Uitspraak
RECHTBANK DEN HAAG
Zittingsplaats Utrecht Bestuursrecht zaaknummer: NL23.7166
uitspraak van de enkelvoudige kamer in de zaak tussen
[eiser] , eiser
V-nummer: [V-nummer]
(gemachtigde: mr. C.M. Suurmeijer-Wawoe), en
de Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid, verweerder (gemachtigde: mr. A. Bondarev).
Procesverloop
Bij besluit van 9 maart 2023 (het bestreden besluit) heeft verweerder de aanvraag van eiser tot het verlenen van een verblijfsvergunning asiel voor bepaalde tijd niet in behandeling genomen op de grond dat Italië verantwoordelijk is voor de behandeling daarvan.
Eiser heeft tegen het bestreden besluit beroep ingesteld.
Verweerder heeft een verweerschrift ingediend met als bijlage de beantwoording van de door de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (Afdeling) gestelde vragen ten behoeve van de zitting bij de Afdeling op 30 maart 2023.
De rechtbank heeft het beroep op 4 april 2023 op zitting behandeld. Eiser is verschenen, bijgestaan door zijn gemachtigde. Als tolk is verschenen O.M. Karim. Verweerder heeft zich laten vertegenwoordigen door zijn gemachtigde.
Overwegingen
1. Verweerder heeft het bestreden besluit gebaseerd op artikel 30, eerste lid, van de Vreemdelingenwet 2000 (Vw); daarin is bepaald dat een aanvraag tot het verlenen van een verblijfsvergunning voor bepaalde tijd niet in behandeling wordt genomen indien op grond van Verordening (EU) nr. 604/2013 (Dublinverordening) is vastgesteld dat een andere lidstaat verantwoordelijk is voor de behandeling van de aanvraag. In dit geval heeft Nederland bij Italië een verzoek om overname gedaan. Italië heeft hierop niet tijdig gereageerd, waarmee de verantwoordelijkheid van Italië vaststaat.
Standpunt van partijen
2. Eiser voert aan dat verweerder niet heeft kunnen overgaan tot het nemen van een overdrachtsbesluit zonder nader onderzoek te doen of er opvang mogelijk is voor Dublinclaimanten, gezien de actuele ontwikkelingen in Italië met betrekking tot de opvang van vluchtelingen. Dit standpunt wordt inmiddels gevolgd door meerdere rechtbanken en eiser verwijst in het bijzonder naar de uitspraak van deze rechtbank, zittingsplaats Haarlem van 7 maart 20231. Hieruit volgt, kort gezegd, dat er al langer onregelmatigheden zijn in Italië ten aanzien van opvang en dat sinds de circular letter van 5 december 2022 er mogelijk sprake van fundamentele tekortkomingen in de opvangvoorzieningen in Italië. Verweerder moet daarom nader onderzoek doen naar de opvang van asielzoekers in Italië. Daarnaast merkt eiser op dat de overdrachtstermijn in beginsel zes maanden duurt, maar dat het in strijd met de gedachte van de Dublinverordening is om de periode van zes maanden volledig af te wachten. Hierdoor verkeert eiser ten onrechte lang in onzekerheid.
3. Verweerder stelt zich op het standpunt dat er nog steeds sprake is van een tijdelijk, feitelijk overdrachtsbeletsel dat niet aan de vaststelling van Italië als verantwoordelijk land voor de asielaanvraag van eiser in de weg staat. Enerzijds stelt verweerder zich op dit standpunt omdat de Italiaanse autoriteiten niet hebben aangegeven dat de overdrachten ‘vast of voor altijd’ niet langer mogelijk zijn en de staatssecretaris evenmin zulke signalen heeft ontvangen. In dit kader verwijst de staatssecretaris naar de ontvangst van expliciete claimakkoorden wat volgens hem een indicatie is van de omstandigheid dat de Italiaanse autoriteiten deze situatie nog steeds beschouwen als een die tijdelijk is. Anderzijds voorziet de Dublinverordening in fatale termijnen van zes maanden en die termijn is nog niet voorbij. Gelet hierop moeten de Nederlandse en Italiaanse autoriteiten in de gelegenheid worden gesteld om de volledige periode van zes maanden te kunnen benutten om binnen deze periode aan de overdracht verbonden complicaties en organisatorische problemen te ondervangen. Verweerder stelt zich op het standpunt dat de periode van zes maanden mogen worden afgewacht. Dit tijdelijk overdrachtsbeletsel staat er niet aan in de weg dat eiser alsnog kan worden overgedragen aan Italië als het beletsel is opgeheven. Daarbij is verweerder niet bekend met verklaringen of stukken die namens vreemdelingen worden overgelegd waaruit volgt dat in Italië sprake is van structurele tekortkomingen in de opvangvoorzieningen, als bedoeld in het arrest Jawo.2
Het oordeel van de rechtbank
4. De circular letter van 5 december 2022 van de Italiaanse autoriteiten vermeldt het volgende:
‘Request for temporary suspension of transfers to Italy.
This is to inform you that due to suddenly appeared technical reasons related to unavailability of reception facilities Member States are requested to temporarily suspend transfers to Italy from tomorrow, with the exception of cases of family-reunification of unaccompanied minors.
Further and more detailed information regarding the duration of the suspension will
follow.’
2 Arrest van het Hof van Justitie van 19 maart 2019, ECLI:EU:C:2019:218.
De rechtbank stelt vast dat Italië in deze circular letter te kennen heeft gegeven vanaf 5 december 2022 niet te kunnen voldoen aan de verplichtingen uit de Opvangrichtlijn voor wat betreft Dublinterugkeerders, behoudens de gemaakte uitzondering voor gezinshereniging voor alleenstaande minderjarigen. Italië geeft in de circular letter geen inhoudelijke toelichting over de oorzaak van het niet beschikbaar zijn van opvangvoorzieningen en op welke termijn verwacht wordt dat deze weer beschikbaar komen.
5. Deze rechtbank en zittingsplaats heeft zich de afgelopen maanden meerdere keren uitgelaten over de circular letter van 5 december 2022, het feit dat op dit moment overdracht aan Italië niet mogelijk is vanwege het ontbreken van opvangvoorzieningen en wat dit betekent voor een besluit in dit kader.3 Geoordeeld is dat vaststaat dat Italië momenteel als ontvangende lidstaat Dublinterugkeerders geen opvang biedt en niet kan voldoen aan de verplichtingen uit de Opvangrichtlijn. Het niet in behandeling nemen van de asielaanvraag en het overdrachtsbesluit kan dan ook niet worden gedragen met de motivering dat ten aanzien van Italië kan worden uitgegaan van het interstatelijk vertrouwensbeginsel. Hiervoor moet verweerder eerst nader onderzoek doen naar de feiten en omstandigheden op grond waarvan Italië zijn opvangverplichtingen niet nakomt en de al dan niet tijdelijkheid daarvan. De stelling van verweerder dat het in de zaken die ten grondslag lagen aan deze uitspraken gaat om een tijdelijk en feitelijk overdrachtsbeletsel wordt niet gevolgd.
6. In de zaak van eiser handhaaft verweerder het standpunt dat ten aanzien van Italië kan worden uitgegaan van het interstatelijk vertrouwensbeginsel. Verweerder heeft in de beantwoording van de vragen van de Afdeling zeer gedetailleerd verslag gedaan van alle pogingen die, niet alleen door hem maar ook door andere partijen, sinds 5 december 2022 zijn ondernomen om in contact te komen met onder andere de Dublinunit in Italië. Daarbij is verzocht om meer informatie over de aanleiding van de circular letter en de duur van de tijdelijke opschorting. Er is, naast een tweede circular letter van 7 december 2022 en een bericht in het elektronische communicatienetwerk Dublinet op 4 januari 2023, geen informatie door de Italiaanse autoriteiten verstrekt. Uit de circular letter van 7 december 2022 volgt dat door het eerder genoemde gebrek aan beschikbare opvanglocaties het, gelet op het grote aantal vluchtelingen dat zowel over zee als via de landgrenzen in Italië aankomt, noodzakelijk is de opvangactiviteiten van derdelanders te herverdelen. Uit het laatste bericht van 4 januari 2023 volgt dat de circular letter van 5 december 2022 nog geldt en dat alle overdrachten in januari 2023 zijn opgeschort. Door de Italiaanse autoriteiten is op 7 februari 2023 nog een keer verzocht om de overdrachten voor de tweede week van februari te annuleren. Sindsdien blijft verdere berichtgeving door de Italiaanse autoriteiten uit. Ondanks de pogingen die door verschillende partijen zijn ondernomen om inhoudelijk in contact te komen met de Italiaanse autoriteiten staat vast dat er geen eenduidig beeld is gegeven over de actuele stand van zaken, de duur daarvan en de daadwerkelijke aanleiding van het Italiaanse verzoek tot opschorting van Dublinoverdrachten aan Italië.
7. Het is de rechtbank daarom nog steeds niet gebleken dat verweerder nader onderzoek heeft gedaan naar de feiten en omstandigheden op grond waarvan Italië zijn opvangverplichtingen niet nakomt en de al dan niet tijdelijkheid daarvan. De rechtbank ziet daarom geen aanleiding voor een ander oordeel dan volgt uit de eerder aangehaalde uitspraken. De rechtbank neemt daarom het oordeel van de eerder aangehaalde uitspraken over en maakt deze haar eigen in deze zaak. Het bestreden besluit is dan ook genomen is strijd met het zorgvuldigheidsbeginsel en het motiveringsvereiste.
8. De rechtbank stelt daarnaast vast dat er sprake is van een fictief claimakkoord en dat Italië ten aanzien van deze vreemdeling niet expliciet heeft aangegeven zorg te dragen voor overname en te zorgen voor passende regelingen voor de aankomst. De rechtbank weet dat op grond van artikel 22, zevende lid van de Dublinverordening een fictief claimakkoord gelijk wordt gesteld aan een zogenoemd expliciet claimakkoord. In dit specifieke geval, gelet op de situatie zoals hiervoor onder randnummer 6 omschreven, niet kan worden gesproken van een situatie waarin Italië er daadwerkelijk en doelbewust voor heeft gekozen heeft om de verantwoordelijkheid voor eiser op zich te nemen en dus kan garanderen te zullen voldoen aan alle internationale verplichtingen, met name de verplichtingen die voortvloeien uit de Opvangrichtlijn. Daar komt bij dat de uiterste overdrachtstermijn op 10 mei 2023 verloopt en het de rechtbank niet aannemelijk voorkomt dat er in de periode tot dat moment, gelet op de grote vraagstukken waar Italië zich voor gesteld ziet, een oplossing daarvoor zal komen.
Conclusie
9. Het beroep is gegrond en de rechtbank vernietigt het bestreden besluit. De rechtbank ziet geen aanleiding de rechtsgevolgen van het bestreden besluit in stand te laten of zelf in de zaak te voorzien. Ook ziet de rechtbank geen aanleiding om een bestuurlijke lus toe te passen, omdat verweerder onderzoek moet doen en het op dit moment onduidelijk is hoelang dit zal duren en het onzeker is wanneer dat kan worden afgerond. Verweerder zal daarom een nieuw besluit moeten nemen met inachtneming van deze uitspraak. De rechtbank stelt hiervoor een termijn van vier weken.
10. De rechtbank veroordeelt verweerder in de door eiser gemaakte proceskosten. Deze kosten stelt de rechtbank op grond van het Besluit proceskosten bestuursrecht voor de door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand vast op € 1.674,- (1 punt voor het indienen van het beroepschrift en 1 punt voor het verschijnen ter zitting met een waarde per punt van
€ 837,- en een wegingsfactor 1).
Beslissing
De rechtbank:
- verklaart het beroep gegrond;
- vernietigt het bestreden besluit;
- draagt verweerder op binnen vier weken na de dag van verzending van deze uitspraak een nieuw besluit te nemen op de aanvraag met inachtneming van deze uitspraak;
- veroordeelt verweerder in de proceskosten van eiser tot een bedrag van € 1.674,-.
Deze uitspraak is gedaan door mr. M. Eversteijn, rechter, in aanwezigheid van
K.F.K. Hoogbruin, griffier.
De uitspraak is uitgesproken in het openbaar en bekendgemaakt op:
14 april 2023
Documentcode: [documentcode]
Rechtsmiddel
Tegen deze uitspraak kan hoger beroep worden ingesteld bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State binnen één week na de dag van bekendmaking.