ECLI:NL:RBGEL:2024:1544

Uitspraak

vonnis

RECHTBANK GELDERLAND

Zittingsplaats Arnhem

Zaaknummer: 10297621 EL 23-13

vonnis van de kantonrechter van 14 maart 2024

in de zaak van

de besloten vennootschap DEXIA NEDERLAND B.V.,

gevestigd te Amsterdam,

eisende partij,

gemachtigde: USG Legal Professionals,

tegen

[gedaagde] ,

wonende te [woonplaats] ,

gedaagde partij,

gemachtigde: mr. G. van Dijk, Leaseproces.

Partijen worden hierna Dexia en [gedaagde] genoemd.

1.De procedure

1.1.

Het verloop van de procedure blijkt uit:

de dagvaarding van 2 december 2022;
de conclusie van antwoord;
de conclusie van repliek, tevens akte wijziging van eis;
de conclusie van dupliek.

1.2.

Ten slotte is partijen meegedeeld dat vonnis wordt gewezen.

2.De feiten

2.1.

[gedaagde] heeft de volgende leaseovereenkomsten ondertekend waarop hij als lessee stond vermeld, met als wederpartij (de rechtsvoorgangster van) Dexia:

Nr.

Contractnr.

Datum

Naam overeenkomst

21693649

26-10-2000

Capital Effect Maandbetaling

II.

39285483

26-10-2000

AEX Plus Effect Maandbetaling

2.2.

Dexia heeft met betrekking tot de overeenkomsten een eindafrekening opgesteld met het volgende resultaat:

Nr.

Datum eindafrekening

Resultaat

Betaald

04-11-2008

- € 3.499,64

Ja, door [gedaagde]

II.

12-01-2007

+ € 204,31

Ja, door Dexia

2.3.

Volgens opgave van Dexia heeft [gedaagde] op grond van de overeenkomsten – al dan niet bij wijze van vooruitbetaling – in totaal een bedrag van € 18.995,44 aan maandtermijnen en een bedrag van – via verrekening - € 34,01 wegens restschuld aan Dexia betaald. Volgens die opgave heeft [gedaagde] – na verrekening - € 1.642,38 aan dividenden ontvangen en € 740,11 aan fiscaal voordeel genoten.

2.4.

Bij brief van 18 juni 2022 heeft Dexia [gedaagde] uitgenodigd om in gesprek te gaan en te onderzoeken of partijen tot afronding van het effectenleasedossier kunnen komen. Partijen zijn niet tot afronding van het dossier gekomen.

3.De vordering en het verweer

3.1.

Dexia vordert, na wijziging van eis, dat de rechtbank bij vonnis, uitvoerbaar bij voorraad voor wat betreft de proceskosten:

zal verklaren voor recht dat Dexia met betrekking tot de overeenkomsten met nummers 21693649 en 39285483, na betaling van een bedrag van € 2.333,09, vermeerderd met de wettelijke rente, althans een door deze rechtbank in goede justitie vast te stellen bedrag, aan al haar verplichtingen heeft voldaan en niets meer aan [gedaagde] verschuldigd is,

[gedaagde] zal veroordelen in de proceskosten.

3.2.

[gedaagde] voert verweer tegen de vorderingen en concludeert tot niet-ontvankelijk verklaring van Dexia, althans afwijzing van de vorderingen, met veroordeling van Dexia in de proceskosten en de nakosten.

3.3.

Op de stellingen en verweren van partijen zal voor zover nodig hierna nader worden ingegaan.

4.De beoordeling

algemeen4.1. Het gaat in deze zaak om een financieel product dat tussen 1990 en 2003 in Nederland ongeveer één miljoen keer is verkocht, namelijk een effectenleaseovereenkomst. Kenmerk van dit product is, dat de afnemer van het product met geleend geld belegt. Na het instorten van de aandelenmarkt zijn vele afnemers geconfronteerd met restschulden en andere verliezen. In de afgelopen 15 à 20 jaar zijn in Nederland hierover duizenden procedures gevoerd, waarbij Dexia vaak één van de procespartijen was. Door belangenbehartigers van afnemers en vertegenwoordigers van aanbieders van deze producten is, in het kader van de WCAM, een regeling getroffen, die bij beschikking van het Gerechtshof Amsterdam van 25 januari 2007 algemeen verbindend is verklaard. Enkele tienduizenden afnemers hebben deze regeling niet geaccepteerd en tijdig een opt-out-verklaring ingediend, onder wie [gedaagde] .

4.2.

De procedures hebben geleid tot veel jurisprudentie, waaronder verschillende richtinggevende arresten van de Hoge Raad. Deze jurisprudentie is bij de gemachtigden van partijen bekend.^[1]Deze jurisprudentie wordt bij de beoordeling van de vorderingen als leidraad genomen. Door partijen zijn geen (althans onvoldoende) bijzondere omstandigheden gesteld die in deze zaak een afwijking daarvan rechtvaardigen.

4.3.

Toepassing van deze jurisprudentie leidt in het onderhavige geval tot de volgende conclusies:

er is sprake van huurkoop;

er is geen sprake van dwaling, misleidende reclame en/of misbruik van omstandigheden; evenmin is er sprake van (ver)nietig(baar)heid krachtens de Wck;

Dexia heeft haar bijzondere zorgplichten geschonden, in elk geval de waarschuwingsplicht, en daardoor onrechtmatig gehandeld;

[gedaagde] heeft schade geleden, bestaande uit betaalde termijnen en restschuld;

er is voldoende causaal verband aanwezig tussen de hiervoor bedoelde schade en de onrechtmatige daad van Dexia.

de verklaring voor recht en afwachten van ontwikkelingen in de jurisprudentie

4.4.

Dexia vordert onder meer een verklaring voor recht die ertoe strekt het niet-bestaan van een recht vast te stellen. In haar visie is zij niets meer aan [gedaagde] verschuldigd, na betaling van een bedrag van € 2.333,09, te vermeerderen met wettelijke rente, althans een door deze rechtbank in goede justitie vast te stellen bedrag.

4.5.

[gedaagde] meent nog een vordering op Dexia te hebben vanwege de advisering door een tussenpersoon en de schending van artikel 41 NR 1999 of artikel 25 NR 1995. Ook stelt [gedaagde] dat Dexia een vergoeding voor buitengerechtelijke incassokosten verschuldigd is.

4.6.

In beginsel is het aan de schuldeiser van een vordering om te bepalen of en op welk moment hij zijn vordering in rechte geldend wil maken. Anderzijds dient het procesrecht er ook toe om bescherming te bieden aan een schuldenaar die jarenlang wordt genoodzaakt rekening te houden met een onduidelijke, mogelijk nog jegens hem geldend te maken vordering. Daartoe is in dit geval de door Dexia gevraagde verklaring voor recht een geëigend middel, gelet op de huidige stand van de jurisprudentie. Voor zover [gedaagde] zich erop beroept dat nog verdere jurisprudentie moet worden afgewacht, wordt hij daarin niet gevolgd.

verjaring

4.7.

Dexia stelt dat een eventuele vordering van [gedaagde] inmiddels is verjaard. Dit verweer wordt niet gevolgd. In de jurisprudentie zijn bestendige oordelen te vinden voor wat betreft de stellingen en verweren van partijen die zien op de verjaring.^[2]Voor zover in deze zaak geen andere, afwijkende standpunten zijn ingenomen door één van de partijen, wordt op de aan (de gemachtigden van) partijen bekende overwegingen, ook in deze zaak geoordeeld dat er geen reden is om aan te nemen dat de verweren omtrent de verjaring doel treffen.

tussenpersoon

4.8.

[gedaagde] heeft de overeenkomsten met Dexia afgesloten via de tussenpersoon NBG Finance. Tussen partijen is niet in geschil dat de tussenpersoon niet beschikte over de voor beleggingsadvieswerkzaamheden noodzakelijke vergunning. In de prejudiciële beslissing van 10 juni 2022^[3]heeft de Hoge Raad uitgelegd in welke gevallen Dexia heeft gecontracteerd in strijd met het verbod van artikel 41 NR 1999 (dan wel met het daarmee materieel overeenkomende artikel 25 NR 1995). Daarvan is volgens de Hoge Raad sprake als de afnemer een effectenleaseovereenkomst is aangegaan nadat de daarbij optredende tussenpersoon (zonder te beschikken over de daarvoor benodigde vergunning), tevens – naar Dexia wist of behoorde te weten – als financieel adviseur is opgetreden door advies te geven. Dexia stelt dat het gegeven beleggingsadvies naar het destijds geldende Europese recht niet vergunningplichtig was. In het vonnis van de rechtbank Overijssel van 22 juni 2021 (ECLI:NL:RBOVE:2021:2548), dat heeft geleid tot de hiervoor genoemde prejudiciële beslissing van de Hoge Raad van 10 juni 2022, heeft de rechtbank toegelicht, onder verwijzing naar een arrest van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden van 15 oktober 2019 (ECLI:NL:GHARL:2019:8462), dat en waarom geen sprake is van strijd met het toepasselijke Europese recht. Er is geen reden om thans anders te oordelen. De Hoge Raad heeft, zoals (de gemachtigden van) partijen bekend is, bepaald dat het moet gaan om een gepersonaliseerde aanbeveling, waarbij een aantal omstandigheden zijn genoemd, die bij de beoordeling daarvan van belang kunnen zijn. Ook indien niet wordt vastgesteld dat die omstandigheden zich voordoen, bestaat de mogelijkheid dat de tussenpersoon toch een gepersonaliseerde aanbeveling heeft gedaan als door de Hoge Raad bedoeld, namelijk een aanbeveling die is voorgesteld als geschikt voor de betrokken afnemer ook als dat onder omstandigheden als een ‘verkooppraatje’ kan worden gekarakteriseerd.

4.9.

De stelplicht en bewijslast dat de tussenpersoon [gedaagde] heeft geadviseerd en dat Dexia wetenschap had of behoorde te hebben van het feit dat de tussenpersoon [gedaagde] , anders dan in algemene zin, een persoonlijk en specifiek op dit product toegesneden advies heeft verstrekt, rusten op [gedaagde] als de partij die zich op de rechtsgevolgen van het onrechtmatig handelen van Dexia beroept. De door [gedaagde] gestelde feiten en omstandigheden dienen voldoende concreet te zijn en zo mogelijk voorzien van onderbouwing. Voor zover Dexia de gestelde feiten en omstandigheden betwist, dient die betwisting eveneens voldoende gemotiveerd te zijn.
Bij de beoordeling of de stellingen voldoende concreet en onderbouwd zijn en of het verweer voldoende gemotiveerd is weegt mee dat beide partijen al zeer lange tijd – in elk geval sinds de opt-out door [gedaagde] in 2007 – weten dat over de totstandkoming van de overeenkomsten en de afwikkeling daarvan een gerechtelijke procedure gevoerd zal (kunnen) worden, zodat van hen verlangd mag worden de voor hun procespositie relevante informatie en stukken te hebben verzameld en bewaard.

4.10.

[gedaagde] stelt over de feitelijke gang van zaken het volgende:

[gedaagde] is de overeenkomsten Capital Effect en AEX Plus Effect aangegaan op advies van een adviseur van NBG Finance. De adviseur betrof [naam adviseur] . Op 1 april 2004 ontving [gedaagde] een brief van NBG Finance dat [naam adviseur] niet langer in dienst was als financieel planner van [gedaagde] . In het najaar van 2000 werd [gedaagde] ongevraagd telefonisch benaderd door NBG Finance met het voorstel zijn financiële zaken- en doelstellingen met een adviseur door te spreken. Daar is [gedaagde] op ingegaan. De adviseur is vervolgens bij [gedaagde] op huisbezoek geweest. [gedaagde] bewoonde op dat moment een chalet op een vakantiepark waar hij permanent mocht wonen. [gedaagde] was verloofd. Zijn partner was ook bij het gesprek aanwezig. De persoonlijke financiële situatie en doelstelling van [gedaagde] werd met de adviseur besproken. [gedaagde] vertelde over zijn verloving en het koopchalet waarin hij woonde en dat hij de wens had om op termijn een huis te kopen. Daar wilde hij graag voor sparen. Ook voelde het voor [gedaagde] goed als hij een financiële reserve achter de hand had om andere dingen mee te kunnen bekostigen. [gedaagde] gaf aan dat hij op dat moment maandelijks een bedrag van ca. NLG 500,- kon sparen uit zijn inkomen. [gedaagde] zette dit maandelijks op een bankrekening. Volgens de adviseur kon [gedaagde] het bedrag van NLG 500,- beter op een andere manier maandelijks wegzetten. Volgens de adviseur was er een betere manier op te sparen die veel meer rendement bood dan een normale spaarrekening. Door het geld maandelijks in beleggingsovereenkomsten bij Bank Labouchere te investeren kon [gedaagde] volgens de adviseur wel meer dan het dubbele rendement behalen dan het rendement (rente) op een spaarrekening. De adviseur noemde percentages van 11 à 12%. De adviseur adviseerde [gedaagde] om het bedrag van NLG 500,- maandelijks te investeren in twee beleggingsovereenkomsten van Bank Labouchere, namelijk het AEX Plus Effect en het Capital Effect. In iedere overeenkomst diende [gedaagde] dan NLG 250,- per maand te investeren. Het aangaan van de combinatie van deze twee producten was volgens de adviseur goed voor de spreiding. Volgens de adviseur zou de bank voor [gedaagde] het werk doen en beleggingen aankopen die de toekomst hadden en goed rendement zouden opleveren. Ter onderbouwing van zijn advies maakte de adviseur aantekeningen op kladpapier waarin hij de rendementen uittekende en optekende welk vermogen [gedaagde] met de overeenkomsten kon opbouwen. Dat waren aanzienlijke bedragen. Negatieve scenario’s werden niet duidelijk gemaakt. Dat de producten beleggingen met geleend geld waren heeft de adviseur niet verteld. Dat [gedaagde] het risico liep -bij een tegenvallende beurs- om zijn investeringen geheel te verliezen en hij zelfs een restschuld kon overhouden, is hem niet verteld. [gedaagde] stelde nog de vraag aan de adviseur of hij op ieder moment kon uitstappen. Dat was mogelijk volgens de adviseur. [gedaagde] hoefde dan alleen maar een seintje te geven en het zou geregeld worden, aldus de adviseur. Dat er bij beëindiging binnen vijf jaar een boete betaald moest worden, werd niet verteld door de adviseur. Dat het kon gebeuren dat er helemaal geen opbrengst was, maar zelfs een restschuld, werd dus ook niet kenbaar gemaakt door de adviseur. [gedaagde] was elektromonteur van beroep en had een technische achtergrond. Hij was niet thuis in com- plexe financiële zaken en beleggen en vertrouwde daarin op de deskundigheid van de adviseur. [gedaagde] volgde het advies op. De adviseur maakte de aanvragen in orde voor een Capital Effect en een AEX Plus Effect met een maandbetaling van NLG 250,- per overeenkomst. De adviseur is hierna nog een keer bij [gedaagde] langs gekomen om de overeenkomsten langs te brengen om die te laten ondertekenen. [gedaagde] tekende in goed vertrouwen. Uit de begeleidende brieven bij de overeenkomsten volgt dat Dexia ook ervan uitging dat de overeenkomsten met tussenkomst van zijn financieel adviseur waren aangegaan. Voor vragen werd hij naar zijn financieel adviseur verwezen.

4.11.

[gedaagde] heeft, ter onderbouwing van zijn stellingen, voor zover van belang, gewezen op de volgende stukken die in het geding zijn gebracht:
- een kopie van de overeenkomst Capital Effect Maandbetaling van 26 oktober 2000 met contractnummer 21693649, voorzien van het adviseursnummer:
ATP00344-NBG Finance,
- een kopie van de overeenkomst AEX Plus Effect Maandbetaling van 26 oktober 2000 met contractnummer 39285483, voorzien van het adviseursnummer:
ATP00344-NBG Finance,
-een brief van 1 april 2004 gericht aan [gedaagde] , voorzien van het logo van NBG Finance, waarin te lezen is:

‘(…) Via deze brief laat ik u weten dat uw financieel planner, [naam adviseur] een functie heeft aanvaard buiten NBG Finance’ (…),

-twee brieven van 26 oktober 2000 gericht aan [gedaagde] , voorzien van het logo van Bank Labouchere, waarin te lezen is:

‘(…) Voor overige vragen kunt u zich wenden tot uw financieel adviseur’ (…),

4.12.

Met deze feitelijke uiteenzetting en stukken heeft [gedaagde] voldoende onderbouwd gesteld dat sprake is geweest van vergunningplichtige advisering. Dexia heeft de door [gedaagde] geschetste gang van zaken slechts in algemene termen betwist. Dexia had echter meer concreet moeten maken dat en waarom volgens haar destijds geen sprake is geweest van advisering. Zo had Dexia moeten uiteenzetten op welke wijze de overeenkomsten in haar visie tot stand waren gekomen. Dexia heeft weliswaar erop gewezen dat zij op geen enkele wijze betrokken is geweest bij het contact tussen [gedaagde] en de adviseur van de tussenpersoon, maar dat kan Dexia niet baten. Voor zover Dexia daardoor in bewijsnood is, komt dat voor haar rekening en risico. Niet alleen had zij zoals hiervoor is overwogen eerder bewijs kunnen verzamelen maar daarbij komt dat Dexia destijds ervan heeft afgezien om eigen voorlichting te geven aan potentiële klanten en gebruik heeft gemaakt van deze tussenpersoon voor de afzet van haar producten. Dit terwijl het voor haar als aan toezicht onderworpen effecteninstelling verboden was om van die tussenpersoon cliënten aan te nemen aan wie adviezen waren verstrekt. Het had op haar weg gelegen om daarop controle uit te oefenen en ervoor te zorgen dat zij wel over concrete informatie beschikte over de totstandkoming van een contract en de daarbij betrokken (medewerker van de) tussenpersoon.^[4]Daarom wordt uitgegaan van de juistheid van de door [gedaagde] geschetste gang van zaken nu Dexia deze onvoldoende heeft weersproken. Aan bewijslevering wordt niet toegekomen.

wetenschap Dexia

4.13.

[gedaagde] stelt dat Dexia wist, althans behoorde te weten, dat de tussenpersoon een op de persoon van [gedaagde] toegesneden beleggingsadvies heeft gegeven. Dexia betwist dit. Uit diverse uitspraken volgt dat Dexia ermee bekend moet zijn geweest dat tussenpersonen op grote schaal individueel persoonlijk financieel advies gaven.^[5]Hoewel in dit geval niet is gebleken dat Dexia concrete wetenschap heeft gehad van de advisering van de tussenpersoon aan [gedaagde] , had het op de weg van Dexia gelegen om bij de totstandkoming van de overeenkomsten met [gedaagde] , actief navraag te doen bij de tussenpersoon of de desbetreffende klant de overeenkomsten is aangegaan op advies van de tussenpersoon, om te kunnen beoordelen of zij de overeenkomsten met [gedaagde] kon en mocht aangaan. Dat Dexia in deze zaak enig concreet hierop gericht onderzoek heeft verricht is gesteld noch gebleken. Zij had derhalve behoren te weten dat [gedaagde] door de tussenpersoon is geadviseerd.

aansprakelijkheid Dexia4.14. Nu Dexia ondanks het voorgaande toch met [gedaagde] de overeenkomsten is aangegaan, heeft zij jegens [gedaagde] onrechtmatig gehandeld. Dit moet Dexia zwaar worden aangerekend. Weliswaar zijn aan [gedaagde] omstandigheden toerekenbaar die tot de schade hebben bijgedragen, maar vanwege de uiteenlopende ernst van de gemaakte fouten, eist de billijkheid in beginsel dat de vergoedingsplicht van Dexia geheel in stand blijft.^[6]Weliswaar kunnen er situaties zijn waarin voldoende reden is om een deel van de schade op grond van artikel 6:101 BW voor rekening van de afnemer te doen komen, maar in dit geval zijn dergelijke feiten en omstandigheden niet aanwezig. De schade komt dan ook geheel voor rekening van Dexia.
conclusie4.15. Uit het voorgaande volgt dat [gedaagde] niets meer aan Dexia is verschuldigd en dat niet ten volle kan worden vastgesteld dat Dexia niets meer aan [gedaagde] is verschuldigd. Wat Dexia nog wel aan [gedaagde] is verschuldigd, kunnen partijen inmiddels berekenen. De voor vergoeding in aanmerking komende schade bestaat uit de door de afnemer betaalde inleg (termijnbetalingen en eventuele aflossingen) en het niet vergoede gedeelte van de (fictieve) restschuld. Daarnaast dient rekening gehouden te worden met te verrekenen genoten voordelen, waaronder dividenduitkeringen, fiscale voordelen en een eventueel in aanmerking te nemen batig saldo uit voorgaande overeenkomsten. Een en ander volgens het door Dexia overgelegde financiële overzicht waarvan de juistheid door [gedaagde] niet of onvoldoende gemotiveerd is betwist. In het geval reeds eerder een schadevergoeding door Dexia is betaald, geldt ten aanzien van de verrekening daarvan hetgeen is overwogen in de beslissing van de Rechtbank Amsterdam van 25 november 2021 (ECLI:NL:RBAMS:2021:7910).

De wettelijke rente is verschuldigd over het door Dexia te restitueren bedrag volgens de uitgangspunten als geformuleerd in HR 1 mei 2015 (ECLI:NL: HR:2015:1198) en HR 3 februari 2017 (ECLI:NL:HR:2017:164). Een vergoeding voor buitengerechtelijke kosten is niet aan de orde. Niet gebleken is dat er meer of andere werkzaamheden aan de orde zijn geweest dan die, welke genoemd zijn in het arrest van de Hoge Raad van 12 april 2019, ECLI:NL:HR:2019:590.

4.16.

Gelet op het voorgaande behoeven de overige verweren van [gedaagde] en het verzoek om gebruik te maken van de in artikel 22 Rv gegeven bevoegdheid, niet inhoudelijk besproken te worden. De vordering van Dexia zal worden toegewezen als na te melden. Omdat [gedaagde] inhoudelijk gelijk krijgt is Dexia aan te merken als de in overwegende mate in het ongelijk te stellen partij. Dexia zal dan ook worden veroordeeld in de proceskosten (inclusief nakosten). De proceskosten van [gedaagde] worden begroot op:

- salaris gemachtigde € 542,00 (2 x tarief € 271,00)

- nakosten
€ 135,00

Totaal € 677,00.

5.De beslissing

De kantonrechter

5.1.

verklaart voor recht dat Dexia niets meer aan [gedaagde] verschuldigd is, nadat is overgegaan tot uitbetaling van de schadevergoeding als onder 4.15. weergegeven,

5.2.

veroordeelt Dexia in de proceskosten, die aan de zijde van [gedaagde] tot en met heden worden vastgesteld op € 677,00, te betalen binnen veertien dagen na aanschrijving daartoe. Als Dexia niet tijdig aan de veroordeling voldoet en het vonnis daarna wordt betekend, dan moet Dexia ook de kosten van betekening betalen,

5.3.

verklaart de veroordeling uitvoerbaar bij voorraad,

5.4.

wijst het meer of anders gevorderde af.

Dit vonnis is gewezen door mr. A. van Dijk, kantonrechter, en in het openbaar uitgesproken op 14 maart 2024 in tegenwoordigheid van de griffier.

typ: FB

coll: