijze niet kon worden ontdekt.
De afgifte van een onjuist certificaat wordt
echter niet als een vergissingaangemerkt, wanneer het certificaat gebaseerd is op een onjuiste weergave van de feiten door de exporteur, behalve indien met name de instanties die het certificaat afgaven klaarblijkelijk wisten of hadden moeten weten dat de goederen niet voor preferentiële behandeling in aanmerking kwamen.
echter niet als een vergissingaangemerkt, wanneer het certificaat gebaseerd is op een onjuiste weergave van de feiten door de exporteur, behalve indien met name de instanties die het certificaat afgaven klaarblijkelijk wisten of hadden moeten weten dat de goederen niet voor preferentiële behandeling in aanmerking kwamen.
De goede trouw van de belastingschuldige kan worden ingeroepen wanneer deze kan aantonen dat hij er zich gedurende de periode van de betrokken handelstransacties zorgvuldig van heeft vergewist dat alle voorwaarden voor
preferentiële behandelinggeëerbiedigd werden.
preferentiële behandelinggeëerbiedigd werden.
De belastingschuldige kan
evenwelgeen goede trouw inroepen wanneer de Commissie een bericht in het
Publicatieblad van de Europese Gemeenschappenheeft bekendgemaakt volgens hetwelk er gegronde twijfel bestaat ten aanzien van de juiste toepassing van de preferentiële regeling door het begunstigde land;”
evenwelgeen goede trouw inroepen wanneer de Commissie een bericht in het
Publicatieblad van de Europese Gemeenschappenheeft bekendgemaakt volgens hetwelk er gegronde twijfel bestaat ten aanzien van de juiste toepassing van de preferentiële regeling door het begunstigde land;”
6.3
In overweging 11 van de considerans van Verordening (EG) nr. 2700/2000 is het volgende vermeld (cursivering opmaak origineel, onderstreping CE):
“
Voor het bijzondere gevalvan de
preferentiële regelingenmoeten de begrippen “vergissing van de douaneautoriteiten” en “goede trouw van de belastingschuldige” gedefinieerd worden; de belastingschuldige moet niet verantwoordelijk worden gesteld voor een gebrek in het systeem dat is veroorzaakt door een vergissing van de autoriteiten van een derde land. De afgifte van een onjuist certificaat door die autoriteiten moet evenwel niet als een vergissing worden beschouwd als het certificaat is gebaseerd op een verzoek dat onjuiste informatie bevat. De onjuistheid van de door de exporteur in zijn verzoek verstrekte informatie moet worden beoordeeld op basis van alle in dat verzoek vermelde feiten. De belastingschuldige kan zijn goede trouw inroepen wanneer deze kan aantonen dat hij blijk heeft gegeven van zorgvuldigheid, behalve wanneer in het
Publicatieblad van de Europese Gemeenschappeneen bericht is bekendgemaakt volgens hetwelk gegronde twijfel bestaat.
”
Voor het bijzondere gevalvan de
preferentiële regelingenmoeten de begrippen “vergissing van de douaneautoriteiten” en “goede trouw van de belastingschuldige” gedefinieerd worden; de belastingschuldige moet niet verantwoordelijk worden gesteld voor een gebrek in het systeem dat is veroorzaakt door een vergissing van de autoriteiten van een derde land. De afgifte van een onjuist certificaat door die autoriteiten moet evenwel niet als een vergissing worden beschouwd als het certificaat is gebaseerd op een verzoek dat onjuiste informatie bevat. De onjuistheid van de door de exporteur in zijn verzoek verstrekte informatie moet worden beoordeeld op basis van alle in dat verzoek vermelde feiten. De belastingschuldige kan zijn goede trouw inroepen wanneer deze kan aantonen dat hij blijk heeft gegeven van zorgvuldigheid, behalve wanneer in het
Publicatieblad van de Europese Gemeenschappeneen bericht is bekendgemaakt volgens hetwelk gegronde twijfel bestaat.
”
6.4
Uit de hiervoor in punt 6.2 en punt 6.3 geciteerde teksten leid ik af dat de tweede tot en met de vijfde alinea van artikel 220, lid 2, onder b, van het CDW alleen een rol spelen bij preferentiële regelingen. Nu het in het onderhavige geval niet gaat om een preferentiële regeling, is alleen de eerste alinea van artikel 220, lid 2, onderdeel b, van het CDW van toepassing.
6.5
Uit artikel 220, lid 2, onder b, eerste alinea, van het CDW leid ik vervolgens af dat niet tot boeking achteraf wordt overgegaan indien aan de volgende cumulatieve voorwaarden is voldaan:
1. er is sprake van een vergissing van de douaneautoriteiten zelf;
2. die de belastingschuldige, die te goeder trouw heeft gehandeld, redelijkerwijze niet kon ontdekken; en
3. waarbij de belastingschuldige heeft voldaan aan alle voorschriften inzake de douaneaangifte.
Voorwaarde 1: Vergissing douaneautoriteiten
6.6
Wat onder het (communautaire) begrip ‘vergissing’ moet worden verstaan is niet uitgewerkt in het CDW of de UCDW. Het begrip is wel door het HvJ en de nationale rechter nader ingevuld. Zo oordeelde het HvJ in
Mecanarte [52] dat de vergissingen (met mijn cursivering):
Mecanarte [52] dat de vergissingen (met mijn cursivering):
“26. (…)
alle vergissingen omvatteninzake de uitlegging of de toepassing van de voorschriften betreffende de
rechten bij invoerof bij uitvoer, die de belastingschuldige niet redelijkerwijze kon ontdekken, wanneer zij het gevolg zijn van een
actieve gedraging, hetzij van de tot navordering
bevoegde autoriteiten, hetzij van de autoriteiten van de Lid-Staat van uitvoer.
Uitgeslotenzijn derhalve de vergissingen die zijn veroorzaakt door onjuiste verklaringen van de belastingschuldige, behoudens de gevallen waarin de onjuistheid van die verklaringen slechts het gevolg zou zijn van door de bevoegde autoriteiten verstrekte onjuiste gegevens waaraan die autoriteiten gebonden zijn.”
alle vergissingen omvatteninzake de uitlegging of de toepassing van de voorschriften betreffende de
rechten bij invoerof bij uitvoer, die de belastingschuldige niet redelijkerwijze kon ontdekken, wanneer zij het gevolg zijn van een
actieve gedraging, hetzij van de tot navordering
bevoegde autoriteiten, hetzij van de autoriteiten van de Lid-Staat van uitvoer.
Uitgeslotenzijn derhalve de vergissingen die zijn veroorzaakt door onjuiste verklaringen van de belastingschuldige, behoudens de gevallen waarin de onjuistheid van die verklaringen slechts het gevolg zou zijn van door de bevoegde autoriteiten verstrekte onjuiste gegevens waaraan die autoriteiten gebonden zijn.”
6.7
(1a) de vergissing moet zijn begaan door de bevoegde autoriteiten;
(1b) de belastingplichtige de juiste heeft gegevens verstrekt aan de bevoegde autoriteiten, en;
(1c) de vergissing het gevolg is van een actieve gedraging van de bevoegde autoriteiten.
(1a) Bevoegde autoriteiten
6.8
Op grond van artikel 4, lid 3, van het CDW moet onder douaneautoriteiten worden verstaan ‘de autoriteiten die onder meer voor de toepassing van de douanewetgeving bevoegd zijn’. Het begrip ‘bevoegde autoriteit’ van artikel 220, lid 2, onder b, van het CDW lijkt ruimer te zijn. Het laatstgenoemde begrip kan mijns inziens ook niet-douaneautoriteiten omvatten, zolang het een autoriteit is die bevoegd is de douanewetgeving toe te passen. Zo volgt uit
Mecanarte(punt 22) en
Faroe Seafood(punt 88) dat autoriteiten van het land van uitvoer die zijn betrokken bij de overlegging van gegevens die in aanmerking worden genomen bij de heffing van de douanerechten, zijn te beschouwen als bevoegde autoriteiten.
Mecanarte(punt 22) en
Faroe Seafood(punt 88) dat autoriteiten van het land van uitvoer die zijn betrokken bij de overlegging van gegevens die in aanmerking worden genomen bij de heffing van de douanerechten, zijn te beschouwen als bevoegde autoriteiten.
6.9
“Het Hof heeft reeds beslist, dat bij gebreke van een nauwkeurige en uitputtende definitie van de bevoegde autoriteiten (…) niet alleen de autoriteiten die bevoegd zijn om tot navordering over te gaan, maar elke autoriteit die in het kader van haar bevoegdheden gegevens verstrekt die in aanmerking worden genomen bij de navordering van douanerechten en bij de belastingschuldige dus een gewettigd vertrouwen kan opwekken, moeten worden beschouwd als bevoegde autoriteit in de zin van artikel 5, lid 2, van die verordening [CE: Verordening (EEG) nr. 1697/79 [55] ]. Het Hof heeft gepreciseerd, dat dit in het bijzonder geldt voor de douaneautoriteiten van de lidstaat van uitvoer die optreden ten aanzien van de douaneverklaring (arrest Faroe Seafood e.a., reeds aangehaald, punt 88).”
6.1
Hoewel de Thaise autoriteiten op grond van deze jurisprudentie dus in beginsel kunnen worden aangemerkt als douaneautoriteiten in de zin van artikel 220, lid 2, onder b, van het CDW, gaat dat naar mijn mening in het onderhavige geval niet op en wel om de volgende reden.
6.11
De Thaise douaneautoriteiten handelden in het onderhavige geval niet onder de reikwijdte van het Unierecht, omdat de door die douaneautoriteiten afgegeven niet-preferentiële oorsprongscertificaten niet van belang zijn voor toepassing van het Unierecht. Het Hof verwoordt dit als volgt in de bestreden uitspraak: “de afgifte van niet-preferentiële oorsprongscertificaten door de Thaise autoriteiten (…) [is] niet gebaseerd op een overeenkomst tussen de Europese Unie en het koninkrijk Thailand, noch op enige bepaling van secundair recht van de Europese Unie, zodat de Thaise autoriteiten niet als ‘douaneautoriteiten’ in de zin van artikel 220 van het CDW kunnen worden aangemerkt.”
6.12
Dat de Thaise douaneautoriteiten in het onderhavige geval niet handelden op basis van het Unierecht licht ik hierna verder toe.
6.13
De Thaise douaneautoriteiten zijn op grond van het Unierecht niet gehouden om niet-preferentiële oorsprongscertificaten af te geven. Voor de invoer van de CFL-i’s in de Europese Unie geldt in beginsel een douanerecht van 2,7% (het derde-landentarief). Zolang geen aanspraak op een preferentie wordt gemaakt of geen sprake is van een land waarvoor antidumpingrechten gelden, geldt een algemeen douanerecht van 2,7%. Voor de invoer uit het derde land Thailand, waarvoor geen antidumpingrechten gelden, hoeft geen niet-preferentieel oorsprongscertificaat te worden overgelegd om de goederen in te voeren tegen het algemene tarief. Dit betekent dat voor die invoer de Thaise autoriteiten geen niet-preferentieel oorsprongscertificaat hoeven af te geven, zodat zij in dit verband dan ook niet kunnen worden aangemerkt als ‘douaneautoriteiten’ en geen vergissing kunnen begaan in de zin van artikel 220, lid 2, onder b, van het CDW. [56]
6.14
Nu op grond van de (Europese) douanewetgeving geen niet-preferentieel oorsprongscertificaat hoeft te worden overgelegd, zijn deze Thaise autoriteiten in dit geval dan ook geen ‘autoriteiten die onder meer voor de toepassing van de douanewetgeving bevoegd zijn’ in de zin van artikel 4, lid 3, van het CDW.
6.15
Belanghebbendes beroep op het arrest
Faroe Seafood [57] kan mijns inziens niet slagen. In punt 3 van dat arrest is het volgende overwogen (met mijn cursivering):
Faroe Seafood [57] kan mijns inziens niet slagen. In punt 3 van dat arrest is het volgende overwogen (met mijn cursivering):
“3. Ingevolge
artikel 2, lid 2, en bijlage II bij verordening nr. 2051/74worden schaal-, schelp- en weekdieren van oorsprong en van herkomst uit de Faeröer vrij van douanerechten in het Verenigd Koninkrijk ingevoerd. Krachtens
artikel 5, lid 2, van deze verordening, thans artikel 4, lid 2, (…) is
de toepassing van de tariefverlagingen afhankelijk van
de overlegging van een certificaat inzake goederenverkeer EUR. 1, dat
door de bevoegde autoriteitenvan de Faeröer
wordt afgegeven bij de uitvoervan de goederen waarop het betrekking heeft. In
verordening nr. 3184/74zijn de
criteria neergelegd waaraan de goederen moeten voldoen om
als van oorsprong uit de Faeröer te worden beschouwd. (…)”
artikel 2, lid 2, en bijlage II bij verordening nr. 2051/74worden schaal-, schelp- en weekdieren van oorsprong en van herkomst uit de Faeröer vrij van douanerechten in het Verenigd Koninkrijk ingevoerd. Krachtens
artikel 5, lid 2, van deze verordening, thans artikel 4, lid 2, (…) is
de toepassing van de tariefverlagingen afhankelijk van
de overlegging van een certificaat inzake goederenverkeer EUR. 1, dat
door de bevoegde autoriteitenvan de Faeröer
wordt afgegeven bij de uitvoervan de goederen waarop het betrekking heeft. In
verordening nr. 3184/74zijn de
criteria neergelegd waaraan de goederen moeten voldoen om
als van oorsprong uit de Faeröer te worden beschouwd. (…)”
6.16
Uit deze overweging leid ik af dat de criteria voor het verkrijgen van de oorsprongscertificaten zijn neergelegd in een (Europese) verordening, die – hoewel de Unie geen wederzijdse overeenkomst met de Faroër eilanden heeft gesloten – douanewetgeving is. In de onderhavige zaak zijn de niet-preferentiële certificaten, zoals gezegd, niet afgegeven op basis van (Europese) douanewetgeving.
6.17
Gelet op het vorenstaande, kan een beroep op artikel 220, lid 2, onder b, van het CDW alleen slagen indien de
Nederlandsedouaneautoriteiten zich hebben vergist. In de onderhavige zaak is tussen partijen niet in geschil dat de Nederlandse douaneautoriteiten, indien zij zich (mogelijk) hebben vergist, bevoegde autoriteiten zijn in de zin van artikel 220, lid 2, onder b, van het CDW. Aan voorwaarde (1a) (genoemd in punt 6.7) is derhalve voldaan.
Nederlandsedouaneautoriteiten zich hebben vergist. In de onderhavige zaak is tussen partijen niet in geschil dat de Nederlandse douaneautoriteiten, indien zij zich (mogelijk) hebben vergist, bevoegde autoriteiten zijn in de zin van artikel 220, lid 2, onder b, van het CDW. Aan voorwaarde (1a) (genoemd in punt 6.7) is derhalve voldaan.
6.18
Hierna volg ik de door het Hof aangehouden volgorde en zal ik derhalve eerst ingaan op de vraag of sprake is van een actieve gedraging (voorwaarde 1c) van de Nederlandse douaneautoriteiten.
(1c) Actieve gedraging
6.19
Belanghebbende meent dat het stilzitten van de douaneautoriteiten een actieve gedraging vormt in de zin van artikel 220, lid 2, onder b, van het CDW. Daarbij maakt het haars inziens niet uit dat het hier gaat om een kleiner aantal importen in een beperkte periode (vier aangiften ten invoer in de periode 2 oktober 2007 tot en met 13 maart 2008).
6.2
Uit het arrest
DP Grup [58] leid ik af dat de douaneautoriteiten niet de verplichting hebben om stelselmatig aangiften ten invoer te controleren en indien geen verificatie wordt uitgevoerd, de invoer in het vrije verkeer plaatsvindt aan de hand van de op de aangifte vermelde informatie. Het is de verantwoordelijkheid van de aangever om er voor te zorgen dat de informatie in de aangifte juist is. Zie de punten 37 tot en met 39 van
DP Grup:
DP Grup [58] leid ik af dat de douaneautoriteiten niet de verplichting hebben om stelselmatig aangiften ten invoer te controleren en indien geen verificatie wordt uitgevoerd, de invoer in het vrije verkeer plaatsvindt aan de hand van de op de aangifte vermelde informatie. Het is de verantwoordelijkheid van de aangever om er voor te zorgen dat de informatie in de aangifte juist is. Zie de punten 37 tot en met 39 van
DP Grup:
“37. Gelet op het in de zesde overweging van de considerans van het douanewetboek uitgedrukte doel om de douaneformaliteiten en controles zo veel mogelijk te beperken, legt dit wetboek de douaneautoriteiten niet de verplichting op om stelselmatig dergelijke verificaties te verrichten. In overeenstemming hiermee bepaalt artikel 71, lid 2, ervan dat indien er geen verificatie van de douaneaangifte wordt uitgevoerd, de toepassing van het bepaalde in de douaneregeling waaronder de goederen worden geplaatst, plaatsvindt aan de hand van de vermeldingen in die aangifte.
38. Het hierboven beschreven stelsel, dat niet verlangt dat de douaneaangiften stelselmatig worden geverifieerd, impliceert dat de aangever de douaneautoriteiten juiste en volledige informatie verstrekt. In artikel 199, lid 1, eerste streepje, van de uitvoeringsverordening heet het namelijk dat de indiening van een door de aangever of diens vertegenwoordiger ondertekende aangifte bij een douanekantoor geldt als het aanvaarden van de aansprakelijkheid overeenkomstig de geldende bepalingen voor de juistheid van de in de aangifte verstrekte gegevens.
39. Zoals de advocaat-generaal in punt 29 van zijn conclusie, anders dan DP grup voor de verwijzende rechter, heeft uiteengezet, verplicht artikel 63 van het douanewetboek de douaneautoriteiten, wanneer zij een door de aangever of zijn vertegenwoordiger ondertekende aangifte aanvaarden, slechts ertoe te onderzoeken of aan de voorwaarden van deze bepaling en van artikel 62 van dit wetboek is voldaan. Bij de aanvaarding van een douaneaangifte nemen deze autoriteiten bijgevolg geen standpunt in over de juistheid van de door de aangever verstrekte informatie, waarvoor laatstgenoemde zelf verantwoordelijk is. Uit de bewoordingen van artikel 68 van dit wetboek volgt namelijk dat de aanvaarding van de aangifte de douaneautoriteiten niet de mogelijkheid ontneemt om de juistheid van die informatie nadien, en in voorkomend geval zelfs nadat de goederen zijn vrijgegeven, nog te verifiëren.”
6.21
Belanghebbendes stelling dat het ontbreken van een plicht tot verificatie er dan voor zorgt dat artikel 220, lid 2, onder b, van het CDW helemaal geen betekenis meer heeft, kan ik niet volgen. Artikel 220, lid 2, onder b, van het CDW is juíst alleen van toepassing in het geval er een actieve gedraging is geweest en waarbij ook aan de andere voorwaarden van niet-navordering wordt voldaan. Enkel deze gevallen komen voor deze uitzondering in aanmerking. Het stilzitten van de douane in het onderhavige geval – zonder dat sprake is geweest van een (fysieke) controle - kan derhalve niet een beroep op artikel 220, lid 2, onder b, van het CDW rechtvaardigen. In
HR BNB 2009/284 [59] gingen de douaneautoriteiten gemiddeld twee of drie keer per jaar over tot daadwerkelijk opname van de goederen, zonder dat dat tot correcties heeft geleid. Dit was de actieve gedraging en niet het stilzitten van de douane, zodat belanghebbende tevergeefs op dat arrest een beroep doet.
HR BNB 2009/284 [59] gingen de douaneautoriteiten gemiddeld twee of drie keer per jaar over tot daadwerkelijk opname van de goederen, zonder dat dat tot correcties heeft geleid. Dit was de actieve gedraging en niet het stilzitten van de douane, zodat belanghebbende tevergeefs op dat arrest een beroep doet.
6.22
Belanghebbende meent voorts dat de douaneautoriteiten de onderhavige zendingen juist wel hadden moeten controleren omdat sprake is van antidumpingrechten en/of van een verhoogd risico met betrekking tot de goederen. Zoals ik hiervoor heb opgemerkt hoeven de douaneautoriteiten niet direct de aangiften ten invoer te controleren; dat kan ook nog na eerste aanvaarding. Ik verwijs naar
Van Gend & Loos/Commissie [60] .
Van Gend & Loos/Commissie [60] .
6.23
Met betrekking tot het niet-verifiëren van de vier aangiften ten invoer ben ik derhalve van mening dat geen sprake is van een actieve gedraging, zodat de douaneautoriteiten zich niet hebben vergist. De voorwaarde 1b en de twee overige voorwaarden van artikel 220, lid 2, onder b, van het CDW (genoemd in punt 6.5) behoeven geen behandeling meer.
6.24
Nu de Thaise autoriteiten geen douaneautoriteiten zijn in de zin van artikel 220, lid 2, onder b, van het CDW en er geen gedraging is van de Nederlandse douaneautoriteiten hoeven de gedragingen van deze twee autoriteiten niet in onderling samenhang te worden beoordeeld.
6.25
Het tweede cassatiemiddel faalt.
6.26
Mocht de Hoge Raad van oordeel zijn dat sprake is van een actieve gedraging van de Nederlandse douaneautoriteiten, dan dient de zaak naar het Hof te worden verwezen om te onderzoeken of de bevoegde autoriteiten bij het begaan van de vergissing over de juiste gegevens beschikten (voorwaarde 1b). Daarna dient het Hof te beoordelen of aan de overige twee voorwaarden van artikel 220, lid 2, van het CDW is voldaan.
7.Bijstand ter zitting (middel III)
7.1
In hoger beroep heeft belanghebbende aangevoerd dat de Rechtbank ten onrechte en in strijd met de goede procesorde een getuige heeft toegelaten waarvan voorafgaand aan de zitting aan belanghebbende geen mededeling is gedaan.
7.2
Belanghebbende neemt het standpunt in dat van ‘bijstand’ geen sprake kan zijn. Zij leidt uit de parlementaire geschiedenis af dat de bijstandverlener een raadsman/raadsvrouw of een vertegenwoordiger van een bestuursorgaan dient te zijn. Omdat [F] noch een raadsman/raadsvrouw noch een vertegenwoordiger van de Belastingdienst is, concludeert belanghebbende dat [F] niet tot bijstand aanwezig was bij het onderzoek ter zitting van de Rechtbank. Mitsdien had [F] de hoedanigheid van getuige en hadden de formele vereisten bij de oproeping van een getuige in acht moeten worden genomen, zo betoogt belanghebbende.
7.3
Uit de in punt 3.10 van deze conclusie geciteerde passage uit de bestreden uitspraak volgt dat het Hof uit het proces-verbaal van de zitting bij de Rechtbank heeft afgeleid dat [F] tot bijstand van de Inspecteur aanwezig was bij het onderzoek ter zitting van de Rechtbank. Dit laatste is inderdaad met zoveel woorden in het betreffende proces-verbaal vermeld. [61] Het proces-verbaal vermeldt niet, en belanghebbende heeft dat ook niet gesteld, dat zij (ter zitting) bezwaar heeft gemaakt tegen de bijstandverlening dan wel de Rechtbank (of later het Hof) heeft verzocht [F] als getuige te horen [62] . In cassatie kan over dit punt dan niet alsnog met succes worden geklaagd. Bovendien berust belanghebbendes standpunt op een onjuiste rechtsopvatting met betrekking tot de invulling van de term ‘bijstand’. Ik licht dit hierna toe.
7.4
Op grond van artikel 8:24, lid 1, Awb mogen partijen “zich laten bijstaan of door een gemachtigde laten vertegenwoordigen” tijdens een procedure bij de bestuursrechter. Uit de parlementaire stukken, waarin met betrekking tot artikel 8:24 Awb is opgemerkt dat “de voorgestelde bepaling veronderstelt dat wordt geprocedeerd door een partij of door de gemachtigde die haar vertegenwoordigt”, valt mijns inziens niet af te leiden dat de wetgever heeft beoogd om slechts bijstandverlening door een raadsman/raadsvrouw of vertegenwoordiger van een bestuursorgaan toe te staan.
7.5
Onderscheid moet worden gemaakt tussen de begrippen ‘bijstand’, waarvan sprake is ingeval een partij door een ander wordt bijgestaan maar in eigen naam tegenover de rechter optreedt, onderscheidenlijk ‘vertegenwoordiging’, waarvan sprake is indien een ander (de gemachtigde) namens de partij optreedt. [63] Diegene die bijstand verleent kan tijdens de zitting het woord voeren. Een dergelijke toelichting leidt tot een partijverklaring.
7.6
Feteris merkt op dat het bestuursrecht geen kwaliteitseisen stelt aan personen die bijstand verlenen: [64]
“In het (fiscale) bestuursrecht zijn maar weinig voorschriften te vinden over bijstand. Zo is er in de AWR niets geregeld over bijstand bij de heffing van belastingen. Ook de Invorderingswet 1990 zwijgt hierover. Enkele basisregels zijn te vinden in Hoofdstuk 2 van de Awb. Artikel 2:1, eerste lid, Awb bepaalt dat een ieder zich ter behartiging van zijn belangen in het verkeer met bestuursorganen kan laten bijstaan. Art. 8:24, eerste lid, Awb kent een vergelijkbare regeling over bijstand in procedures voor de bestuursrechter.
Deze summiere publiekrechtelijke regeling stelt geen kwaliteitseisen aan de personen die bijstand verlenen.”
7.7
Aan de bijstand zelf worden evenmin eisen gesteld. Deze kan derhalve verschillende vormen aannemen: [65]
“Van bijstand is sprake als een procederende partij zelf aanwezig is en zelf processuele handelingen verricht, en daarbij de hulp van anderen inroept. Dat kan zijn een persoon die (mede) namens hem ter zitting het woord voert of een aanvullende toelichting geeft, maar ook iemand die enkel ter morele ondersteuning aanwezig is. Omdat de zitting in belastingzaken in de regel niet openbaar is, moet een persoon die de zitting wil bijwonen wel als ‘tot bijstand’ worden aangemerkt. Ingevolge artikel 8:25, eerste lid Awb, kan de rechter bijstand of vertegenwoordiging door een persoon jegens wie ernstige bezwaren bestaan, weigeren.
Bijstand ter zitting door een deskundig persoon is eveneens mogelijk. Indien een partij zelf een tolk meeneemt naar een zitting, is ook sprake van bijstand.”
7.8
Belanghebbendes standpunt, dat een bijstandsverlener in de zin van artikel 8:24, lid 1, van de Awb, een raadsman/raadsvrouw of een vertegenwoordiger van een bestuursorgaan dient te zijn vindt gezien het vorenstaande geen steun in het recht.
7.9
Het
derde cassatiemiddelfaalt derhalve.
derde cassatiemiddelfaalt derhalve.
7.1
Wellicht ten overvloede merk ik het volgende op.
7.11
Artikel 8:60, lid 4, van de Awb bepaalt dat partijen getuigen en deskundigen kunnen meebrengen of bij aangetekende brief of deurwaardersexploot kunnen oproepen om ter zitting te verschijnen, mits daarvan uiterlijk een week voor de dag van de zitting aan de bestuursrechter en aan de andere partijen mededeling is gedaan. Belanghebbende heeft in (hoger) beroep geen gebruik gemaakt van de mogelijkheid [F] als getuige op te roepen. Indien, zoals belanghebbende stelt, zij bezwaar had tegen de bijstandverlening door [F], had het voor de hand gelegen dat zij haar bezwaren ter zitting kenbaar had gemaakt [66] respectievelijk dat zij een (voorwaardelijk) aanbod had gedaan bewijs te leveren door middel van het horen van [F] als getuige dan wel het Hof kunnen verzoeken [F] als getuige op te roepen op de voet van artikel 8:63, lid 3, Awb. Ik verwijs in verband hiermee naar
HR BNB 2014/154en
HR BNB 2016/217 [67] .
HR BNB 2014/154en
HR BNB 2016/217 [67] .
7.12
Tot slot nog het volgende. Belanghebbende meent dat de omstandigheid dat het Hof de vermeende getuigenverklaring van [F] heeft toegelaten als bewijs tot gevolg moet hebben dat deze verklaring buiten beschouwing wordt gelaten. Dit betoog faalt, omdat het Hof in punt 5.17 heeft overwogen dat het buiten beschouwing laten van de verklaring van [F] niet tot een ander oordeel zou leiden.
8.Dictum en proceskosten (middel IV)
8.1
Met het vierde en laatste cassatiemiddel klaagt belanghebbende erover dat het Hof geen proceskostenvergoeding heeft toegekend en geen griffierechten heeft vergoed. Hij is van mening dat, nu het missierapport naar ’s Hofs oordeel integraal aan hem ter beschikking had moeten worden gesteld, het Hof het hoger beroep gegrond had moeten verklaren.
8.2
Het dictum van de uitspraak van het Hof luidt: “Het Hof bevestigt de uitspraak van de rechtbank”. Het dictum van de uitspraak van de Rechtbank luidt: “De rechtbank verklaart de beroepen ongegrond”. Ik begrijp belanghebbendes betoog aldus dat het Hof, nu belanghebbende op één geschilpunt gelijk heeft gekregen, moest doen wat de Rechtbank had behoren te doen, te weten: het beroep gegrond verklaren. Nu belanghebbendes gelijk met betrekking tot het ene geschilpunt echter niet heeft geleid tot gehele of gedeeltelijke vernietiging van de bestreden besluiten, faalt dit betoog.
8.3
Het Hof had mijns inziens, gelet op belanghebbendes gelijk met betrekking tot het ene geschilpunt, ervoor kunnen kiezen de uitspraak van de Rechtbank te vernietigen, het beroep gegrond te verklaren, de uitspraken op bezwaar te vernietigen en de rechtsgevolgen in stand te laten (artikel 8:72, lid 3, van de Awb). Het Hof was daartoe echter niet gehouden. [68] Indien het Hof het beroep gegrond had verklaard, had het griffierecht wel moeten worden vergoed en, ervan uitgaande dat overigens aan de voorwaarden daarvoor is voldaan, een proceskostenvergoeding moeten worden toegekend. Maar, zo is het niet gegaan.
8.4
Overigens had het Hof ook bij ongegrondverklaring van het beroep de griffierechten kunnen vergoeden en een proceskostenvergoeding kunnen toekennen. Ook daartoe is hij echter niet verplicht. [69]
8.5
Dit betekent dat het vierde cassatiemiddel eveneens faalt.
9.Conclusie
De conclusie strekt ertoe dat het beroep in cassatie van belanghebbende ongegrond dient te worden verklaard.
De Procureur-Generaal bij de
Hoge Raad der Nederlanden
Advocaat-Generaal