Uitspraak
RECHTBANK GELDERLAND
Zittingsplaats Arnhem
Bestuursrecht
zaaknummer: ARN 24/4878
uitspraak van de meervoudige kamer van
in de zaak tussen
[Naam vennootschap], uit [plaats], de vennootschap
(gemachtigde: [gemachtigde]),
en
de minister van Infrastructuur en Waterstaat, de minister
(gemachtigden: mr. L.M. Bosselaar, dr. M. van der Tol en ir. A. Fopma).
Inleiding
1. In deze uitspraak beoordeelt de rechtbank het beroep van de vennootschap tegen het besluit tot verlenging en wijziging van het Natura 2000 Beheerplan IJsselmeergebied 2017-2023 (het verlengings- en wijzigingsbesluit).
1.1.
De minister heeft op het beroep gereageerd met een verweerschrift.
1.2.
De rechtbank heeft het beroep op 8 september 2025 op zitting behandeld. Hieraan hebben deelgenomen: de gemachtigde van de vennootschap en de gemachtigden van de minister.
Beoordeling door de rechtbank
2. De rechtbank verklaart het beroep van de vennootschap niet-ontvankelijk. Hierna legt de rechtbank uit hoe zij tot dit oordeel komt en welke gevolgen dit heeft.
Achtergrond
3. Op 9 februari 2018 heeft de minister het Natura 2000 Beheerplan IJsselmeergebied 2017-2023 vastgesteld (het beheerplan). In dit beheerplan is voor zes gebieden in het IJsselmeergebied [1] opgenomen welke natuurwaarden in het gebied moeten worden behouden of hersteld en welke maatregelen daarvoor nodig zijn. Verder is in het beheerplan voor een aantal activiteiten een vrijstelling opgenomen van de vergunningplicht uit de Wet natuurbescherming (Wnb). [2]
3.1.
Van 25 oktober 2023 tot en met 5 december 2023 heeft de minister het ontwerp van een verlengings- en wijzigingsbesluit ter inzage gelegd (het ontwerpbesluit). De minister wil met het verlengings- en wijzigingsbesluit de werking van het Beheerplan verlengen met zes jaar. [3] Het besluit is voorbereid met de uniforme openbare voorbereidingsprocedure uit afdeling 3.4 van de Algemene wet bestuursrecht en op het ontwerp zijn zienswijzen ingediend.
3.2.
Op 14 februari 2024 heeft de minister het verlengings- en wijzigingsbesluit vastgesteld. Op 12 maart 2024 is het gepubliceerd in de Staatscourant. [4]
3.3.
De vennootschap exploiteert een visserijbedrijf dat op het IJssel-, Marker- en IJmeer vist op paling met de hoekwantmethode. [5] Op 19 april 2024 heeft de vennootschap beroep ingesteld tegen het verlengings- en wijzigingsbesluit. In het bijzonder kan de vennootschap zich niet verenigen met de keuze van de minister om de vrijstelling van de vergunningplicht uit de Wnb voor het vissen met de hoekwantmethode te verwijderen.
3.4.
Op 5 juni 2025 heeft het college van gedeputeerde staten van de provincie Flevoland aan onder meer de vennootschap een omgevingsvergunning verleend voor het vissen met de hoekwantmethode in het IJsselmeergebied (de natuurvergunning). [6] Deze natuurvergunning is geldig gedurende de looptijd van het verlengings- en wijzigingsbesluit.
Heeft de vennootschap nog procesbelang?
4. In het verlengings- en wijzigingsbesluit is onder meer de volgende passage opgenomen:
‘
Aalvisserij
Aalvisserij
- In alle gebiedsdelen worden de vrijstellingen voor de aalvisserij in paragraaf 5.1 aangepast door aan te geven dat deze vrijstelling alleen betrekking heeft op aalvisserij met schietfuiken, grote fuik en kisten. Tevens wordt in bijlage A van de verschillende gebiedsdelen in tabel 1.1 bij de activiteit ‘aalvisserij’ aangegeven dat dit de aalvisserij met schietfuiken, grote fuik en kisten betreft.
- De vrijstelling voor aalvisserij met hoekwant wordt in alle gebiedsdelen uit het beheerplan verwijderd.’ [7]
4.1.
De minister heeft in zijn verweerschrift toegelicht dat nader onderzoek is verricht naar de verlenging van de vrijstelling van de vergunningplicht uit de Wnb voor het vissen met de hoekwantmethode in het IJsselmeergebied. Dit onderzoek heeft plaatsgevonden naar aanleiding van een ingebrachte zienswijze over het ontwerpbesluit. De conclusie uit dit onderzoek was dat op dat moment geen zekerheid kon worden verkregen voor de conclusie dat het vissen met de hoekwantmethode geen blijvende schadelijke gevolgen heeft voor de natuurlijke kenmerken van de betrokken Natura 2000-gebieden in het IJsselmeergebied. Gelet hierop heeft de minister in afwachting van de resultaten van het onderzoek de vrijstelling voor het vissen met de hoekwantmethode verwijderd uit het verlengings- en wijzigingsbesluit.
4.2.
Vervolgens is verder onderzoek verricht en een passende beoordeling opgesteld. Daarin is geconcludeerd dat het vissen met de hoekwantmethode onder voorwaarden geen significante gevolgen heeft voor de instandhoudingsdoelstellingen van de gebieden in het IJsselmeergebied. Zoals onder 3.4 opgenomen heeft de vennootschap op 5 juni 2025 een natuurvergunning verkregen voor het vissen met de hoekwantmethode in het IJsselmeergebied.
4.3.
De minister stelt in zijn nadere reactie dat de vennootschap geen actueel en reëel belang meer heeft bij een inhoudelijke beoordeling van haar beroep. De vennootschap beschikt namelijk over een geldige toestemming voor het vissen met de hoekwantmethode op de betreffende gebieden in het IJsselmeergebied en de geldigheidsduur van deze toestemming sluit aan bij de looptijd van het verlengings- en wijzigingsbesluit. Verder stelt de minister dat de vennootschap tijdens het opstellen van de passende beoordeling, die ten grondslag ligt aan de natuurvergunning, kon blijven vissen met de hoekwantmethode op de betreffende gebieden in het IJsselmeergebied, omdat de vennootschap in het kader van het onderzoek in 2024 een vergunning voor het vissen met hoekwant heeft gekregen. Ter zitting heeft de gemachtigde van de minister toegelicht dat de in 2025 verleende natuurvergunning onherroepelijk is en de kosten voor het onderzoek ter voorbereiding van de verleende natuurvergunning voor rekening zijn gekomen van de provincie Flevoland. Verder is door de gemachtigde van de minister aan de gemachtigde van de vennootschap toegezegd dat alle betrokkenen, waaronder de vennootschap, tijdig worden betrokken bij de vaststelling van een nieuw beheerplan.
4.4.
De rechtbank overweegt dat de bestuursrechter een bij hem ingediend beroep alleen inhoudelijk hoeft te beoordelen als dit van betekenis is voor de beslechting van het geschil over het voorliggende besluit. Daarbij geldt dat het doel dat de indiener voor ogen staat met het ingestelde rechtsmiddel moet kunnen worden bereikt en voor hem feitelijk van betekenis is. Met andere woorden, de indiener moet nog steeds een belang hebben bij een inhoudelijke beoordeling van het beroep. Indien dat belang is vervallen, is de bestuursrechter niet geroepen uitspraak te doen uitsluitend vanwege de principiële betekenis daarvan. [8]
4.5.
Ter zitting heeft de gemachtigde van de vennootschap verklaard dat hij belang heeft bij het beroep omdat de verwijdering van de vrijstelling voor het vissen met de hoekwantmethode uit het verlengings- en wijzigingsbesluit berust op willekeur en de vennootschap hierbij ten onrechte niet is betrokken. Verder heeft de gemachtigde op de zitting de wens geuit om zekerheid te verkrijgen dat de verwijderde vrijstelling in een toekomstig nieuw beheerplan weer wordt opgenomen.
4.6.
De rechtbank oordeelt dat de vennootschap geen reëel en actueel belang meer heeft bij de inhoudelijke beoordeling van haar beroep tegen het verlengings- en wijzigingsbesluit dat in deze procedure voorligt. Het belang van de vennootschap, het alsnog verkrijgen van de toestemming om te mogen vissen op de gebieden in het IJsselmeergebied met de hoekwantmethode, is door de verlening van de natuurvergunning komen te vervallen. De vennootschap heeft namelijk met de natuurvergunning alsnog toestemming verkregen om met de hoekwantmethode te vissen in het IJsselmeergebied. Daarbij merkt de rechtbank op dat tussen partijen niet ter discussie staat dat de vennootschap in de periode tussen de vaststelling van het nieuwe beheerplan en de verlening van de natuurvergunning toestemming had om te mogen vissen met de hoekwantmethode in het IJsselmeergebied. De stelling dat sprake zou zijn van willekeur en de vennootschap niet voldoende is betrokken in het proces voorafgaand aan de verwijdering van de vrijstelling uit het verlengings- en wijzigingsbesluit brengt in het voorgaande geen verandering. De bestuursrechter is niet geroepen uitspraak te doen op een beroep uitsluitend vanwege de principiële betekenis daarvan, als er zoals nu geen actueel en reëel belang bestaat bij een inhoudelijke beoordeling van het beroep. De zekerheid die de vennootschap wenst dat de vrijstelling wel weer in een nieuw beheerplan wordt opgenomen, kan door de rechtbank in deze procedure niet worden geboden. Het is namelijk de minister die bevoegd is tot het opstellen van een nieuw beheerplan. Wel merkt de rechtbank hierbij op dat door de gemachtigde van de minister ter zitting is toegezegd dat de vennootschap tijdig wordt betrokken bij de voorbereiding van een nieuw beheerplan. Gelet hierop komt de rechtbank niet toe aan een inhoudelijke beoordeling van het beroep.
Conclusie en gevolgen
5. Omdat de vennootschap geen procesbelang heeft bij een inhoudelijke beoordeling van het wijzigings- en verlengingsbesluit, is het beroep niet-ontvankelijk. De rechtbank beoordeelt dus de zaak niet inhoudelijk. De vennootschap krijgt daarom het griffierecht niet terug. Zij krijgt ook geen vergoeding van haar proceskosten.
Beslissing
De rechtbank verklaart het beroep niet-ontvankelijk.
Deze uitspraak is gedaan door mr. M.J.M. Verhoeven, voorzitter, en mr. M. Duifhuizen en mr. G.A. van der Straaten, leden, in aanwezigheid van mr. R.P.C.M. van Wel, griffier.
Uitgesproken in het openbaar op
griffier
voorzitter
Een afschrift van deze uitspraak is verzonden aan partijen op:
Informatie over hoger beroep
Een partij die het niet eens is met deze uitspraak, kan een hogerberoepschrift sturen naar de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State waarin wordt uitgelegd waarom deze partij het niet eens is met deze uitspraak. Het hogerberoepschrift moet worden ingediend binnen zes weken na de dag waarop deze uitspraak is verzonden. Kan de indiener de behandeling van het hoger beroep niet afwachten, omdat de zaak spoed heeft, dan kan de indiener de voorzieningenrechter van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State vragen om een voorlopige voorziening (een tijdelijke maatregel) te treffen.