Uitspraak
RECHTBANK GELDERLAND
Zittingsplaats Arnhem
Bestuursrecht
zaaknummers: ARN 22/1846, 22/1847, 22/1849 en 22/1852
uitspraak van de meervoudige belastingkamer van
in de zaken tussen
[belanghebbende] , uit [plaats] , belanghebbende
(gemachtigde: [naam gemachtigde] ),
en
de inspecteur van de Belastingdienst, kantoor Amsterdam, de inspecteur.
Inleiding
In deze uitspraak beoordeelt de rechtbank de beroepen van belanghebbende tegen de uitspraken op bezwaar van de inspecteur van 22 december 2021 en van 6 januari 2022.
Zaaknummer AWB 22/1846, jaar 2014
De inspecteur heeft aan belanghebbende voor het jaar 2014 een navorderingsaanslag inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen (IB/PVV) opgelegd berekend naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 24.045.
Gelijktijdig met de vaststelling van de navorderingsaanslag heeft de inspecteur belanghebbende € 178 belastingrente in rekening gebracht (de belastingrentebeschikking) en belanghebbende een vergrijpboete van € 990 opgelegd (de boetebeschikking).
Zaaknummer AWB 22/1847, jaar 2015
De inspecteur heeft aan belanghebbende voor het jaar 2015 een navorderingsaanslag IB/PVV opgelegd berekend naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 32.876.
Gelijktijdig met de vaststelling van de navorderingsaanslag heeft de inspecteur belanghebbende € 199 belastingrente in rekening gebracht en belanghebbende een vergrijpboete van € 1.322 opgelegd.
Zaaknummer AWB 22/1849, jaar 2016
De inspecteur heeft aan belanghebbende voor het jaar 2016 een aanslag IB/PVV opgelegd berekend naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 57.703.
Gelijktijdig met de vaststelling van de aanslag heeft de inspecteur belanghebbende € 1.248 belastingrente in rekening gebracht.
Zaaknummer 22/1852, jaar 2017
De inspecteur heeft aan belanghebbende voor het jaar 2017 een aanslag IB/PVV opgelegd berekend naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 35.422 en een belastbaar inkomen uit sparen en beleggen van € 111.
Gelijktijdig met de vaststelling van de aanslag heeft de inspecteur belanghebbende € 240 belastingrente in rekening gebracht.
Uitspraken op bezwaar 2014, 2015 en 2017
De inspecteur heeft de bezwaren van belanghebbende voor de jaren 2014, 2015 en 2017 ongegrond verklaard bij uitspraken op bezwaar van 22 december 2021.
Uitspraak op bezwaar 2016
De inspecteur heeft het bezwaar van belanghebbende voor het jaar 2016 bij uitspraak van
6 januari 2022 gegrond verklaard. De inspecteur heeft het belastbaar inkomen uit werk woning van belanghebbende voor dat jaar met € 4.780 verminderd tot een bedrag berekend naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 52.923 (€ 57.703 minus € 4.780).
Alle zaken
De inspecteur heeft op de beroepen gereageerd met vier verweerschriften. Daarbij heeft hij ten aanzien van de bijlage ‘Memo casus giftenaftrek/project 1043 ’ (het memo) een beroep gedaan op beperkte kennisname als bedoeld in artikel 8:29 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb).
De enkelvoudige belastingkamer van de rechtbank heeft de beroepen op 10 mei 2023 op zitting behandeld. Hieraan hebben deelgenomen: belanghebbende, de gemachtigde van belanghebbende, en namens de inspecteur [persoon A] en [persoon B] . Het onderzoek ter zitting is geschorst, omdat de geheimhoudingskamer zich nog niet had uitgelaten over het verzoek tot beperkte kennisname van het memo, en omdat de beroepen zijn verwezen naar een meervoudige kamer. Van het behandelde ter zitting is een proces-verbaal opgesteld en aan partijen toegezonden.
De geheimhoudingskamer van de rechtbank heeft bij beslissing van 1 juni 2023 het verzoek tot beperkte kennisname deels toegewezen, en de inspecteur in de gelegenheid gesteld een aangepast geschoond memo te overleggen. Hiervan heeft de inspecteur gebruik gemaakt bij brief van 20 juni 2023. Bij brief van 6 november 2023 heeft belanghebbende de rechtbank toestemming verleend om kennis te nemen van het ongeschoonde memo.
Bij brieven van 29 januari 2024 heeft de rechtbank vragen aan partijen gesteld. Die vragen zijn door de inspecteur beantwoord bij brief met bijlagen van 29 maart 2024. Belanghebbende heeft de aan hem gestelde vragen niet voorafgaand aan de nadere zitting beantwoord. De inspecteur heeft ten aanzien van de bijlagen 1 en 2 behorende bij zijn antwoordbrief een verzoek tot beperkte kennisname als bedoeld in artikel 8:29 van de Awb gedaan.
De geheimhoudingskamer van de rechtbank heeft bij beslissing van 10 april 2024 het verzoek tot beperkte kennisname toegewezen. Op de nadere zitting heeft belanghebbende de rechtbank toestemming verleend tot kennisname van de ongeschoonde bijlagen.
De meervoudige belastingkamer van de rechtbank heeft de beroepen op 17 april 2024 nader op zitting behandeld. Hieraan hebben deelgenomen: belanghebbende, de gemachtigde van belanghebbende, [persoon C] (ter meerdere bijstand van belanghebbende), en namens de inspecteur [persoon A] en [persoon D] .
Feiten
1. Belanghebbende is geboren op [geboortedatum] 1977 en is gehuwd met [persoon E] . Belanghebbende heeft sinds 1 januari 2012 een eenmanszaak genaamd ‘ [naam eenmanszaak] ’, en verricht boekhoudkundige, administratieve en financiële (advies)werkzaamheden.. Daarnaast was belanghebbende in de in geschil zijnde jaren werkzaam voor [stichting 1] .
2. Belanghebbende is een overeenkomst van schenking aangegaan met [stichting 1] . De overeenkomst heeft de datum 2 april 2014 en is neergelegd in een onderhandse akte in de Turkse taal (de Turkse overeenkomst). Van de overeenkomst is een Nederlandstalige vertaling gemaakt. Die vertaling luidt als volgt:
“(…)
02/04/2014
De Partijen:
[locatie 1] dhr. [belanghebbende]
en
1
Gevestigd op [locatie 2] te [plaats] ,
[stichting 1] .
Hierbij verklaren wij dat tussen de partijen een periodieke gift overeenkomst met
de hieronder vermelde voorwaarden aangemaakt.
Onderwerp
Dhr. [belanghebbende] heeft in totaal € 25.000,- periodieke gift in geld belooft voor
nieuw gekochte vestigingslocatie van [stichting 1] op [locatie 3] .
Periodieke giften starten vanaf dit jaar en bedraagt jaarlijks € 5000,-
[stichting 1] [belanghebbende]
[Volgt ondertekening]
(…)”
3. Belanghebbende heeft daarnaast gebruik gemaakt van het formulier ‘Overeenkomst periodieke gift in geld’ met kenmerk ‘ [nummer 1] ’ (het Nederlandse formulier). Het Nederlandse formulier heeft als datum van ondertekening 1 juli 2014.
4. Op 19 april 2015 heeft belanghebbende aangifte IB/PVV 2014 gedaan naar een inkomen uit werk en woning voor persoonsgebonden aftrek van € 27.663. In die aangifte heeft belanghebbende giften ter grootte van in het totaal € 5.290 aangegeven, waaronder een periodieke gift aan [stichting 1] ( [nummer 2] ) van
€ 4.500. Het door belanghebbende aangegeven belastbaar inkomen uit werk en woning bedraagt voor dat jaar € 21.797 (€ 27.663 minus aftrekbare giften van € 5.014 en minus aftrekbare scholingsuitgaven van € 852).
5. Bij brief van 7 november 2015 heeft de inspecteur aan belanghebbende informatie gevraagd over onder andere de door belanghebbende in zijn aangifte IB/PVV 2014 aangegeven giften.
6. Bij brief, ontvangen door de inspecteur op 19 november 2015, heeft belanghebbende een deel van de gevraagde informatie gegeven en kwitanties overgelegd.
7. Bij brief van 25 februari 2016 heeft de inspecteur om aanvullende informatie verzocht.
8. Bij e-mail van 29 februari 2016 heeft belanghebbende die informatie gegeven. Daarbij heeft belanghebbende onder meer vermeld dat hij de giften contant heeft voldaan uit middelen verkregen met de verkoop van een tweedehands auto.
9. Op 5 juni 2016 heeft belanghebbende aangifte IB/PVV 2015 gedaan naar een inkomen uit werk en woning voor persoonsgebonden aftrek van € 38.462. In die aangifte heeft belanghebbende giften ter grootte van in het totaal € 9.130 aangegeven, waaronder een periodieke gift aan [stichting 1] van € 5.000 en een gift van € 2.000 aan [stichting 1] , alsmede een gift aan [stichting 2] van € 240. Het door belanghebbende aangegeven belastbaar inkomen uit werk en woning bedraagt voor dat jaar € 29.890 (€ 38.462 minus aftrekbare giften van € 8.572).
10. Op 30 april 2017 heeft belanghebbende aangifte IB/PVV 2016 gedaan naar een inkomen uit werk en woning voor persoonsgebonden aftrek van € 37.286. In die aangifte heeft belanghebbende giften ter grootte van in het totaal € 7.270 aangegeven, waaronder een periodieke gift aan [stichting 1] van € 5.000. Daarnaast heeft belanghebbende een bedrag aan aftrekbare rente en kosten eigen woning van € 32.571 aangegeven. Het door belanghebbende aangegeven belastbaar inkomen uit werk en woning bedraagt voor dat jaar € 30.655 (€ 37.286 minus aftrekbare giften van € 6.631).
11. De inspecteur heeft met dagtekening 7 december 2017 een aanslag IB/PVV 2014 aan belanghebbende opgelegd overeenkomstig zijn aangifte over dat jaar.
12. Bij brief van 20 januari 2018 heeft de inspecteur informatie aan belanghebbende gevraagd over de door hem in zijn aangifte IB/PVV 2015 aangegeven giften.
13. Bij brief, ontvangen door de inspecteur op 13 februari 2018, heeft belanghebbende de gevraagde informatie gegeven en kwitanties en bankafschriften overgelegd.
14. Bij brief van 5 april 2018 heeft de inspecteur aan belanghebbende informatie gevraagd over de door belanghebbende in zijn aangifte IB/PVV 2016 aangegeven giften, en de opgevoerde renten en kosten eigen woning. Belanghebbende heeft in reactie hierop onder meer kwitanties van giften aan [stichting 1] overgelegd voor een bedrag van in totaal € 5.000.
15. Op 28 augustus 2018 heeft belanghebbende aangifte IB/PVV 2017 gedaan naar een inkomen uit werk en woning voor persoonsgebonden aftrek van € 39.433. In die aangifte heeft belanghebbende giften ter grootte van in het totaal € 9.470 aangegeven, waaronder een periodieke gift aan [stichting 1] van € 5.000. Het door belanghebbende aangegeven belastbaar inkomen uit werk en woning voor dat jaar bedraagt € 30.422 (€ 39.433 minus aftrekbare giften van € 9.011).
16. Bij e-mail van 12 november 2018 heeft belanghebbende het Nederlandse formulier aan de inspecteur toegezonden. In zijn e-mail van die datum vermeldt belanghebbende het volgende:
“Geachte heer/mevrouw [persoon F] ,
Allereerst wil ik danken voor de gelegenheid om op uw brief te mogen reageren en bewijs aan te mogen leveren voordat u een besluit neemt.
Bijgaand doe ik u de periodieke gift overeenkomst toe komen welke voor 5 jaar is getekend in 2014. Zoals overeengekomen met de ANBI heb ik de afgelopen 5 jaar onafgebroken 5000 euro aan periodieke giften overgemaakt en soms meer in de vorm van incidentele giften.
Ik hoop u hiermee naar behoren te hebben ingelicht. Indien er nog vragen zijn, verneem ik deze graag van u.
(…)”
17. Bij e-mail van 29 november 2018 laat de inspecteur weten de aangifte IB/PVV 2015 van belanghebbende ‘conform aangifte’ af te zullen handelen:
“Geachte heer [belanghebbende] ,
Bij deze deel ik u mede dat ik de aangifte inkomstenbelasting 2015 conform afhandel.
Wel deel ik u mede dat u hier geen rechten aan kunt ontlenen voor de komende jaren.
Tevens adviseer ik u om met ingang van heden de giften per bank over te maken.
(…)”
18. De inspecteur heeft met dagtekening 14 december 2018 een aanslag IB/PVV 2015 aan belanghebbende opgelegd overeenkomstig zijn aangifte over dat jaar.
19. Bij brief, ontvangen door de inspecteur op 13 juni 2019, heeft belanghebbende onder meer een jaaroverzicht 2016 van [bank] overgelegd en een aflosnota van [bank] . Uit het jaaroverzicht van [bank] volgt dat belanghebbende over 2016
€ 5.461,85 en € 1.833,00 aan (gewone) rente heeft betaald. De aflosnota vermeldt een bedrag aan boeterente van € 4.155 en € 3.645, totaal € 7.800.
20. Bij brieven van 8 november 2019 heeft de inspecteur belanghebbende laten weten voornemens te zijn navorderingsaanslagen IB/PVV 2014 en 2015 aan hem op te leggen. De inspecteur heeft de aangegeven periodieke giften voor die jaren in aanmerking genomen als ‘andere’ giften, waarvoor een maximum van 10% van het gezamenlijk drempelinkomen geldt. Voor 2014 wil de inspecteur de giftenaftrek daarom corrigeren met een bedrag van
€ 2.248. De aftrekbare giften heeft de inspecteur voor dat jaar vastgesteld op € 2.766 (10% van € 27.663, oftewel € 5.014 minus € 2.248). Voor 2015 wil de inspecteur de giftenaftrek corrigeren met een bedrag van € 2.986. De aftrekbare giften heeft de inspecteur voor dat jaar bepaald op € 5.586 (10% van € 55.862, oftewel € 8.572 minus € 2.986). De inspecteur kondigt in de brieven verder aan voornemens te zijn 100% vergrijpboetes aan belanghebbende op te leggen op grond van artikel 67e van de Algemene wet inzake rijksbelastingen (AWR).
21. Bij brief van eveneens 8 november 2019 heeft de inspecteur aan belanghebbende laten weten voornemens te zijn af te wijken van de aangifte IB/PVV 2016 van belanghebbende. In de brief kondigt de inspecteur aan de door belanghebbende aangegeven aftrekbare rente en kosten eigen woning te corrigeren met een bedrag van € 22.048. De inspecteur wil de giftenaftrek corrigeren met een bedrag van € 5.000. De inspecteur heeft de aftrekbare giften voor 2016 vastgesteld op € 1.631 (€ 6.631 minus € 5.000), zodat het belastbaar inkomen uit werk en woning 2016 van belanghebbende is vastgesteld op € 57.703 (€ 37.286 plus € 22.048 minus € 1.631).
22. Met dagtekening 6 december 2019 heeft de inspecteur aan belanghebbende een aanslag IB/PVV 2016 opgelegd naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van
€ 57.703. Belanghebbende heeft hiertegen bezwaar gemaakt.
23. Met dagtekening 7 december 2019 heeft de inspecteur aan belanghebbende een navorderingsaanslag IB/PVV 2014 opgelegd naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 24.045 (€ 21.797 plus € 2.248), en een boete van € 990. Belanghebbende heeft hiertegen bezwaar gemaakt.
24. Bij brief van 30 januari 2020 heeft de inspecteur verzocht om informatie aangaande de door belanghebbende aangegeven periodieke gift aan de [stichting 1] van € 4.500. De vraag hield verband met de behandeling van het bezwaar van belanghebbende tegen de navorderingsaanslag IB/PVV 2014.
25. Als bijlagen bij zijn e-mail van 11 februari 2020 heeft belanghebbende aan de inspecteur de volgende stukken toegezonden:
een kopie van de betalingsbewijzen 2014 en 2016;
het Nederlandse formulier;
de Turkse overeenkomst.
26. Met dagtekening 7 maart 2020 heeft de inspecteur aan belanghebbende een navorderingsaanslag IB/PVV 2015 opgelegd naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 32.876 (€ 29.890 plus € 2.986), en een boete van € 1.322. Belanghebbende heeft hiertegen bezwaar gemaakt.
27. Bij brief van 10 oktober 2020 heeft de gemachtigde van belanghebbende het bezwaar tegen de navorderingsaanslag IB/PVV 2014 nader gemotiveerd. Nadien heeft overleg en uitwisseling van informatie tussen belanghebbende en de inspecteur plaatsgevonden.
28. Bij brief van 23 oktober 2020 heeft de inspecteur aan belanghebbende informatie gevraagd aangaande onder andere de door belanghebbende in zijn aangifte IB/PVV 2017 aangegeven giften.
29. Bij e-mail van 14 december 2020 heeft belanghebbende de gevraagde informatie aangeleverd, waaronder bankafschriften over de periode 1 januari 2017 tot en met
31 december 2017.
30. Bij brief van 23 februari 2021 heeft de inspecteur aan belanghebbende laten weten voornemens te zijn af te wijken van zijn aangifte IB/PVV 2017. In de brief kondigt de inspecteur aan de door belanghebbende aangegeven giftenaftrek te corrigeren met een bedrag van € 5.000. De inspecteur heeft de aftrekbare giften voor dat jaar bepaald op
€ 4.011 (10% van het drempelinkomen) en het belastbaar inkomen uit werk en woning 2017 van belanghebbende vastgesteld op € 35.422 (€ 30.422 plus € 5.000).
31. Met dagtekening 8 april 2021 heeft de inspecteur aan belanghebbende een aanslag IB/PVV 2017 opgelegd naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 35.422. Belanghebbende heeft hiertegen bezwaar gemaakt.
32. Op 25 juni 2021 heeft het hoorgesprek in bezwaar plaatsgevonden voor wat betreft alle in geschil zijnde jaren. Van dit hoorgesprek is een verslag met datum 1 juli 2021 opgemaakt door de inspecteur.
33. De inspecteur heeft de bezwaren van belanghebbende voor de jaren 2014, 2015 en 2017 ongegrond verklaard bij uitspraken op bezwaar van 22 december 2021. Voor 2016 heeft de inspecteur het bezwaar van belanghebbende gegrond verklaard. De inspecteur heeft alsnog rekening gehouden met aftrekbare giften ter grootte van € 6.411. Het belastbaar inkomen uit werk en woning van belanghebbende heeft de inspecteur voor dat jaar nader vastgesteld op € 52.923. (€ 57.703 plus € 1.631 minus € 6.411).
34. Op naam van belanghebbende staan de volgende gegevens in het ABS klant informatie systeem [1] geregistreerd:
Soort
Middel
Begin Eind jaar jaar
Einddatum wachten Reden voor regeling
Uitworp voorlopige aanslag gewenst
IBPV
2014
2014
[nummer 3] Fraude 1043
Uitworp voorlopige aanslag gewenst
IBPV
2015
2017
IT 1043 Poort 08-06-2016 [code 1] ,
Uitworp gewenst
IBPV
2014
2014
[nummer 3] Fraude 1043
Uitworp gewenst
IBPV
2015
2017
IT 1043 Poort 08-06-2016 [code 2]
Uitworp gewenst
IBPV
2019
2019
Periodieke gift afgewezen [nummer 4]
Geen automatische voorlopige aanslag
IBPV
2014
2014
[nummer 3] Fraude 1043
35. De inspecteur heeft als onderdeel van de op het geschil betrekking hebbende stukken onder meer een ambtsedige verklaring van [persoon G] van 6 mei 2019 overgelegd waarin het volgende is vermeld:
“AMBTSEDIGE VERKLARING
ik, [persoon G] , Afdelingshoofd Digitaal, verklaar, op de eed bij de aanvang mijner bediening afgelegd, het volgende.
Via www.belastinpdienst.nl kunnen standaardformulieren worden gedownload waarmee een
overeenkomst in verband met een periodieke gift in geld kan worden vastgelegd. In verband met signalen van oneigenlijk gebruik van deze formulieren, is mij verzocht na te gaan gedurende welke periode deze formulieren beschikbaar zijn of zijn geweest op www.belastingdienst.nl. Daartoe heb ik de applicatie GDB geraadpleegd. In dit systeem worden alle documenten die op de website en in de portalen gepubliceerd worden, geadministreerd. Ik heb geconstateerd dat het formulier IB 080-2Z*F0L beschikbaar is geweest van 1januari 2014 tot 1 mei 2015. De aanduiding "1FOL" betekent: eerste versie van dit formulier. Voorts heb ik geconstateerd dat de tweede versie (2F0L) van het formulier IB 080-2 Z*2FOL beschikbaar was vanaf 14 april 2015 en tot op heden nog steeds beschikbaar is. Vóór 1 januari 2014 waren er nog geen formulieren voor het vastleggen van
een periodieke gift in geld, beschikbaar via de website van de Belastingdienst.
Aldus opgemaakt en ondertekend op de ambtsbelofte in [plaats] op 06-05-2019.
(…)”
36. Daarnaast heeft de inspecteur naar aanleiding van de beslissing van de geheimhoudingskamer van 1 juni 2023 bij nader stuk van 20 juni 2023 nogmaals het memo overgelegd. In dit (geschoonde) memo is onder meer het volgende vermeld (onder weglating van voetnoten):
“(…)
1.
Casusverloop
Casusverloop
Vanaf medio 2013 ontving de landelijk coördinator systeemfraude in toenemende
mate signalen uit de toezichtteams over aangiften inkomstenbelasting (hierna
aangiften) waarin niet gedane contante giften werden opgevoerd. Daarbij werd
vermoedelijk een deel van de contante giften met valse bewijsstukken
onderbouwd. Deze signalen kwamen van meerdere regiokantoren van de Belastingdienst. Eén van de intensief toezichtteams van de afdeling Particulieren had een eerste casus
onderzocht. Dat betrof een lokale politieke partij uit [gelakt], organisatie A
(…)
Organisatie E
Bij het beoordelen van de aangiften 1H in het jaar t+1 (2014) bleken dat veel van de belastingplichtigen uit [gelakt] die we monitorden in verband met correcties van niet gedane giften aan organisatie A in hun aangifte, qua giftenaftrek waren “overgestapt” naar organisatie E. Deze stichting had vrij recent de ANBI-status verkregen. Ook hier was het beeld te zien van zeer hoge contante giften. Na een gedegen onderzoek door de collega’s van het ANBI-team werd ook hier op basis van de bevindingen uiteindelijk het besluit genomen om de ANBI-status in te trekken.
In februari 2015 werden twee verdachten aangehouden in het strafrechtelijk onderzoek naar aanleiding van casus D [gelakt]. Tijdens de verhoren door de FIOD verklaarde één van de verdachten uitgebreid hoe de handel in kwitanties in zijn werk ging en [gelakt]. Hij verklaarde onder andere dat de handel in kwitanties van giften bij heel veel (Turkse) moskeeën plaats vond. Hij verklaarde dat bij de [gelakt] en bij [gelakt] kwitanties tegen 15% van de waarde werden verkocht.
[gelakt]
De Poort had bij aanvang van de aangiftecampagne 2014 al geconstateerd dat er veel aangiften waren ingediend met in het tekstveld de omschrijving: organisatie F. Wat opviel was dat [gelakt] bij het ANBI onderzoek dat daarop volgde was vastgesteld dat de administratie niet deugde. In boekjaar 2012 was er voor 6 ton aan giften in de administratie verantwoord terwijl er in aangiften 1H 2012 voor 3,5 miljoen aan giftenaftrek was opgevoerd. Dit bleek uit een query die voor het ANBI onderzoek werd uitgevoerd. Op basis van de bevindingen volgde ook hier het besluit om de ANBI status in te trekken. Deze informatie leidde er mede toe dat de casus werd aangemeld en werd geaccepteerd voor strafrechtelijk onderzoek bij deze ANBI [gelakt]. Vervolgens legde [gelakt] tijdens een verhoor door de FIOD een volledige bekentenis af, het ging in alle gevallen om valse kwitanties en verklaringen. Ook werd gezegd dat er nooit meer dan 10 á 12 % van de
kwitantiewaarde werd betaald.
2.
Complicaties in het Toezicht
Complicaties in het Toezicht
De leiding van de Belastingdienst en het functioneel parket van het OM wilden inzicht hebben in de omvang van het probleem en om het te voeren beleid te kunnen bepalen. Eén van de ideeën was om bij een grootschalige aanpak mensen de gelegenheid te geven om zelf hun aangifte(n) te laten verbeteren. Het was dan wel noodzakelijk om te weten welke aangiften gecontroleerd moesten worden.
Daarom werd in mei 2015 vanuit CAF een query gevraagd op nationaliteit. Aan dit queryverzoek werd niet tegenloet gekomen en derhalve werd de gevraagde query niet geleverd.
Het voorgestelde alternatief was een geanonimiseerde statistische analyse naar relatief hoge aftrek giften bij een relatief laag inkomen en een lage leeftijd. Vervolgens werden alle aangiften op die wijze geanalyseerd en drukte men het verschil uit tussen aangiften van burgers met een Nederlandse en niet-Nederlandse nationaliteit. Deze analyse werd niet gebruikt voor het selecteren van aangiften.
In januari 2017 werden twee tekstveldenquery’s op de omschrijving van giften in de aangiften inkomstenbelasting aangevraagd door het CAF. Bij het vaststellen van de criteria voor deze query’s is gebruik gemaakt van informatie uit een strafrechtelijk onderzoek. De officier van justitie heeft toestemming gegeven voor het gebruik van deze informatie.
Hieronder is een overzicht opgenomen van de relevante tekstvelden waarop deze aanvragen waren gebaseerd. Een vermelding in één van deze query’s over 2012 t/m 2015 leidde niet automatisch tot beoordeling van aangiften. Er werd eerst een analyse gemaakt van de risico’s alvorens er aangiften aan toezicht werden opgeleverd.
Organisatie F
[Gelakt]
Het beeld dat uit de strafzaken naar voren kwam was dat de kwitantieverkoop een fenomeen was geworden.
(…)”
37. Verder heeft de inspecteur als bijlage bij zijn antwoordbrief van 29 maart 2024 onder meer een e-mailbericht van 8 juni 2015 overgelegd waarin het volgende is vermeld:
“Hallo [naam gelakt],
de opdracht naar de giften van Nationaliteiten anders dan Nederlands komt te vervallen
van hogerhand is beslist dit niet te doen
Ik ben het er niet mee eens gezien het doel van de opdracht, maar ja
Het blijft een vreemd verhaal dat de kaders niet echt duidelijk zijn van wat we wel en niet mogen uitvoeren voor een opdrachtgever. De code nationaliteit wordt in veel gevallen uitgeleverd en dan [kan, toevoeging rechtbank] de klant ook zelf een selectie uitvoeren
Dit krijgt nog een vervolg
Met vriendelijke groet,
[naam gelakt]
(…)”
38. Belanghebbende heeft als onderdeel van de op het geding betrekking hebbende stukken onder meer de volgende stukken overgelegd:
- een rapportage van [adviesbureau] : ‘Rapportage verwerking van risicosignalen voor toezicht Belastingdienst’;
- een onderzoeksrapport van [bedrijf] , ‘Onderzoek effecten FSV Particulier’.
- een onderzoeksrapport, eveneens van [bedrijf] , ‘Query’s aan de poort’. Hierin is onder meer het volgende vermeld (bladzijde 25):
“(…)
De handleiding bij de giftenquery beschrijft in alle jaren dat giften met in het tekstveld ‘moskeeën’ of ‘moskee als periodieke gift’ als risico op fraude moeten worden aangemerkt. In de handleiding van 2014 constateren we dat er geen beleid is gedefinieerd hoe om te gaan met giften aan moskeeën. Van de circa 500 moskeeën in Nederland hebben er circa 50 een ANBI-status. Uit de beschikbare documentatie blijkt dat de Poort bij uitblijven van een beleidslijn alle (periodieke) giften aan moskeeën boven een drempelwaarde aanmerkt als frauderisico. Waarborgen om te voorkomen dat aangiften met een giften aan een moskee met een ANBI-status, welke aftrekbaar zijn, niet worden aangemerkt als frauderisico, hebben wij niet aangetroffen in de beschikbare documentatie. Daarnaast hebben wij in de handleidingen van 2016 bij de giftenquery dat giften aan ‘kerkelijke instellingen alleen met hoofdletters in gevuld door allochtonen’ als risico op fraude moeten worden aangemerkt. Evenzo constateren wij dat in 2016 in de giftenquery nationaliteitscodes zijn opgenomen, en dat de handleiding stelt dat dit “Zeker bij giften een belangrijk gegeven”40 is. Daarnaast bevat de lijst van instellingen waaraan giften boven een drempelwaarde altijd als fraude moet worden aangemerkt, bij twee organisaties een voetnoot “mits niet autochtoon”. Deze voetnoot heeft geen verdere toelichting.
(…)”
39. Daarnaast heeft belanghebbende een brief van [bank] van 9 juli 2021 overgelegd waarin het volgende is vermeld:
“(…)
Naar aanleiding van uw telefonisch gesprek met onze klantenservice ontvangt u deze brief. U heeft aangegeven een bevestiging te willen ontvangen van de kwijtschelding van de boete, bij vervroegde aflossing van hypotheek [nummer 6] met aflosdatum 25januari 2016.
Hierbij willen wij bevestigen dat het totale bedrag van € 7.800,00 aan boetekosten hebben vergoed aan u. Dit bedrag is uitgekeerd op rekeningnummer [rekeningnummer] op
20 maart 2016. Wij hebben dit bedrag vergoed, omdat u toentertijd een nieuwe hypotheek bij ons zou sluiten.
(…)”
40. Bij nader stuk van 17 november 2023 heeft belanghebbende onder meer twee documenten overgelegd die hij heeft verkregen op grond van een Woo-verzoek. Het gaat om een document met de titel ‘Handhavingsplan fraude’ van 14 december 2016, en een document met de titel ‘Werkinstructie tips en Kliks’ van 9 mei 2016. Beide documenten zijn afkomstig van de Belastingdienst.
Beoordeling door de rechtbank
41. In geschil is of de navorderingsaanslagen IB/PVV 2014 en 2015 terecht aan belanghebbende zijn opgelegd. Verder is in geschil of de aan belanghebbende opgelegde aanslagen IB/PVV 2016 en 2017 tot de juiste hoogten zijn vastgesteld. Ten slotte is in geschil of de boetes 2014 en 2015 terecht en tot de juiste hoogten aan belanghebbende zijn opgelegd. Het geschil spitst zich daarbij toe op de volgende vragen:
- Is sprake van verboden discriminatie?
- Heeft de inspecteur alle op de zaak betrekking hebbende stukken overgelegd?
- Is navordering over 2014 en 2015 mogelijk?
- Heeft belanghebbende recht op aftrek van periodieke giften?
- Op welk bedrag aan aftrek van rente en kosten van eigen woning heeft belanghebbende recht voor wat betreft 2016?
- Zijn de opgelegde boetes 2014 en 2015 passend en geboden?
De rechtbank zal de vragen hierna één voor één behandelen. Zij sluit af met een conclusie. Niet in geschil is dat belanghebbende schenkingen aan [stichting 1] heeft gedaan ten bedrage van € 4.500 (2014), € 5.000 + € 2.000 (2015), € 5.000 (2016) en € 5.000 (2017).
Is sprake van verboden discriminatie?
42. Belanghebbende is van mening dat hij ten onrechte in de Fraudesignaleringsvoorziening (FSV) van de Belastingdienst is opgenomen. Hij wijst ter onderbouwing hiervan onder meer op de rapporten van [bedrijf] ‘Onderzoek effecten FSV particulieren’ en ‘Onderzoek Query’s aan de Poort’, alsmede op het rapport van [adviesbureau] ‘Rapportage verwerking van risicosignalen voor toezicht Belastingdienst’. Volgens belanghebbende volgt uit deze rapporten – zakelijk samengevat – dat sprake is van een schending van de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG), dat de door de inspecteur gekozen vorm van fraudebestrijding onrechtmatig is, en dus niet mag dienen als basis voor de correcties van de aangiften van belanghebbende, en dat de inspecteur zich schuldig heeft gemaakt aan verboden discriminatie naar geloofsovertuiging dan wel nationaliteit. In het bijzonder wijst belanghebbende erop dat giften aan Moskeeën door de inspecteur ten onrechte zijn aangemerkt als frauderisico. Ter adstructie wijst belanghebbende op de zaak van een moskee in Den Haag. [2]
43. De inspecteur is van mening dat van verboden discriminatie naar geloofsovertuiging of nationaliteit geen sprake is. De navorderingsaanslagen IB/PVV 2014 en 2015 zijn opgelegd na uitworp van de aangifte IB/PVV 2015 van belanghebbende. Die aangifte is door de selectiemodule geselecteerd voor toezicht, omdat op grond van objectieve kenmerken fiscale risico's zijn geconstateerd. Belanghebbende heeft schenkingen gedaan aan (een) stichting(en) waartegen het vermoeden was gerezen dat die zich schuldig maakte(n) in handel in valse kwitanties voor giften. Verder wijst de inspecteur op het memo (zie punt 36. hiervoor), en op de bijlagen bij zijn antwoordbrief van 29 maart 2024 waaruit volgt dat een query op basis van andere nationaliteiten dan de Nederlandse niet werd toegestaan. Ter zitting heeft de inspecteur toegelicht dat code 1043 is geregistreerd in het ABS klantinformatiesysteem vanwege de omvang van de giften of vanwege de instelling(en) waaraan is geschonken.
44. De rechtbank overweegt als volgt. In zijn arrest van 10 december 2021 [3] heeft de Hoge Raad de volgende uitgangspunten gegeven ziende op het gebruik van ‘project 1043 ’ en de databank FSV jegens belastingplichtigen (onder weglating van voetnoten):
“(…)Algemene uitgangspunten
5.2
Met betrekking tot de beoordeling van een eventueel verzoek om herziening van de Hofuitspraak en mede met het oog op de behandeling van klachten van andere belastingplichtigen over project 1043 , de databank FSV en het gebruik ervan jegens hen, zal de Hoge Raad al in dit stadium enige uitgangspunten schetsen.
De Hoge Raad gaat hierbij uit van de veronderstelling dat het steeds gaat om situaties waarin de op de aangifte aangebrachte correcties zien op aftrekposten of andere elementen van de aanslag ter zake waarvan de bewijslast op de belastingplichtige rust. Dit heeft tot gevolg dat bewijsuitsluiting geen effectieve reactie op eventueel onrechtmatig gedrag van de inspecteur kan zijn. De belastingplichtige zou daar niets mee opschieten.
5.3
Indien een belastingplichtige in zijn aangifte een aftrekpost opvoert en bij de aanslagregeling wordt geconstateerd dat hij op die aftrek (gedeeltelijk) geen recht heeft, is het niet onrechtmatig indien de inspecteur vervolgens onderzoek gaat doen naar aangiften van eerdere jaren. Evenmin onrechtmatig is het besluit van de inspecteur om – na die constatering – de aangiften van de belastingplichtige over latere jaren te gaan controleren. Dat geldt in beginsel ook indien die constatering ertoe leidt dat gegevens van de belastingplichtige worden opgeslagen in een bestand, en zelfs indien die gegevensverwerking op zichzelf beschouwd onrechtmatig is. De rechtmatigheid van het besluit van de inspecteur om een aangifte te controleren wordt in beginsel niet aangetast door de manier waarop informatie over de belastingplichtige is verwerkt.
Dat kan anders zijn indien de controle van de aangifte voortvloeit uit een risicoselectie, een verwerking van persoonsgegevens in een databank of een gebruik van een databank waarin persoonsgegevens zijn opgeslagen, op basis van een criterium dat jegens de belastingplichtige leidt tot een schending van een grondrecht zoals een schending van het verbod op discriminatie naar afkomst, geaardheid of geloofsovertuiging. Indien de rechter tot de bevinding komt dat zo’n uitzonderlijke situatie aan de orde is, is het niet uitgesloten dat hij daaraan de slotsom verbindt dat de controle van de aangifte van de belastingplichtige heeft plaatsgevonden op een wijze die zozeer indruist tegen hetgeen van een behoorlijk handelende overheid mag worden verwacht, dat het gebruik van hetgeen bij die controle aan het licht is gekomen onder alle omstandigheden ontoelaatbaar moet worden geacht. In dat uitzonderlijke geval komt aan de inspecteur niet de bevoegdheid toe om de aangifte van de belastingplichtige te corrigeren naar aanleiding van die bij de controle aan het licht gekomen punten. Indien een belastingplichtige gemotiveerd stelt dat de hier bedoelde uitzonderlijke situatie zich in zijn geval heeft voorgedaan, dient de inspecteur aan de belastingplichtige en de rechter de gegevens te verstrekken die voor de beoordeling hiervan van belang kunnen zijn.
(…)”
45. De rechtbank zal aan de hand van deze uitgangspunten beoordelen of een ‘uitzonderlijke situatie’ zoals hiervoor bedoeld, zich voordoet. De rechtbank hanteert daarbij de volgende bewijslastverdeling. Naar het oordeel van de rechtbank wettigen de door belanghebbende aangedragen en onderbouwde stellingen het vermoeden dat sprake is van een handelswijze van de inspecteur die ontoelaatbaar is. Belanghebbende heeft ‘code 1043 ’ gekregen, en heeft giften gedaan aan instellingen van islamitische signatuur. Vervolgens is het aan de inspecteur dit bewijsvermoeden te ontzenuwen. Een dergelijke bewijslastverdeling doet naar het oordeel van de rechtbank ook recht aan de informatievoorsprong die de inspecteur heeft. Hij is immers bij uitstek de partij die toegang heeft tot de IT-systemen van de Belastingdienst.
46. De rechtbank is van oordeel dat de inspecteur het vermoeden dat sprake is van ontoelaatbare handelswijze heeft ontzenuwd. Redengevend hiervoor is dat uit het door de inspecteur overgelegde memo, zijn antwoordbrief van 29 maart 2024 met daarbij het e-mailbericht van 8 juni 2015 (zie punt 37.), en de door de inspecteur ter zitting gegeven toelichting, volgt dat de aangifte IB/PVV 2015 van belanghebbende is uitgeworpen omdat in die aangifte een instelling is vermeld die ook in het memo wordt genoemd (‘organisatie F’). Naar het oordeel van de rechtbank rechtvaardigt dit een nader onderzoek van de aangifte in kwestie, en van de aangiften IB/PVV van belanghebbende over de andere in geschil zijnde jaren, zoals de inspecteur ook heeft gedaan. Aan dit oordeel doet niet af dat, in zijn algemeenheid, gerechtvaardigde bedenkingen bestaan over het gebruik van query’s door de Belastingdienst, zoals onder meer is beschreven in de onder punt 38. genoemde rapporten van [bedrijf] . In dit concrete geval bestonden echter ernstige verdenkingen tegen de desbetreffende instelling, en is het aannemelijk geworden dat het feit dat belanghebbende (een) gifte(n) heeft gedaan aan de verdachte instelling de reden is geweest waarom zijn aangifte IB/PVV 2015 is uitgeworpen. Daarbij stelt de rechtbank vast dat de termen ‘moskee’ of ‘moskeeën’ niet in de aangiften IB/PVV van belanghebbende over de in geschil zijnde jaren voorkomen, hetgeen betekent dat zijn aangiften niet kunnen zijn uitgeworpen op grond van een query met (alleen) deze termen.
47. De rechtbank is verder van oordeel dat het antwoord op de vraag of de inspecteur de AVG heeft geschonden niet relevant is, aangezien een eventuele schending van de AVG niet betekent dat de inspecteur het discriminatieverbod heeft geschonden. Bovendien is de belastingrechter niet bevoegd om kennis te nemen van een geschil over een schending van de AVG. Indien belanghebbende hiervan slachtoffer meent te zijn, dient hij zich te wenden tot de bestuursrechter. In ieder geval kan dit geen reden zijn tot vernietiging van de aan hem opgelegde (navorderings-) aanslagen IB/PVV, of de boetebeschikkingen.
Zijn alle op de zaken betrekking hebbende stukken overgelegd?
48. Belanghebbende is van mening dat de Belastingdienst niet alle op de zaken betrekking hebbende stukken in de zin van artikel 8:42 van de Awb heeft overgelegd. Hij is van mening dat de navorderingsaanslagen daarom vernietigd dienen te worden, dan wel dat de bewijslast naar de inspecteur verlegd dient te worden, waarbij de ‘illegaal verkregen stukken’ buiten beschouwing dienen te worden gelaten.
49. De inspecteur is van mening dat hij wel alle op de zaken betrekking hebbende stukken heeft overgelegd. Wat er niet is, kan hij ook niet overleggen. Daarnaast heeft de inspecteur op de beide zittingen gewezen op de inhoud van het (on)geschoonde memo waarin tekst en uitleg wordt gegeven.
50. De rechtbank is van oordeel dat de inspecteur artikel 8:42 van de Awb niet heeft geschonden. Desgevraagd heeft belanghebbende op de zitting van 10 mei 2023 aangeven het in de eerste plaats niet eens te zijn met de algehele aanpak door de inspecteur, en dat het hem niet zo zeer gaat om een bepaald ontbrekend stuk.
Is navordering over 2014 en 2015 mogelijk?
51. Belanghebbende voert aan dat geen sprake is van een nieuw feit dat navordering rechtvaardigt, maar dat sprake is van een ambtelijk verzuim. De inspecteur heeft in zijn mail van 29 november 2018 (zie punt 17.) met zoveel woorden laten weten de aangifte IB/PVV 2015 van belanghebbende te zullen volgen.
52. De inspecteur is van mening dat (primair) sprake is van kwade trouw aan de zijde van belanghebbende, doordat hij bewust het Nederlandse formulier heeft geantidateerd. Het Nederlandse formulier kan immers niet eerder ingevuld en ondertekend zijn dan op
14 april 2015 (de datum waarop het formulier met de aanduiding ‘2FOL’ beschikbaar werd, zie punt 35.). Subsidiair is de inspecteur van mening dat hij beschikt over een nieuw feit dat navordering rechtvaardigt.
53. Artikel 16, eerste lid, van de AWR bepaalt dat indien enig feit grond oplevert voor het vermoeden dat een aanslag ten onrechte tot een te laag bedrag is vastgesteld, de inspecteur de te weinig geheven belasting kan navorderen. Een feit dat de inspecteur bekend was of redelijkerwijs bekend had kunnen zijn, kan geen grond voor navordering opleveren, behalve wanneer de belastingplichtige aangaande dit feit te kwader trouw is.
54. Een belastingplichtige is te kwader trouw, indien hij de inspecteur opzettelijk de juiste inlichtingen heeft onthouden of opzettelijk onjuiste inlichtingen heeft verstrekt [4] . Onder opzet valt ook voorwaardelijk opzet. Daarvan is sprake indien de belastingplichtige ten tijde van het doen van aangifte wetenschap had van de aanmerkelijke kans dat een onjuiste aangifte zou worden gedaan, en dat hij die kans toen bewust heeft aanvaard (op de koop toe heeft genomen) [5] . De bewijslast voor de feiten en omstandigheden die de conclusie rechtvaardigen dat sprake is van kwade trouw, rust op de inspecteur.
55. De rechtbank is van oordeel dat de inspecteur feiten en omstandigheden heeft gesteld, en aannemelijk heeft gemaakt, die de conclusie rechtvaardigen dat belanghebbende te kwader trouw is. Belanghebbende heeft toegegeven het Nederlandse formulier geantidateerd te hebben, en bovendien bestaan er verschillen tussen hetgeen in het Nederlandse formulier is opgenomen en hetgeen in de Nederlandse vertaling van de Turkse overeenkomst is vermeld. In het Nederlandse formulier is aangekruist dat de periodieke uitkeringen eindigen bij het ‘vervallen van de ANBI status, verliezen baan of arbeidsongeschikt worden’. In de Nederlandse vertaling van de Turkse overeenkomst (zie punt 2.) ontbreekt een dergelijke clausule. Bovendien heeft belanghebbende in zijn begeleidende e-mail van 12 november 2018 (zie punt 16.) met zoveel woorden aangegeven dat de periodieke gift-overeenkomst is getekend in 2014, terwijl hij het Nederlandse formulier pas later heeft ingevuld en ondertekend. Naar het oordeel van de rechtbank heeft belanghebbende, die van beroep financieel consultant is, door te handelen zoals hij gedaan heeft, de inspecteur willens en wetens op het verkeerde been gezet.
56. De rechtbank is verder van oordeel dat, anders dan belanghebbende ter zitting heeft aangevoerd, het beroep op een schending van de voortvarendheideis niet slaagt. Die eis kan namelijk uitsluitend een rol spelen wanneer de inspecteur een beroep doet op de verlengde navorderingstermijn van het vierde lid van artikel 16 van de AWR (voor wat betreft in het buitenland opgekomen inkomsten, en aangehouden vermogensbestanddelen), en daarvan is in dit geval geen sprake. [6]
57. De tussenconclusie luidt dat navordering over de jaren 2014 en 2015 mogelijk is. De stellingen van partijen over het bestaan van een nieuw feit en ambtelijk verzuim behoeven geen behandeling meer omdat kwade trouw ten grondslag ligt aan de navorderingsbevoegdheid van de inspecteur.
Heeft belanghebbende recht op aftrek van periodieke giften?
58. Belanghebbende is van mening dat hij materieel voldoet aan de voorwaarden voor het aannemen van een periodieke gift. Hij heeft vijf jaar lang een bedrag van € 5.000 aan [stichting 1] geschonken, vanaf 2014. Dat het Nederlandse formulier een datum van ondertekening gelegen in 2014 heeft, had niet gemoeten, maar is te billijken. Belanghebbende dacht dat de inspecteur de Turkse overeenkomst niet zou kunnen lezen en heeft daarom het Nederlandse formulier opgesteld.
59. De inspecteur is van mening dat het Burgerservicenummer van belanghebbende en het unieke transactienummer ontbreken in de Turkse overeenkomst. Gelet hierop voldoet de
Turkse overeenkomst niet aan de cumulatieve vereisten van een onderhandse akte voor het doen van periodieke giften. Nu de
vereistenotariële of onderhandse akte ontbreekt, kan er geen sprake zijn van een periodieke gift. Dit gebrek kan niet worden geheeld door het achteraf opmaken van het Nederlandse formulier, juist omdat voorafgaand aan het doen van die giften overeengekomen moet worden dat die periodiek zijn. De bewijslast ter zake rust op belanghebbende, aldus de inspecteur.
vereistenotariële of onderhandse akte ontbreekt, kan er geen sprake zijn van een periodieke gift. Dit gebrek kan niet worden geheeld door het achteraf opmaken van het Nederlandse formulier, juist omdat voorafgaand aan het doen van die giften overeengekomen moet worden dat die periodiek zijn. De bewijslast ter zake rust op belanghebbende, aldus de inspecteur.
60. Artikel 6.32 van de Wet IB 2001 maakt onderscheid tussen periodieke giften en andere giften.
61. Artikel 6.34 van de Wet IB 2001 luidt:
"Periodieke giften zijn giften in de vorm van vaste en gelijkmatige periodieke
uitkeringen die eindigen uiterlijk bij overlijden, aan instellingen of
verenigingen. "
62. Artikel 6.38 van de Wet IB 2001 luidt:
"1 Periodieke giften worden in aanmerking genomen indien zij berusten op een
bij notariële of onderhandse akte van schenking aangegane verplichting om de uitkeringen of verstrekkingen gedurende vijf of meer jaren ten minste jaarlijks uit te keren.
2. Bij ministeriele regeling worden regels gesteld waaraan de onderhandse akte van schenking, bedoeld in het eerste lid, moet voldoen."
63. Artikel 41 van de Uitvoeringsregeling inkomstenbelasting 2001 luidt:
"1. In de onderhandse akte van schenking, bedoeld in artikel 6.38 van de wet,
worden ten minste de volgende gegevens vermeld:
a. de naam, het adres en het Burgerservicenummer van de belastingplichtige;
b. de naam en het nummer, bedoeld in artikel la, zevende lid, onderdeel b, van
de Uitvoeringsregeling Algemene wet inzake rijksbelastingen 1994, van de
begiftigde instelling of vereniging, dan wel, ingeval het een buitenlandse
vereniging is, een door de vestigingsstaat aan de begiftigde vereniging toegekend
identificatienummer dat vergelijkbaar is met het nummer, bedoeld in artikel 12,
onderdeel a, van de Handelsregisterwet 2007;
c. het startjaar en de looptijd van de uitkeringen of verstrekkingen;
d. de jaarlijkse hoogte van de uitkeringen of een omschrijving alsmede de waarde in het economische verkeer van de verstrekkingen; en
e. een door de instelling of vereniging aan de schenking toe te kennen uniek
transactienummer van ten hoogste vijftien cijfers."
64. De rechtbank is van oordeel dat belanghebbende, op wie de bewijslast rust, niet aannemelijk heeft gemaakt dat hij voldoet aan de voorwaarden voor aftrek van periodieke giften. De inspecteur heeft er terecht op gewezen dat de Turkse overeenkomst niet aan alle voorwaarden als vermeld in artikel 41 van de Uitvoeringsregeling inkomstenbelasting 2001 voldoet. Deze gebreken kunnen naar het oordeel van de rechtbank niet worden geheeld door het Nederlandse formulier, omdat dit formulier achteraf is opgemaakt. [7] Het gelijk inzake de correcties van de giftenaftrek is dus aan de inspecteur. Daarbij heeft hij, rekening houdende met de wettelijke drempels, de door belanghebbende gedane giften aan [stichting 1] in aftrek toegelaten als ‘andere’ giften.
Op welk bedrag aan aftrek voor rente en kosten eigenwoning heeft belanghebbende recht in het jaar 2016?
65. Belanghebbende is van mening dat hij recht heeft op aftrek van de aan [bank] betaalde boeterente van € 7.800. Hij wijst op de brief van [bank] van 9 juli 2021 (zie punt 39). Volgens belanghebbende is de retourbetaling van [bank] te beschouwen als een bonus op het afsluiten van een nieuwe hypotheek.
66. De inspecteur is van mening dat de boeterente weliswaar betaald is, maar dat [bank] de boeterente op 29 maart 2016 heeft terugbetaald aan belanghebbende. Er is sprake van een oversluiting van de eigenwoninglening. Volgens de inspecteur is de rente eigenwoning van belanghebbende aftrekbaar tot een bedrag van € 7.297, als volgt berekend:
Lening
verstrekker
Rekeningnummer
Label
Hoogte
ultimo
Rente
2016
[bank]
[nummer 7]
Annuïteitenhypotheek
€ 151.129
€ 2.720
(leningdeel 1.0)
[bank]
[nummer 7]
Aflossingsvrije
€ 147.500
€ 2.743
[bank]
(leningdeel 1.1)
( [nummer 8]
hypotheek
Bankspaarhypotheek
€ 0
€ 997
[bank]
(leningdeel 1.0}
( [nummer 8]
Aflossingsvrije
€ 0
€ 857
(leningdeel 2.0)
hypotheek
Totaal
€ 298.629
€ 7.297
Daarnaast heeft de inspecteur rekening gehouden met financieringslasten ter grootte van
€ 3.226. Volgens de inspecteur is in het totaal een bedrag van € 10.523 (€ 7.297 plus
€ 3.226) aftrekbaar als rente en kosten van eigen woning.
67. Artikel 3.110 van de Wet IB 2001 luidt:
"Belastbare inkomsten uit eigen woning zijn de voordelen uit eigen woning
verminderd met de op die voordelen drukkende aftrekbare kosten (artikel
3.120). "
68. Artikel 3.120 van de Wet IB 2001 luidt, voor zover relevant, als volgt:
“1. De aftrekbare kosten met betrekking tot een eigen woning zijn het
gezamenlijke bedrag van:
a. de renten van schulden die behoren tot de eigenwoningschuld;
b. de kosten van geldleningen die behoren tot de eigenwoningschuld;
(…)”
69. De rechtbank overweegt als volgt. Uitgangspunt voor de aftrek van renten en kosten is dat deze op belastingplichtige moeten drukken. Is daarvan geen sprake, dan zijn de renten en kosten niet aftrekbaar.
70. De rechtbank is van oordeel dat belanghebbende, op wie de bewijslast rust, geen feiten en omstandigheden aannemelijk heeft gemaakt die de conclusie rechtvaardigen dat hij recht heeft op aftrek van de boeterente. Deze rentekosten hebben naar het oordeel van de rechtbank niet op belanghebbende gedrukt. De boeterente is in maart 2016 retour gestort door [bank] , hetgeen volgt uit de brief van [bank] van 9 juli 2021. Deze beroepsgrond slaagt dus niet. De inspecteur heeft de aftrek van rente en kosten van de eigenwoning van belanghebbende voor 2016 dus terecht beperkt tot € 10.523.
De belastingrentebeschikkingen
71. De beroepen worden geacht mede betrekking te hebben op de belastingrente. Belanghebbende heeft geen zelfstandige gronden tegen de in rekening gebrachte belastingrente aangevoerd. De rechtbank ziet geen aanleiding af te wijken van de belastingrentebeschikkingen. Hierbij wijst de rechtbank belanghebbende erop dat het bedrag van de belastingrente het bedrag van de aanslag volgt.
Zijn de opgelegde boetes passend en geboden?
72. De inspecteur heeft voor de jaren 2014 en 2015 vergrijpboetes van respectievelijk € 990 en € 1.322 aan belanghebbende opgelegd omdat het (primair) aan de opzet van belanghebbende is te wijten dat te weinig belasting is geheven. Daarbij heeft de inspecteur gemeend dat sprake is van een strafverzwarende omstandigheid omdat belanghebbende het Nederlandse formulier heeft geantidateerd. Dit staat gelijk aan listigheid en valsheid. Subsidiair is de inspecteur van mening dat wel sprake is van opzet, maar niet van listigheid en valsheid. Meer subsidiair is de inspecteur van mening dat het aan de grove schuld van belanghebbende te wijten is dat te weinig belasting is geheven.
73. Belanghebbende is van mening dat van opzet geen sprake is. Materieel gezien voldoet hij aan de voorwaarden voor periodieke giftenaftrek.
74. Artikel 67e van de AWR luidt als volgt:
“1. Indien het met betrekking tot een belasting welke bij wege van aanslag wordt
geheven aan opzet of grove schuld van de belastingplichtige is te wijten dat de
aanslag tot een te laag bedrag is vastgesteld of anderszins te weinig belasting is
geheven, vormt dit een vergrijp ter zake waarvan de inspecteur hem, gelijktijdig
met de vaststelling van de navorderingsaanslag, een bestuurlijke boete kan
opleggen van ten hoogste 100 percent van de in het tweede lid omschreven
grondslag voor de boete.
2. De grondslag voor de boete wordt gevormd door:
a. het bedrag van de navorderingsaanslag, dan wel
b. indien verliezen in aanmerking zijn of worden genomen, het bedrag waarop de
navorderingsaanslag zou zijn berekend zonder rekening te houden met die
verliezen;
een en ander voor zover dat bedrag als gevolg van de opzet of de grove schuld
van de belastingplichtige niet zou zijn geheven.
(…)”
75. De Rechtbank overweegt als volgt. Gelet op het arrest van de Hoge Raad van
8 april 2022 [8] dient de inspecteur te bewijzen, in de zin van doen blijken, dat aan de bestanddelen van het beboetbare feit is voldaan. Dit is een zwaardere eis dan het doorgaans in het fiscale bewijsrecht geldende ‘aannemelijk maken’.
76. Naar het oordeel van de rechtbank heeft de inspecteur doen blijken dat belanghebbende opzettelijk heeft gehandeld en dat daardoor te weinig belasting is geheven. Belanghebbende, die financieel consultant is, heeft in zijn aangiften IB/PVV 2014 en 2015 aftrek voor periodieke giften geclaimd, terwijl hij hier geen recht op had. Dat belanghebbende zich hiervan bewust is geweest, volgt naar het oordeel van de rechtbank uit het achteraf invullen en het antidateren van het Nederlandse formulier, om zo te proberen de gebreken die aan Turkse overeenkomst kleefden te repareren, en de geclaimde aftrek veilig te stellen. De rechtbank is echter ook van oordeel dat van de door de inspecteur verdedigde strafverzwarende omstandigheid ‘listigheid en valsheid’ niet is gebleken. Weliswaar heeft belanghebbende opzettelijk de aangiften onjuist ingevuld waardoor te weinig belasting is geheven, maar naar het oordeel van de rechtbank maakt dit nog niet dat ten tijde van het doen van die aangiften sprake was van listigheid en valsheid. De rechtbank acht, alles afwegende, boetes van respectievelijk € 400 (2014) en € 500 (2015) passend en geboden. Zij zal daarom de boetebeschikkingen in lijn hiermee verminderen. In zoverre zijn de beroepen van belanghebbende gegrond.
77. De rechtbank zal de boetes verder (ambtshalve) verminderen omdat sprake is van ‘undue delay’ [9] . Sinds de aankondiging van de boetes op 8 november 2019, tot de datum van uitspraak van de rechtbank, zijn afgerond 55 maanden verstreken, en dat is 31 maanden langer dan de termijn van 2 jaar die geldt voor de behandeling van het geding in eerste aanleg. De rechtbank vermindert de boetes daarom met 20% [10] naar respectievelijk € 320 (2014) en € 400 (2015).
Conclusie en gevolgen
78. De beroepen inzake de navorderingsaanslagen IB/PVV 2014 en 2015, en de beroepen inzake de aanslagen IB/PVV 2016 en 2017 zijn ongegrond. Die navorderingsaanslagen en de aanslagen houden dus stand. De beroepen inzake de boetebeschikkingen zijn gegrond.
79. Omdat de beroepen inzake de boetebeschikkingen gegrond zijn, ziet de rechtbank aanleiding de inspecteur te veroordelen in de kosten die belanghebbende in verband met de behandeling van de bezwaren en de beroepen redelijkerwijs heeft moeten maken. Deze kosten zijn op de voet van het Besluit proceskosten bestuursrecht (Bpb) voor de door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand vastgesteld op € 2.807,50 (1 punt voor het indienen van het bezwaarschrift, 1 punt voor het verschijnen ter hoorzitting met een waarde per punt van € 310, 1 punt voor het indienen van het beroepschrift, 1 punt voor het verschijnen ter zitting, en 0,5 punt voor het verschijnen op de nadere zitting met een waarde per punt van € 875 en een wegingsfactor 1 [11] ). Omdat sprake is van twee samenhangende zaken in de zin van artikel 3, tweede lid, van het Bpb wordt voor de zaken tezamen één keer een proceskostenvergoeding toegekend. Van overige voor vergoeding in aanmerking komende kosten is de rechtbank niet gebleken.
80. Omdat de rechtbank de beroepen inzake de boetebeschikkingen gegrond verklaart, bepaalt de rechtbank dat de inspecteur aan belanghebbende het door hem betaalde griffierecht vergoedt.
Beslissing
De rechtbank:
- verklaart de beroepen inzake de navorderingsaanslagen IB/PVV 2014 en 2015, de beroepen inzake de aanslagen IB/PVV 2016 en 2017, alsmede de beroepen inzake de bijbehorende belastingrentebeschikkingen ongegrond;
- verklaart de beroepen inzake de boetebeschikkingen 2014 en 2015 gegrond;
- vernietigt de uitspraken op bezwaar 2014 en 2015, maar uitsluitend voor zover deze betrekking hebben op de boeten;
- vermindert de boetebeschikking 2014 naar € 320 en de boetebeschikking 2015 naar € 400;
- bepaalt dat deze uitspraak in de plaats treedt van de vernietigde gedeelten van de uitspraken op bezwaar;
- veroordeelt de inspecteur tot betaling van € 2.807,50 aan proceskosten aan belanghebbende;
- bepaalt dat de inspecteur het griffierecht van € 50 aan belanghebbende moet vergoeden;
Deze uitspraak is gedaan door mr. A.P. Vaatstra, voorzitter, en mr. B.J. Zippelius en
mr. L.L. van Benthem leden, in aanwezigheid van mr. S.S. Verzijlbergen, griffier.
De uitspraak is uitgesproken in het openbaar op
griffier
rechter
Een afschrift van deze uitspraak is verzonden aan partijen op:
Informatie over hoger beroep
Een partij die het niet eens is met deze uitspraak, kan een hogerberoepschrift sturen naar het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden waarin wordt uitgelegd waarom deze partij het niet eens is met deze uitspraak. Het hogerberoepschrift moet worden ingediend binnen zes weken na de dag waarop deze uitspraak is verzonden.
Digitaal beroep instellen kan via “Formulieren en inloggen” op www.rechtspraak.nl. Hoger beroep instellen kan eventueel ook nog steeds door verzending van een brief aan het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden (belastingkamer), Locatie Arnhem, Postbus 9030, 6800 EM Arnhem.
Kan de indiener de behandeling van het hoger beroep niet afwachten, omdat de zaak spoed heeft, dan kan de indiener de voorzieningenrechter van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden vragen om een voorlopige voorziening (een tijdelijke maatregel) te treffen.