Conclusie
PROCUREUR-GENERAAL
BIJ DE
HOGE RAAD DER NEDERLANDEN
Nummer23/03792
Zitting11 november 2025
CONCLUSIE
D.J.M.W. Paridaens
In de zaak
[verdachte] ,
geboren in [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1976,
hierna: de verdachte.
1.Inleiding
1.1
De verdachte is bij arrest van 20 september 2023 door het gerechtshof ’s-Hertogenbosch [1] wegens "medeplegen van opzettelijk gebruik maken van een vervalst geschrift, als bedoeld in artikel 225, eerste lid, Wetboek van Strafrecht, als ware het echt en onvervalst", veroordeeld tot een taakstraf voor de duur van 171 uren, subsidiair 85 dagen hechtenis.
1.2
Deze zaak hangt samen met de zaak tegen de [medeverdachte] (23/03794), in welke zaak ik vandaag ook zal concluderen.
1.3
Namens de verdachte heeft A.C. Vingerling, advocaat in Utrecht, één middel van cassatie voorgesteld.
2.Het middel
2.1
Het middel klaagt dat het hof ten onrechte, althans ontoereikend gemotiveerd, heeft geoordeeld dat de verdachte
opzettelijkgebruik heeft gemaakt van een vervalst document.
opzettelijkgebruik heeft gemaakt van een vervalst document.
2.2
Ten laste van de verdachte is bewezenverklaard dat hij:
“Op of omstreeks 21 juli 2015 in [plaats] tezamen en in vereniging met een ander,
opzettelijk gebruik heeft gemaakt van een vervalst geschrift, bestemd om tot bewijs van enig feit te dienen, als het ware het geschrift echt en onvervalst, te weten:
- verklaring omtrent gezinsinschrijving bevolkingsregister [plaats] (DOC-019-03),
door genoemd geschrift te overleggen en/of te verstrekken aan de Immigratie- en Naturalisatiedienst ter verkrijging van een verblijfsvergunning, en bestaande die vervalsing daarin dat op/in het genoemde geschift is vermeld dat:
- verdachte samen met [betrokkene 1] woonachtig en ingeschreven was in [plaats] , terwijl verdachte nimmer in [plaats] woonachtig en ingeschreven is geweest.”
2.3
Het hof heeft het bewijsverweer van de raadsman als volgt samengevat en verworpen:
“De raadsman heeft ter terechtzitting in hoger beroep bepleit dat de verdachte van het tenlastegelegde dient te worden vrijgesproken. Daartoe is in de kern aangevoerd dat de verdachte geen opzet had op het gebruik van de vervalste verklaring omtrent gezinsinschrijving bevolkingsregister, nu niet de verdachte, maar een derde partij zich over de voor de Aanvraag Toetsing aan het EU-recht benodigde bijlagen moet hebben ontfermd. De verdachte ging er in goed vertrouwen van uit dat deze partij de juiste formulieren zou overleggen en was er derhalve niet van op de hoogte dat de verklaring omtrent gezinsinschrijving bevolkingsregister een vervalst geschrift betrof.
Het hof overweegt dienaangaande als volgt.
Uit het strafdossier, alsmede het verhandelde ter terechtzitting, volgt dat de verdachte op 20 juli 2015 een Aanvraag Toetsing aan het EU-recht heeft ingevuld en dat deze met bijlagen op 21 juli 2015 fysiek heeft ingediend bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst. Op grond van deze aanvraag is vereist dat de aanvrager aantoont dat hij een duurzame relatie onderhoudt met een burger van de Europese Unie. Een van de manieren om een duurzame relatie aan te tonen, is door overlegging van een bewijs van inschrijving in een gemeentelijke administratie, zodat bewezen kan worden dat de aanvrager met een burger van de Europese Unie in het buitenland heeft samengewoond. Als bijlage bij de Aanvraag Toetsing aan het EU-recht van de verdachte is een verklaring omtrent gezinsinschrijving bevolkingsregister gehecht, waarin staat vermeld dat de verdachte sinds 6 juni 2014 ingeschreven stond in [plaats] (Spanje). Uit schriftelijke bescheiden van de Spaanse autoriteiten is echter gebleken dat de verdachte nimmer in Spanje in het bevolkingsregister ingeschreven heeft gestaan. Naar het oordeel van het hof is er aldus sprake van een vervalst geschrift als bedoeld in artikel 225, tweede lid, van het Wetboek van Strafrecht. Door dit document bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst in te dienen, heeft de verdachte gebruik gemaakt van het valse geschrift.
Het hof acht bewezen dat verdachte hierin niet alleen heeft gehandeld en dat hij in ieder geval voor deze constructie medewerking heeft gekregen van een ander, zijn beweerdelijke partner.
Het hof ziet zich vervolgens voor de vraag gesteld of de verdachte opzet - al dan niet in voorwaardelijke zin - had op het gebruik van voornoemd vervalst geschrift. In dat verband stelt het hof voorop dat van aanvragers van een verblijfsvergunning, mede gelet op het belang dat zij hebben bij de procedure, verwacht mag worden dat zij de nodige zorgvuldigheid betrachten bij het indienen van een dergeIijke aanvraag en zelf de authenticiteit van de bij de aanvraag gevoegde documenten controleren. Door een Aanvraag Toetsing aan het EU-recht te ondertekenen, waarbij bijlagen zijn gevoegd, waarvan zonneklaar is dat deze doorslaggevend zijn voor de beoordeling van de aanvraag, en deze aanvraag inclusief bijlagen vervolgens in te dienen bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst met het doel een verblijfsdocument voor zichzelf te verkrijgen, heeft de verdachte naar het oordeel van het hof bewust de aanmerkelijke kans aanvaard dat bij de aanvraag een vervalst document was gevoegd en hij derhalve een vervalst document, als ware het echt en onvervalst, zou indienen. Daarmee heeft verdachte, naar het oordeel van het hof, voorwaardelijk opzet gehad op het gebruik van de vervalste verklaring omtrent gezinsinschrijving bevolkingsregister.”
2.4
In de voorliggende zaak is de bewezenverklaring gebaseerd op art. 225 lid 2 Sr, dat – voor zover hier van belang – strafbaar stelt het opzettelijk gebruik maken van een valselijk opgemaakt of vervalst geschrift dat bestemd is om tot bewijs van enig feit te dienen, als ware het echt en onvervalst. Dit betekent dat het opzet van de verdachte gericht moet zijn op het vals of vervalst zijn van het stuk. Voor een bewezenverklaring is voorwaardelijk opzet voldoende. [2]
2.5
In een enigszins vergelijkbare zaak die voorlag in HR 10 april 2018, ECLI:NL:HR:2018:544, heeft de Hoge Raad geoordeeld dat de enkele omstandigheid dat de verdachte op het moment dat hij de werkgeversverklaringen bij de hypotheekofferte voegde "niet alleen [had] kunnen maar ook [had] moeten zien" dat de verklaringen onjuist waren ingevuld, de gevolgtrekking dat de verdachte daarvan met opzet gebruik heeft gemaakt, niet kan dragen.
2.6
In die zaak had het hof voor de invulling van het voorwaardelijk opzet een redenering gebruikt die eerder past bij culpa. Voor het onderscheid tussen voorwaardelijk opzet en culpa is van belang dat voorwaardelijk opzet het ‘bewust aanvaarden van de aanmerkelijke kans dat het gevolg intreedt’ behelst, terwijl culpa het ‘verwijtbaar aanmerkelijke onvoorzichtig handelen ten aanzien van een gevolg’ inhoudt. Het verschil komt er vooral op neer dat men bij culpa met betrekking tot het gevolg ‘verwijtbaar aanmerkelijk onvoorzichtig’ is, terwijl het gevolg bij voorwaardelijk opzet ‘bewust wordt aanvaard’. [3]
2.7
Onder omstandigheden kan het ‘nalaten van onderzoek’ voorwaardelijk opzet opleveren. Dit is het geval indien het bewijs van opzet kan worden gebaseerd op een onderzoeksplicht die samenhangt met de verhoogde alertheid die de mens in een bepaalde context dient te hebben, gezien de min of meer geijkte risico’s die daaraan, naar de ervaringsregels uitwijzen, zijn verbonden. [4] Dit laat onverlet dat op die constructie de ‘bewuste aanvaarding van de aanmerkelijke kans’ moet kunnen worden gebaseerd. [5]
2.8
Het nalaten van onderzoek kan dus zowel opzet als culpa opleveren. Van voorwaardelijk opzet zal sprake kunnen zijn indien geen onderzoek is gedaan omdat de verdachte de aanmerkelijke kans op het gevolg ‘op de koop toenam’. Indien de verdachte ervan uitgaat dat een gevolg niet intreedt, zal sprake kunnen zijn van culpa. Het vertrouwen op een ander kan in dat licht bezien onder omstandigheden culpa opleveren.
2.9
Zoals al aangegeven, klaagt het middel over het oordeel van het hof dat de verdachte opzettelijk gebruik heeft gemaakt van een vervalst document. Door de raadsman van de verdachte is in hoger beroep aangevoerd dat de verdachte geen opzet had op het gebruik van de vervalste verklaring omtrent de gezinsinschrijving in het Spaanse bevolkingsregister, nu de verdachte de Nederlandse taal niet machtig is, terwijl de aanvraag in het Nederlands is opgesteld en een derde partij zich over de voor de aanvraag benodigde bijlagen moet hebben ontfermd.
2.1
Het hof heeft vooropgesteld dat van aanvragers van een verblijfsvergunning “verwacht mag worden” dat zij de nodige zorgvuldigheid betrachten bij het indienen van een aanvraag en zelf de authenticiteit van de bij de aanvraag gevoegde documenten controleren. Het hof heeft vervolgens geoordeeld dat de verdachte “door een Aanvraag Toetsing aan het EU-recht te ondertekenen, waarbij bijlagen zijn gevoegd, waarvan zonneklaar is dat deze doorslaggevend zijn voor de beoordeling van de aanvraag, en deze aanvraag inclusief bijlagen vervolgens in te dienen bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst met het doel een verblijfsdocument voor zichzelf te verkrijgen […] bewust de aanmerkelijke kans [heeft] aanvaard dat bij de aanvraag een vervalst document was gevoegd”.
2.11
Het hof heeft bewezen geacht dat de verdachte in ieder geval voor “deze constructie” medewerking heeft gekregen van zijn beweerdelijke partner. Aan het oordeel van het hof dat de verdachte voorwaardelijk opzet heeft gehad op het indienen van een vals stuk, ligt (daarmee) in de kern ten grondslag dat de verdachte minst genomen ten onrechte heeft vertrouwd op een ander en de ondertekende en ingediende aanvraag vooraf niet gecontroleerd heeft, terwijl dat van hem wel “verwacht mag worden”. Dit is echter niet zonder meer voldoende voor het oordeel dat sprake is van voorwaardelijk opzet. Het oordeel van het hof dat de verdachte voorwaardelijk opzet heeft gehad op het gebruik van een vervalst document, steunt daarmee op een grond die het niet kan dragen en is – mede in het licht van hetgeen door het hof is vastgesteld en ten verwere is aangevoerd – niet zonder meer begrijpelijk.
2.12
Het middel is terecht voorgesteld.
3.Slotsom
3.1
Het middel faalt en kan worden afgedaan met de aan art. 81 lid 1 RO ontleende motivering.
3.2
Ambtshalve heb ik geen grond voor vernietiging van de uitspraak van het hof aangetroffen. Voor de volledigheid merk ik op dat de Hoge Raad uitspraak gaat doen meer dan twee jaren na het instellen van het cassatieberoep op 2 oktober 2023. Daarmee is de redelijke termijn zoals bedoeld in art. 6 lid 1 EVRM overschreden. De schending van de redelijke termijn in de cassatiefase zal evenwel aan de orde kunnen worden gesteld na terugwijzing van de zaak. [6]
3.3
Deze conclusie strekt tot vernietiging van de uitspraak van het hof en tot terugwijzing van de zaak naar het gerechtshof ’s-Hertogenbosch, opdat de zaak opnieuw wordt berecht en afgedaan.
De procureur-generaal
bij de Hoge Raad der Nederlanden
AG