6.De beslissing
Stelt vasthet bedrag waarop het door veroordeelde wederrechtelijk verkregen voordeel wordt geschat op een bedrag van€ 110.283,92 (zegge: honderdtienduizendtweehonderd-drieëntachtig euro en tweeënnegentig eurocent).
Legt de veroordeelde de verplichting optot betaling aan de staat, ter ontneming van het wederrechtelijk verkregen voordeel, van een bedrag van€ 103.029,40 (zegge: honderddrieduizendennegenentwintig euro en veertig eurocent).”
8. In hoger beroep is de zaak voor het eerst (inhoudelijk) behandeld op de openbare terechtzitting van 24 januari 2022, waarna de zaak uiteindelijk is aangehouden voor het horen van verbalisant [verbalisant 1] bij de raadsheer-commissaris. Vervolgens is de zaak behandeld op de openbare terechtzitting van 5 juli 2023. Het proces-verbaal ter terechtzitting van laatstgenoemde behandeling vermeldt, voor zover voor de beoordeling van het middel van belang, het volgende:
“Betrokkene verklaart, zakelijk weergegeven:
Ik zou vier keer hebben geoogst, maar dat is niet mogelijk in vier maanden. Ook heb ik met de oogsten die wel hebben plaatsgevonden geen geld verdiend, want ik heb duizenden euro's schuld. Door een stommiteit heb ik tijdens het verhoor het aantal keren dat geoogst was gezegd, vier oogsten met 22 kilo in totaal. Dat klonk concreet, maar was stoer doen van mij. De agent zei ook dat hij het niet geloofde. Ik herinner mij niks meer. Het verhoor vond plaats nadat recent mijn vader was overleden, in 2016. Ik was toen in diepe rouw, in korte tijd had ik vier mensen verloren. Dat ik de kwekerij ingericht zou hebben voor 500 euro klopt niet. Van de opbouw van de hennepkwekerij weet ik weinig meer, een paar spullen lagen er al. Dat ik 3000 euro als opbrengst noemde had ik ter plekke verzonnen.
De voorzitter houdt de aanvullende verklaring van de verbalisant voor. De verbalisant zou zich veel niet meer kunnen herinneren, het was al lang geleden. Wel gelooft hij niet alles wat betrokkene gezegd heeft, zo zou 500 euro voor de inrichting van de hennepkwekerij en dat betrokkene alles zelf gedaan zou hebben ongeloofwaardig zijn.
De advocaat-generaal voert het woord, leest de vordering voor en legt die aan het hof over, zakelijk weergegeven:
Betrokkene is er niet in geslaagd om een lager bedrag aannemelijk te maken. In meerdere ruimtes zijn meerdere oogsten voltooid. Er is geen reden om te twijfelen aan de verklaring van betrokkene bij het verhoor. De ontnemingsmaatregel is zo hoog omdat betrokkene zegt alles zelf te hebben gedaan, normaal zijn er meerdere daders. Ik vorder een bedrag van 110.000 euro als ontnemingsmaatregel. Er is onvoldoende aanleiding voor een ander bedrag. De ontnemingsmaatregel kan ook worden bevestigd, met een aanpassing van het bedrag van de vordering.
De raadsman voert het woord tot verdediging, zakelijk weergegeven:
De kweekperiode en het aantal oogsten klopt niet. De verbalisant die betrokkene verhoorde had niet door hoe beperkt betrokkene is. Hij heeft geen verhoorbijstand gekregen, terwijl hij wel enorm gespannen was en persoonlijke problemen had. Uit de verklaring van de verbalisant blijkt dat hij sterke twijfels had over de verklaring van betrokkene bij het verhoor. Daar had verbalisant uit moeten afleiden dat de verklaring van betrokkene niet betrouwbaar was. Vier oogsten in drie maanden is onmogelijk, net als dat met een investering van 500 euro de productie van hennep werd bekostigd. Ook kan betrokkene niet geheel alleen gekweekt hebben. Een koolstoffilter weegt bijvoorbeeld 45 kilogram, dat kan hij onmogelijk alleen tillen. De ontnemingsvordering is vrijwel alleen gebaseerd op de verklaring van betrokkene. Dat is een wankele basis. Betrokkene heeft nooit het bedrag verdiend dat nu gevorderd wordt. De ontnemingsvordering moet worden afgewezen. Subsidiair kan het bedrag dat betrokkene als opbrengst noemde, 3000 euro, als uitgangspunt worden genomen.”
9. Het hof heeft het vonnis zoals gezegd met aanvulling van ‘gronden’ bevestigd, waarbij deze aanvulling louter betrekking heeft op het bepalen van de duur van de gijzeling die ten hoogste kan worden gevorderd.
Een nadere uitwerking van de klachten van het middel
10. Het middel valt uiteen in vier deelklachten. De eerste deelklacht houdt in dat ’s hofs oordeel – door het vonnis van de rechtbank te bevestigen – dat het
“aannemelijk is dat veroordeelde wederrechtelijk voordeel heeft genoten uit de strafbare feiten waarvoor hij is veroordeeld, alsmede uit soortgelijke feiten (kortweg: eerdere oogsten) waaromtrent voldoende aanwijzingen bestaan dat zij door veroordeelde zijn begaan”onbegrijpelijk is en/of onvoldoende met redenen is omkleed. In de toelichting op het middel wordt aangevoerd dat dit oordeel onbegrijpelijk is, nu de rechtbank daarmee het oog moet hebben gehad op de 250 hennepplanten die zijn aangetroffen ten tijde van de doorzoeking van de woning aan de [a-straat 1] te [plaats] in de tweede kweekruimte op zolder, terwijl van een oogst van die planten (nog) geen sprake was. Verder voert de steller van het middel aan dat de rechtbank – en daarmee het hof – voor wat betreft het aantal oogsten aansluiting zoekt bij de verklaring van de betrokkene, waarna het overweegt dat er blijkens zijn verklaring vier oogsten zouden zijn geweest. De steller van het middel wijst erop dat de betrokkene in zijn verklaring bij de politie zowel van drie als van vier eerdere oogsten melding heeft gemaakt.
11. De tweede deelklacht bevat de klacht dat het hof heeft verzuimd in het bijzonder de redenen op te geven waarom het is afgeweken van het uitdrukkelijk onderbouwd standpunt dat de verklaring van de betrokkene omtrent het aantal oogsten, de opbrengst en de kosten onbetrouwbaar is, en dat (subsidiair) moet worden uitgegaan van de door de betrokkene bij de politie afgelegde verklaring dat hij € 3.000,- heeft ontvangen voor de verkoop van hennep. Met de derde deelklacht wordt vervolgens geklaagd dat de (impliciete) verwerping door het hof van de gevoerde verweren zonder nadere motivering, die ontbreekt, onbegrijpelijk is en onvoldoende met redenen is omkleed.
12. De vierde deelklacht houdt tot slot in dat ’s hofs (impliciete) oordeel dat de hoogte van de opbrengst van de hennep niet € 3.000,- bedraagt, zoals uit de door de betrokkene bij de politie afgelegde verklaring volgt, maar aan de hand van het ontnemingsrapport op € 114.660,04 moet worden geschat, onbegrijpelijk is en/of onvoldoende met redenen is omkleed. De steller van het middel voert daartoe aan dat onbegrijpelijk is dat enerzijds – voor wat betreft het aantal oogsten en de kosten – wordt uitgegaan van de verklaring van de betrokkene zoals afgelegd bij de politie, en anderzijds – voor wat betreft de opbrengst van die oogsten ter hoogte van € 3.000,- – zijn verklaring terzijde wordt geschoven.
De bespreking van het middel
13. Het hof heeft, door het vonnis van de rechtbank te bevestigen, blijk gegeven van zijn oordeel
“dat aannemelijk is dat veroordeelde wederrechtelijk voordeel heeft genoten uit de strafbare feiten waarvoor hij is veroordeeld, alsmede uit soortgelijke feiten (kortweg: eerdere oogsten) waaromtrent voldoende aanwijzingen bestaan dat zij door veroordeelde zijn begaan”. Ik ga er hierna van uit dat het hof heeft beoogd toepassing te geven aan artikel 36e lid 2 in de bewoordingen die golden ten tijde van de bewezen verklaarde feiten en dat de opgelegde maatregel strekt tot ontneming van voordeel dat de betrokkene heeft verkregen door middel van of uit de baten van die feiten en (met name ook)
anderestrafbare feiten, waaromtrent voldoende aanwijzingen bestaan dat zij door de betrokkene zijn begaan. Ook de steller van het middel is die opvatting kennelijk toegedaan.
14. De betrokkene is – voor zover voor deze ontnemingszaak van belang – veroordeeld voor het op 16 juni 2018 opzettelijk telen, bereiden, bewerken en verwerken van een hoeveelheid van (in totaal) ongeveer 250 hennepplanten in een pand aan de [a-straat 1] te [plaats] . Uit de bewijsvoering volgt dat de voordeelsontneming is gegrond op één eerdere oogst in de eerste kweekruimte en drie eerdere oogsten in de tweede kweekruimte op zolder. Gelet daarop is het oordeel van het hof dat de betrokkene voordeel heeft verkregen uit (onder meer) het feit waarvoor hij is veroordeeld niet begrijpelijk, nu het hof het oog heeft gehad op in totaal vier oogsten
voorafgaandaan de datum waarop de hennepkwekerij werd aangetroffen. De steller van het middel klaagt daarover terecht. Tot cassatie behoeft dit vanzelfsprekend niet te leiden. Uit de bewijsvoering volgt immers overduidelijk dat de rechtbank – en daarmee het hof – het oog heeft gehad op die vier eerdere oogsten en dat de op 16 juni 2018 aangetroffen hennepplanten niet in de voordeelberekening zijn betrokken.
15. Voor wat betreft het aantal eerdere oogsten sluit de rechtbank – en daarmee het hof – aan bij de verklaring van de betrokkene hieromtrent. Daarbij neemt de rechtbank verder in aanmerking dat de politie verdroogde resten van hennepplanten heeft aangetroffen op de in de eerste kweekruimte aangetroffen 249 plantenbakken, dat hennepafval is aangetroffen in de plantenbakken die waren gevuld met potgrond en dat het filterdoek van de koolstoffilters in beide kweekruimtes vervuild was. Met betrekking tot de gemaakte kosten wordt uitgegaan van de verklaring van de betrokkene dat hij de hennep zelf heeft geknipt en dat hij voor de inrichting van de kwekerij in totaal € 500,- heeft betaald. Per hennepstek is aan variabele kosten € 3,88 in mindering gebracht.
16. Op basis van deze feiten en omstandigheden, in onderling verband en samenhang bezien, heeft de rechtbank – en daarmee het hof – “
aannemelijk geacht” dat de betrokkene met de in zijn (huur)woning aangetroffen hennepkwekerij eerdere oogsten heeft gerealiseerd.Daarbij is het uitgegaan van vier eerdere oogsten. ’s Hofs oordeel omtrent het aantal oogsten en de schatting van het voordeel daaruit, acht ik niet onbegrijpelijk en bovendien toereikend gemotiveerd. Nu in ontnemingsprocedures bij de schatting van het voordeel de bewijslast tussen het Openbaar Ministerie en de betrokkene wordt verdeeld naar redelijkheid en billijkheid,heeft de rechtbank – en daarmee het hof – als startpunt kunnen uitgaan van (onderdelen van) de verklaring van de betrokkene en heeft het deze vervolgens op niet onbegrijpelijke wijze bezien in samenhang met de overige omstandigheden van het geval, meer in het bijzonder de omstandigheden waaronder de hennepkwekerij is aangetroffen. Als gevolg daarvan is het hof
kunnenuitgaan van vier eerdere oogsten en het daaruit voortkomende voordeel. De motivering van de verwerping van het namens de betrokkene ter terechtzitting van 5 juli 2023 ingenomen uitdrukkelijk onderbouwde standpunt ligt daarmee besloten in de gebezigde bewijsmiddelen. Verder reikt de toets in cassatie niet.
17. Op het subsidiaire standpunt dat moet worden uitgegaan van een opbrengst van € 3.000,- behoefde het hof niet nader in te gaan. Ik verwijs daarvoor in het bijzonder naar de verklaring van de betrokkene ter terechtzitting in hoger beroep van 5 juli 2023, inhoudende:
“dat ik 3000 euro als opbrengst noemde had ik ter plekke verzonnen”.
18. Gelet op het voorgaande faalt het middel in al zijn onderdelen.
19. Het middel faalt en kan naar mijn inzicht worden afgedaan met een aan artikel 81 lid 1 RO ontleende overweging.
20. Ambtshalve merk ik op dat de Hoge Raad – evenals in de strafzaak waarvan deze ontnemingszaak een uitvloeisel is – uitspraak zal doen nadat meer dan twee jaren zijn verstreken na het instellen van het cassatieberoep. Daarmee wordt de redelijke termijn als bedoeld in artikel 6 lid 1 EVRM overschreden. Gelet op de compensatie die hiervoor in de strafzaak kan worden geboden, kan in de ontnemingszaak worden volstaan met de enkele constatering van de overschrijding.
21. Ambtshalve gronden die tot vernietiging van de bestreden uitspraak aanleiding behoren te geven, heb ik niet aangetroffen.
22. Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.
De procureur-generaal
bij de Hoge Raad der Nederlanden